пропозиції роботи
konto usunięte
Temat: Od kiedy Litwa i Łotwa to wschód ????? Łotwa to bardziej...
Przecież ten dział dotyczy Wschodu, a kraje bałtyckie (Litwa, Łotwa i Estonia) to kulturowo Zachód Europy. Ktoś kto zakłada temat o krajach bałtyckich w tym dziale chyba ma problemy z historią i woogle ze światopoglądem i podstawową wiedzą...Co więcej: ŁOTWA, A JUŻ ZUPEŁNIE ESTONIA TO KULTUROWO WYRAŹNIE BARDZIEJ ZACHÓD NIŻ POLSKA, Litwa to poziom Polski.
Nawet geograficznie te kraje leżą dalej na zachód niż np. Finlandia. Wg ONZ Litwa, Łotwa i Estonia zaliczają się do EUROPY PÓŁNOCNEJ, A Polska zaliczana jest do Europy Wschodniej. Politycznie te kraje to Unia Europejska i NATO.
Z punktu widzenia Estończyków czy nawet Łotyszy to Polacy są Wschodem w porównaniu do nich. Polacy to Słowianie- tak jak Rosjanie, a nie ludy fińskie i bałtyckie jak Litwini, Łotysze i Estończycy i Polacy nie mają tak silnych wpływów germańskich jak Łotysze i Estończycy. To, że te kraje były pod okupacją radziecką- ZSRR to nie ma tu nic do rzeczy. Estończycy czują się i są Skandynawami.
Jakby ktoś miał problemy z tym podziałem na kultury w Europie, to to jest mapa gdzie zaznaczono kultury w Europie, kultura zachodnio-europejska- na czerwono, a wschodnio-europejska na szaro:
Oto 3 artykuły, pierwszy dotyczy historii Łotwy i Estonii (czyli dwóch z 3 tzw. krajów bałtyckich). Artykuł nazywa się "Germańska Łotwa i Estonia" ponieważ germańskie wpływy były najważniejsze w historii tych krajów. Drugi artykuł dotyczy tego jak widzą Polaków (szczególnie tam mieszkających) Łotysze i Estończycy i też wspomniane jest o Litwinach. Trzeci dotyczy znanych Estończyków.
GERMAŃSKA ŁOTWA I ESTONIA.
Łotysze to, obok Litwinów, jedyni, istniejący obecnie, przedstawiciele Bałtów (Ludów Bałtyckich). Estończycy to Ugro-Finowie (tak jak np. Finowie), dokładniej- Ludy Fińskie. Łotysze posługują się bałtyckim językiem łotewskim, a Estończycy ugro-fińskim językiem estońskim. Estończycy są najbliższymi krewnymi Finów. Jednakże Łotysze jak i Estończycy mają silne wpływy obce w kulturze. Najsilniejsze z tych wpływów, które oddziaływały na te narody, to wpływy germańskie (ze Szwecji, Danii oraz Niemiec).
Przedstawie tutaj historię Łotwy i Estonii. Większość informacji tu zawartych jest ogólnie dostępna, nawet w encyklopediach, ale zwykle podana jest w dość zawiły sposób, ja przedstawię to czytelniej.
1. ERA WIKINGÓW
Już w czasach Wikingów rozpoczął się silny wpływ germańskiej kultury na ternie Łotwy (oznaczonej na mapie- Letts) i Estonii (oznaczonej, starą nazwą- Chuds). Jak widzimy z mapy wpływy Wikingów były bardzo wczesne na terenie Łotwy i Estonii. Jak widzimy z mapy- estońskie wyspy Saaremaa i Hiiumaa to jedyne tereny na świecie, oprócz Danii, Norwegii, Szwecji i skraweczka Niemiec gdzie osadnictwo skandynawskie było już w 8 wieku (bordowy kolor)! To więc historycznie Skandynawia w tym samym stopniu co np. Szwecja.
Natomiast zielony okolor na mapie oznacza tylko najazdy Wikingów i małe lub brak osadnictwa skandynawskiego w tych czasach. Tak więc widzimy, że np. Finlandia nie miała osadnictwa Wikingów lub było one bardzo małe, a nawet one były tylko na części terytorium Finlandii.
Jak widzimy z mapy Polska nie miała wcale lub prawie wcale (jedynie na części Kaszub) wpływów Wikingów. Wprawdzie były one na terenie obecnego woj. warmińsko-mazurskiego i zachodnipomorskiego, ale przecież obecnie nie mieszka tam rdzenna ludność. Oczywiście mapa generalizuje i pewnie w Polsce też były jakieś wpływy Wikingów.
Tak więc wpływy Wikingów były na Łotwie i Estonii bardzo silne. Do teraz łotewskie stroje ludowe zawierają elementy z kultury Wikingów, a godło estońskie prowincji Saare (obejmującej wyspę Saaremę) przedstawia łódź Wikingów:
Łódź wikingów została też umieszczona na obiegowej estońskiej monecie (1 korona) z czasów międzywojennych:
2. CZASY PÓŹNIEJSZE
W wyniku Krucjat Północnych w początkach średniowiecza Łotwa, Estonia oraz Finlandia znalazły się pod germańskim panowaniem. Finlandia pod panowaniem szwedzkim, a Łotwa i Estonia pod panowaniem niemieckim, z tym że północ Estonii- pod panowaniem duńskim. Tak to wyglądało- Łotwa i południe Estonii- panowanie niemieckie- Niemiecki Zakon Kawalerów Mieczowych, a północ Estonii- panowanie duńskie. Zauważmy, że nazwa stolicy Estonii- Tallinn (po niem. Rewel) znaczy w j. estońskim- "Duńskie Miasto".
Tak przedstawiała się sytuacja tych państw po krucjatach północnych, Łotwa i płd. Estonia na jasnofioletowo, płn. Estonii na niebiesko, widzimy też skrawek Finlandii opanowanej przez Szwecję.
Rozpoczęły się długie i silne wpływy niemieckie i skandynawskie na terenie Łotwy i Estonii. Językiem urzędowym w tych krajach stał się niemiecki. Sytuacja ta trwała setki lat.
Tak wygląda historia Łotwy:
1225- opanowanie przez Niemców całej Łotwy i panowanie niemieckie. Jednak różne części kraju miały różną historię:
1)Kurlandia i Semigalia (ze stolicą- Rygą!!!)- regiony stanowiące połowę Łotwy (!) pozostały pod panowaniem Niemców do 1795 ! 570 lat te części Łotwy, były pod panowaniem Niemców nieprzerwanie! Z językiem urzędowym niemieckim, były pod panowaniem- Kawalerów Mieczowych, Krzyżaków i Ks. Kurlandii. Następnie ta część Łotwy była pod panowaniem rosyjskim 123 lata.
2)Liwlandia (północ Łotwy) pod panowaniem Niemców pozostała do 1561 czyli 336 lat, następnie ten region na ok. 60 lat został włączony do Polski, a następnie około 100 lat należał do Szwecji. Czyli mamy 436 lat panowania germańskiego w tej części Łotwy. Do Rosji ten region należał 197 lat.
3)Latgalia (wschód Łotwy) pod panowaniem Niemców był również 336 lat. Ten region długo był pod panowaniem polskim- 211 lat, a pod panowaniem rosyjskim 196 lat.
Jak widzimy, panowanie germańskie na terenie Łotwy trwało średnio około 500 lat.
Tak wygląda historia Estonii:
Ok. 1200 roku Estonia zostaje opanowana przez Niemców przybyłych z opanowanej już Łotwy.
Od 1200 do 1583r., czyli 383 lata Estonia znajdowała się pod panowaniem niemieckim, w międzyczasie przez 126 lat północna część Estonii należała do Danii. Następnie, w 1538r. Estonia znalazła się pod panowaniem Szwecji i pozostała w nim do 1721r., czyli 183 lata..
Następnie, w 1721r., rozpoczęło się w Estonii panowanie rosyjskie trwające 197 lat.
Jak widzimy panowanie germańskie (niemieckie, duńskie i szwedzkie) trwało aż 566 lat na terenie Estonii. (tu należy się uwaga, południowa, niewielka, część Estonii należała też, międzyczasie, do Polski, przez 38 lat).
Estonia i północna Łotwa stanowiące część Szwecji (kolor zielony):
3.PANOWANIE ROSYJSKIE.
Po rozpoczęciu panowania rosyjskiego w 18 wieku na terenach Łotwy i Estonii, Rosja, w 1809r. opanowała także Finlandię. Finlandia na 110 lat przeszła pod panowanie rosyjskie.
Co bardzo ważne- aż do 19 wieku, mimo nastania oficjalnego panowania rosyjskiego, Łotwa i Estonia rządzone były całkowicie samodzielnie przez Niemców Bałtyckich, przez Radę Regionalną, tzw. Landtag, panowanie rosyjskie było tylko formalne. A nawet po XIX wieku właściwie to Niemcy byli głównie w administracji.
Na Łotwie i Estonii, podobnie jak w Finlandii, wciąż wpływy germańskie były bardzo silne. Ponieważ wyższą klasę społeczeństwa, administrację itd. na Łotwie i Estonii stanowili Niemcy, a w Finlandii Szwedzi.
4.1918r.- NIEPODLEGŁOŚĆ ŁOTWY I ESTONII.
W 1918r. Łotwa, Estonia, Finlandia, Litwa, Polska, Węgry, Czechosłowacja i kilka innych państw powstało lub odzyskało niepodległość.
Mniejszości narodowe na Łotwie i Estonii miały szerokie prawa w nowopowstałych państwach.
Na przykładzie banknotu estońskiego z czasów międzywojennych- 5 marek, widać to, że Estończycy byli sprawiedliwie nastawieni do mniejszości narodowych. Na pierwszej stronie banknotu napisane jest po estońsku, ale na drugiej po- niemiecku, szwedzku i rosyjsku, czyli w językach największych mniejszości narodowych.
po estońsku:
po niemiecku, szwedzku i rosyjsku:
Czasy w okolicach II wojny światowej to także walka Łotyszy i Estończyków przeciw atakującym ich kraje ZSRR, często w formacjach niemieckich.
Alfons Wilhelm Rebane, jeden z tysięcy Estończyków walczących w legionach SS. Jako jeden z dwóch obcokrajowców uhonorowany przez Niemców- Krzyżem Rycerskim Krzyża Żelaznego z Liśćmi Dębu. Tu w mundurze estońskiej armii z czasów miedzywojennych:
5. CZASY OBECNE I WPŁYW KULTURY GERMAŃSKIEJ.
Obecnie Łotwa i Estonia są w Unii Europejskiej i NATO. Są to kraje nowoczesne i dość dobrze rozwinięte. Kultura germańska (z Niemiec i Szwecji) odegrała najważniejszą rolę w kształtowaniu kultury Estonii i Łotwy. Panowanie germańskie było w tych krajach najdłuższe. Obecnie mnóstwo Estończyków i Łotyszy ma niemieckie i szwedzkie nazwiska, może nawet i większość z nich. Tylko, że Łotysze dodają do tych nazwisk końcówki "s" lub "is". Na początku 20 wieku niemal wszyscy Łotysze i Estończycy mieli niemieckie i szwedzkie nazwiska, potem pozmieniali, w większości na etniczne. Tak samo jak Finowie w większości zmieniali na etniczne z nazwisk szwedzkich.
Estończycy oraz Łotysze to także z wyznania Luteranie (jak Skandynawowie i Niemcy z Północy Niemiec).
30% słów w języku estońskim wywodzi się z języka niemieckiego. Nawet podstawowe słowa w języku łotewskim i estońskim są często zaczerpinięte z niemieckiego, np. TAK to po łotewsku i estońsku JA, (po estońsku pisane- JAH). Słowo I to po łotewsku UN, od niemieckiego UND. Np. słowo POLICJA w języku estońskim także wywodzi się z niemieckiego POLIZEI i brzmi POLITSEI:
Wpływy germańskie w architekturze są obecne oczywiście także w każdym estońskim i łotewskim mieście, od razu to zauważymy. Oczywiście najważniejszą rzeczą jest ich wpływ na mentalność Łotyszy i Estończyków. Np. w Estonii jest krajem o bardzo niskiej korupcji (tak jak kraje skandynawskie), Estonia jest na 27 miejscu na świecie jeśli chodzi o brak korupcji, Polska, chodź i tak poczyniła postęp, jest na 49.
Wpływy germańskie sprawiły, że Estończycy i Łotysze są kulturowo znacznie dalej na zachodzie niż Polacy.
Oczywiście wszystko co tu napisane dotyczy tylko rdzennych mieszkańców- Łotyszy i Estończyków, a nie ludności napływowej. Aż 40% ludności na Łowie i 25% w Estonii stanowią Słowianie (głównie Rosjanie) przesiedleni tam w czasie okupacji radzieckiej (1945-1991) tych krajów, obecnie stanowią oni duży problem dla Łotwy i Estonii. Litwa, Łotwa i Estonia były jedynymi krajami zachodniej kultury należącymi do ZSRR, stanowiły więc atrakcyjne miejsce dla ludzi z innych części ZSRR. Okupacja radziecka- czyli przymusowe włączenie do ZSRR tych państw jest uznawana przez Łotyszy i Estończyków za najgorszą rzecz w historii.
WIZERUNEK POLAKÓW WŚRÓD ŁOTYSZY I ESTOŃCZYKÓW.
Jak wiadomo, ani Łotysze, ani Estończycy nie są Słowianami, są to Bałtowie i Ugro-Finowie o bardzo silnych wpływach germańskich w kulturze, z tradycji wyznania Luteranie (jak Skandynawowie). Estończycy uważają się za Skandynawów.
W Estonii Polaków jest stosunkowo mało, na Łotwie jest ich zdecydowanie więcej.
Jaki jest więc wizerunek Polaków wśród Estończyków i Łotyszy (podkreślam- wśród ESTOŃCZYKÓW i ŁOTYSZY, nie chodzi tu o wszystkich mieszkańców)?
Trzeba zacząć od tego, że na Łotwie i Estonii jest mnóstwo Rosjan, przywiezionych tam za czasów ZSRR, 40% populacji Łotwy i 25% Estonii. Rosjanie ci są tam bardzo nielubiani przez Łotyszy i Estończyków i nie pasują do nordyckiej mentalności Łotyszy czy tym bardziej Estończyków.
Polacy pojawili się tam dość późno, w czasach gdy skończyły się już skandynawskie i niemieckie oficjalne rządy (chodź w rzeczywistości i tak rządzili tam Niemcy- tzw. Landtag), a zaczęły się rządy rosyjskie.
Łotysze i Estończycy związani są z kulturą niemiecką i skandynawską, natomiast przybyli Polacy związani zostali z kulturą rosyjską.
Dlatego dziś Łotysze i Estończycy często wrzucają Polaków do jednego worka z Rosjanami, Ukraincami czy Białorusinami. Dla Łotysza czy Estończyka często Polak niewiele różni się od Rosjanina. Powódów tego jest kilka:
-Polacy to Słowianie jak Rosjanie, język polski jest podobny do rosyjskiego.
-Polacy mają inną mentalność niż Łotysze czy Estończycy. Łotysze, a szczególnie Estończycy są bardzo powściągliwi, zamknięci w sobie, małomówni, a Polacy otwarci w czym międzyinnymi przypominają Rosjan.
-ale najważniejszą rzeczą jest to, że tamtejsi Polacy związani są często z kulturą rosyjską, mówią z rosyjskim akcentem, mieszkają w obszarach zamieszkałych głównie przez Rosjan, nie znają łotewskiego czy estońskiego, trzymają się z Rosjanami, a nie z Łotyszami czy Estończykami itd. Są tacy Polacy w tych krajach, którzy do dziś nie mogą dostać obywatelstwa tych krajów, ponieważ nie umieją języków narodowych i wciąz się ich nie nauczyli. Wielu Polaków z Łotwy i Estonii dzieli los wielu z tamtejszych Rosjan i posiada tzw. szare paszporty z brakiem jakiegokolwiek obywatelstwa.
Podobna sytuacja jest na Litwie, tam ludnośc związana jest z kulturą wschodnio-słowiańską, a nie z litewską kulturą bałtycką, tam również wielu Litwinów patrzy na Polaków jak na coś w rodzaju Rosjan.
Oczywiście są liczne wyjątki w tym, jest wielu zupełnie innych Polaków tam, szczególnie w Estonii wielu Polaków zna estoński i ma dobrą opinię wśród Estończyków.
Apropsos:
Rozkład mszy w jednym z estońskich kościołów, napis "polakeelne" znaczy po estońsku "w języku polskim":
Tablica, w języku polskim i estońskim na temat internowania ORP Orła w Tallinnie:
ZNANI ESTOŃCZYCY
Przedstawię tu najbardziej znanych Estończyków w historii, większość z nich pochodzi z początku XX wieku:
Carl Robert Jakobson- pisarz, jeden z twórców odrodzenia narodowego w Estonii:
Friedrich Reinhold Kreutzwald- estoński Mickiewicz, twórca estońskiej epopei narodowej- "Kalevipoeg":
Jakob Hurt- estoński pastor luterański, wsławiony w budowie niepodległej Estonii. Mimo, że był etnicznym Estończykiem to uważał, że Estończycy powinni zostać całkowicie zgermanizowani i właczeni do narodu niemieckiego gdyż kulturowo należą do świata niemieckiego:
Johann Voldemar Jannsen- twórca hymnu Estonii, wsławiony w estońskie odrodzenie narodowe:
Johann Köller- pierwszy etniczny Estończyk wsród profesjonalnych malarzy:
Karl Einbund- aresztowany przez komunistów, jeden z najważniejszych ludzi w polityce międzywojennej Estonii:
Ado Grenzstein- wydawca estońskiego pisma "Olevik".
Eugen Hebermann- architekt.
August Hansen- komunista estoński, rostrzelany w latach 50-tych.
Georg Hellat- estoński architekt, próbował stworzyć estoński styl w architekturze.
Karl August Hermann- wydawca estońskiej gazety Postimees w latach miedzywojennych:
Jaan Hünerson- przywódca Estońskiego Związku Chłopskiego:
August Jakobson- komuista, pisarz w czasach Estońskiej SRR:
Anton Jürgenstein- znany pedagog, nauczyciel:
Richard Kleis- historyk, twórca "Eesti Entsüklopedia"- "Encyklopedia Estońska".
Raimond Kolk- poeta, wydawca estońskiego czasopisma "Eesti Looming",
Jaan Kross- poeta:
Hans Kruus- historyk, profesor uniwersytetu w Tartu, autor wielu dzieł historycznych, komisarz ludowy w ZSRR, więziony w latach 50-tych.
Peeter Karl Kunileid-Saebelmann- kompozytor.
Johan Laidoner- chyba najbardziej znany Estończyk ze wszystkich. Jako pierwszy w Europie pokonał Sowietów, podczas wojny estońsko-bolszweickiej. Bohater narodowy Estonii, zmarł w sowieckim więzieniu, żonaty z Polką:
Georg Lurich- światowej sławy zapaśnik estoński:
Mart Laar- premier Estonii (po 1990r.)- znany z przeprowadzenia odważnych reform:
Konstantin Päts- pierwszy prezydent Estonii. Piłsudski poprosił go o otwarcie estońskiego rynku pracy dla Polaków, w latach międzywojennych Estonia była jednym z miejsc gdzie Polacy jeździli w celu pracy w tamtejszych portach itd:
Jaan Tõnisson-dwukrotny premier Estonii:
Arnold Rüütel- były prezydent Estonii.
Gerd Kanter - dyskobol, medalista olimpiady w Pekinie:
Kristjan Palusalu- znany estoński zapaśnik, z czasów międzywojennych:
Alfons Wilhelm Rebane- estoński żołnierz, walączy potem w jednostkach niemieckich:
Paul "Kugelblitz" Maitla (urodzony jako Paul Mathiesen)- Estończyk walczący w szeregach niemieckich w czasie II wojny światowej:
Harald Riipalu (urodzony jako Harald Reibach)- inny Estończyk walczący w szeregach niemieckich:
Toomas Hendrik Ilves- obecny prezydent Estonii, tu z żoną Evelin:
Vanilla Ninja- zespół:
Carmen Kass -estońska modelka:
Tomasz Kowalski edytował(a) ten post dnia 29.07.10 o godzinie 18:24
