Mariusz Pogoński doradca podatkowy
Temat: Obowiązek (prawo?) wystawienia faktury przez podmiot...
Podmiot X nie dokonał obowiązku rejestracji dla celów VAT, mimo, że jego działalność spełnia wymogi działalności gospodarczej z art. 15.2. W danym miesiącu wykonał dwie usługi. Za usługę A wystawił fakturę, natomiast za usługę B – nie.Czy X może ponieść odpowiedzialność (zaległy VAT + KKS) za niewystawienie faktury za drugą usługę?
W kwestii prawa do odliczenia VAT naliczonego w związku z wykonywanymi czynnościami rozstrzygnięte jest (raczej), że brak rejestracji nie stoi na przeszkodzie takiemu odliczeniu. Wiemy też, że brak rejestracji nie jest już przeszkodą odliczeniu VAT naliczonego przez nabywcę (począwszy od 1.7.2011 kiedy zmieniono art. 88.3a.1, a nawet wcześniej w kontekście wyroku C-438/09). Ale nadal budzi moje wątpliwości kwestia obowiązku (prawa?) wystawienia faktury mimo braku rejestracji.
Podstawowe pytanie jest takie czy X w ogóle jest zobowiązany do wystawienia faktury w świetle § 4 rozporządzenia o fakturach, gdzie mowa jest przecież, że tylko „zarejestrowani podatnicy VAT czynni” wystawiają faktury? A może rejestracja nie ma znaczenia dla obowiązku wystawienia faktury jak chcą niektóre Sądy (np. NSA z 10 lutego 2009, I FSK 1831/07), bo skoro bycie podatnikiem jest kategorią obiektywną to obowiązek (i uprawnienie) do wystawienia faktury ma każdy podmiot, który jest podatnikiem bez względu na fakt rejestracji (tak też na gruncie starego stanu prawnego NSA z 13 marca 2008, I FSK 417/07)? Przeciwnie np. NSA z 6 maja 2008, I FSK 723/07 a także NSA w uchwale z 29 czerwca 2009 (I FPS 70/08), która wprawdzie dotyczy innego zagadnienia, ale jej rozstrzygnięcie wymagało analizy kwestii kto jest zobowiązany do wystawienia faktury.
Idąc dalej, czy MF przekroczył uprawnienie z delegacji z art. 106.8 precyzując (zawężając?) zakres podmiotowy obowiązku wystawienia faktury do podatników zarejestrowanych, podczas gdy art. 106.1 mówi ogólnie o „podatnika, o których mowa w art. 15”, a więc niezależnie od rejestracji?
Zatem czy X ma obowiązek wystawienia faktury mimo braku rejestracji, a co za tym idzie czy może ponieść odpowiedzialność z KKS za niewystawienie faktury?
Zupełnie inną kwestią jest czy miał prawo do wystawienia faktury za pierwszą usługę. Bo jeśli uznamy, że nie miał - to wprawdzie negatywne skutki braku faktury za drugą usługę nie wystąpią, ale VAT wykazany na fakturze za pierwszą musi rozliczyć VAT (art. 108).
M