Temat: Tai Chi, Chi Kung - Artykół

Tai Chi Chuan - formą kompleksowego treningu zdrowotno-rekreacyjnego Seweryn Ebertowski, Aleksandra Wojnarowska (AWFiS)

Artykuł zaprezentowany na II Międzynarodowej Konferencji Naukowej;
Rekreacja, Kultura i Turystyka w zagospodarowaniu czasu wolnego,
Gdańsk 29-30 września 2005


Więcej informacji:
Seweryn Ebertowski, hakun@tlen.pl, 0-500-508-565
http://gotaichi.com, http://gotaichi.net http://taichi.er.pl

Streszczenie

Trening Tai Chi Chuan może stanowić korzystną dla naszego organizmu alternatywę spędzania czasu wolnego. Automatyzacja i technoholizacja przebiega w bardzo dużym tempie, często pozbawiając ludzi możliwości wypoczynku w formie czynnej aktywności fizycznej, będącej wspaniałym efektorem i katalizatorem odreagowywania nagromadzonych stresów. Sztuka, która może być praktykowana przez osoby w różnym wieku, niezależnie od stanu zdrowia jak i sprawności fizycznej - jest godną uwagi formą aktywnego fizycznie spędzania czasu wolnego. Fakt, iż może być ona praktykowana w niemalże każdych warunkach zewnętrznie dodatkowo zwiększa jej funkcjonalność i użytkowość. Trening Tai Chi Chuan ma kompleksowy wpływ na organizm człowieka pomagając w przywracaniu jak i podtrzymywaniu dobrego stanu zdrowia psychofizycznego. To czyni go bardzo atrakcyjną formą działalności prozdrowotnej.

Słowa kluczowe: Tai Chi Chuan, medytacja w ruchu, kompleksowy trening, zdrowie, trening mentalny, trening zdrowotny, aktywność prozdrowotna, profilaktyka zdrowotna, relaksacja, rekreacja

Tai Chi Chuan as a method of complex health
and recreational training

Abstract
Tai Chi Chuan has became a popular form of activity in many countries around the world. Now a days technology develops very fast, witch accelerating speed of our life. People start looking for a way to release daily pressures. Thanks practicing Tai Chi Chuan we can release tensions in the whole body, and restore natural balance in our organism. Many people has made from Tai Chi Chuan a part of theirs life, to improve health and cure theirs body and mind. This kind of activity may be a good alternative of physical training for people independently of age, or technical skills and physical competences.

Key words: Tai Chi Chuan, meditation, complex training, health, mental training, wholesome training, wholesome prophylaxis, , relaxation, recreation

Wprowadzenie

Według przekazów filozoficznych ćwiczenia wchodzące w skład Tai Chi i zasady psychofizyczne jakie wpływają i współtworzą ten system treningowy, są nierozerwalnie związane z powstaniem życia na ziemi, jak i samej ziemi. Tai Chi pomaga zrozumieć świat, zasady nim rządzące, prawa i zjawiska. Tai Chi to droga we wszystkie strony, od nas tylko zależy, w jaką stronę będziemy chcieli spojrzeć. Tai Chi posiada bardzo szeroko rozwinięte zaplecze filozoficzne, bez poznania którego nie można w pełni poznać i praktykować tej sztuki.
Kwestia zdefiniowania znaczenia słowa Tai Chi jak i jego pochodzenia ma swoje korzenie w kulturze chińskiej i charakterystycznej dla niej filozoficznej interpretacji zjawisk zachodzących we wszechświecie. Chcąc trafnie i rzeczowo przedstawić powyższą terminologię posłużę się słowami jednego z nieżyjących już mistrzów Jou Tsung Hwa, tak oto opisującego znaczenie pojęcia Tai Chi. W jego ujęciu oznacza ono "fundamentalną zjednoczoną aktywność, która jest pierwotna wobec wszelkich rozdwojeń i podziałów na czas i przestrzeń, przeszłość i przyszłość, energię i formę, świadomość i ciało. Zaś Tai chi Chuan to starodawna chińska sztuka równoważenia wewnętrznej energii dzięki cyklom płynnych ruchów całego ciała. Osiągnięcie mistrzostwa w tej sztuce niesie zdrowie, długowieczność i pogodę ducha, ale przede wszystkim oznacza przekroczenie bariery między umysłem a światem zewnętrznym i rozpoznawanie w każdej żywiej istocie siebie samego." [1]
Chungliang Al Hung przedstawia Tai Chi jako coś co przejawia się w swojej określonej formie w różnych dyscyplinach. Dla przykładu Joga i Zen u swojego rdzenia są także Tai Chi. Teoretyczne rozważania dotyczące pochodzenia słowa Tai Chi zakończę słowami Hung'a: Tai Chi "jest tym, czym jest. Niczym więcej i niczym mniej.[2]

Geneza powstania Tai Chi Chuan

Źródła podają, iż ćwiczenia ruchowe jak i oddechowe wchodzące w skład treningu Tai Chi praktykowane były już w czasach dynastii Chou około 1100-221 r.p.n.e. Jako źródło pochodzenia ćwiczeń wchodzących w skład tej bogatej sztuki podaje się starożytne ćwiczenia Tao-In i Chi Kung. Tradycyjne opowieści dotyczące powstania jak i źródła Tai Chi, przedstawiają kilka wersji biegu owych wydarzeń. Analiza literatury wskazuje, iż ma to związek z pustelnikiem imieniem Chang San-Feng - który przekazy dotyczące Tai Chi otrzymał podczas serii snów. Kolejna wersja mówi, iż inspiracją Chang San-Fenga do stworzenia Tai Chi była obserwacja węża z żurawiem. Inna wersja informuje, iż początków Tai Chi powinno się szukać za panowania dynastii Tang (618-907 r.n.e.). Według Mantak Chia najbardziej wiarygodną teorią jest mówiąca, iż twórcą Tai Chi był Chen Wang-Ting - będący generałem w armii dynastii Ming.[3]
Inne źródło podaje, iż Tai Chi zostało stworzone przez Zhang San-Fenga podczas ery Song Hui Zong około roku 1101 n.e. Wspomina się tu także, iż podobne techniki i formy, których specyfika była oparta na tych samych zasadach spotykane były już podczas panowania dynastii Liang (502-557 r.n.e.).[4]
Potwierdzenie i uzupełnienie powyższych informacji znajdujemy w dziełach Liang Shou-Yu. Tu dowiadujemy się o kolejnej teorii powstania Tai Chi mówiącej, iż związane było to z Wang Zong-Yue, będącego autorem wielu tekstów dotyczących Tai Chi. Wniósł on bardzo duży wkład w usystematyzowanie wiedzy z tego zakresu wykorzystując teorię Yin-Yang, do przedstawienia praw i zasad obowiązujących w Tai Chi oraz jako pierwszy w odniesieniu do tej sztuki użył nazwy Tai Chi Chuan.[5]
Odnaleźć można także źródła sięgające znacznie dalej, informujące nas, iż tradycja taoistycznej kultury fizycznej liczy sobie ponad dziesięć tysięcy lat. [6]

Badania empiryczne nad treningiem Tai Chi Chuan

Trening medytacji w ruchu - Tai Chi zastosowano w badaniach dotyczących oceny efektów psychoterapii. Uczestnicy badania zostali dobrani losowo spośród osób poddawanych terapii długoterminowej, z powodu zdiagnozowanych u nich nerwic i zaburzeń charakteru. Osoby poddane dwudniowemu treningowi Tai Chi stanowiły grupę kontrolną dla dwudniowych zajęć z psychoterapii Gestalt. Oceny obu treningów dokonano bezpośrednio po zajęciach, po sześciu oraz dwunastu tygodniach. Końcowe zestawienie wyników badań dostarczyło następujących informacji - mianowicie w opinii psychoterapeutów, po upływie sześciu tygodni - zaobserwowano pozytywny wpływ zajęć z medytacji oraz Tai Chi na dalszy przebieg psychoterapii. W grupie biorącej udział w zajęciach z medytacji z elementami gimnastyki Tai Chi pozytywny wpływ zaobserwowano u 80% uczestników, natomiast w grupie uczestników terapii Gestalt u 78% pacjentów.[7]
Kolejne godne uwagi badania nad Tai Chi, przeprowadzono w Chinach - w dwóch grupach osób w wieku od 50 do 89 lat. Grupa eksperymentalna liczyła 32 osoby regularnie trenujące Tai Chi, zaś grupa kontrolna stanowiła 56 osób, nie ćwiczących.
Obie grupy poddano próbie, wchodzenia na 40 centymetrowy stopień w tempie 15 wejść na minutę. W grupie eksperymentalnej trenującej Tai Chi wszystkie osoby za wyjątkiem jednej wykonały próbę bez problemów, przy zachowaniu prawidłowego tępa podejmowania próby oraz reakcji organizmu na obciążenie podczas wykonywania jak i po zakończeniu testu. W grupie kontrolnej zaobserwowano trudności z wykonaniem próby. Wystąpiły problemy z zachowaniem rytmu wchodzenia na stopień, włączając pojawienie się reakcji dystonicznych.
Na poziomie układu krwionośnego zaobserwowane w grupach różnice dotyczyły nadciśnienia i artiosklerozy. Średni wynik ciśnienia tętniczego krwi w grupie ćwiczącej Tai Chi wynosił 134,1/80,8 mmHg, podczas gdy w grupie kontrolnej 154,5/82,7 mmHg. Dodatkowo w grupie eksperymentalnej występowało mniej przypadków artiosklerozy 39,5%, w porównaniu z wynikami grupy kontrolnej 46,4%. Uzyskane wyniki informują, iż w konsekwencji treningu Tai Chi następuje lepsze ukrwienie mięśnia sercowego, poprzez poprawę krążenia wieńcowego, a w konsekwencji silniejsze skurcze mięśnia sercowego.
Na poziomie układu oddechowego zaobserwowano w grupie eksperymentalnej większą pojemność życiową płuc. Z powyższych wyników zaobserwować można, iż wynikający ze specyfiki dyscypliny Tai Chi, nacisk kładziony na pracę nad oddechem podczas wykonywania ćwiczeń ma wpływ na: poprawę elastyczności tkanki płuc, mniejsze występowanie skostnienia chrząstek żebrowych, zwiększenie siły mięśni klatki piersiowej oraz przepony. W obrębie kręgosłupa zaobserwowano pozytywne zmiany związane z jedną z podstawowych reguł treningu Tai Chi, dotyczącą wykonywania wszystkich ćwiczeń przy zachowaniu wyprostowanej pozycji ciała. W grupie eksperymentalnej występowała znacznie niższa 25,8% liczba deformacji kręgosłupa, w porównaniu z 47,2% grupy kontrolnej.
Zmiany dotyczące gibkości i elastyczności mięśni i ścięgien, występujące w konsekwencji treningu wpłynęły znacząco na sprawność osób ćwiczących. Trening Tai Chi spowodował, iż 77,4% grupy eksperymentalnej było w stanie dotknąć palców stóp. Dla porównania w grupie kontrolnej jedynie 16,6% mogło poprawnie wykonać powyższą próbę.
Ocena układu kostno-szkieletowego dokonana na podstawie analizy zdjęć rentgenowskich wykazała, iż przypadki starczej osteoporozy występowały w 36,6% w grupie eksperymentalnej, natomiast w grupie kontrolnej 63,8%.
[8][9]
Korzystny wpływ treningu Tai Chi na układ kostno-szkieletowy tłumaczyć można tym, iż specyfika ruchu występująca w tej aktywności zakłada płynne wykonywanie wszystkich ćwiczeń przy zachowaniu stałego równego tępa. Zmienne tępo występuje wyraźniej w tradycyjnym wojennym ujęciu Tai Chi jako sztuki walki. Zmienne tempo nie oznacza jednak braku harmonii ruchu, przypomina on wówczas falę morską, która w jednym momencie jest spokojna i wyciszona aby nagle z całym impetem uderzyć pełnią swojej siły.
Zadaniem ćwiczącego jest utrzymywanie ciała podczas wykonywania ćwiczeń w stanie relaksu i rozluźnienia. Ruch w Tai Chi jest finezyjnym połączeniem rozluźnienia ciała jak i napięcia obciążeń, źródłem których głównie jest własna masa ciała ćwiczącego. Podczas treningu poszukuje się tzw. złotego środka - tao, z którym mamy do czynienia w filozoficznych podstawach teorii treningu Tai Chi. Ciało nie jest ani napięte ani rozluźnione. W ten sposób mamy do czynienia z obciążeniem umożliwiającym wzmacnianie mięśni i ścięgien oraz przyczepów mięśni i ścięgien do szkieletu - co w konsekwencji wpływa korzystnie na układ mięśniowo-szkieletowy. Z drugiej strony zaś ciało stale znajduje się w stanie relaksu, umożliwiającym prawidłowy przepływ krwi w naczyniach krwionośnych i tym samym prawidłowe odżywienie wszystkich komórek organizmu.
Powyższy opis wskazywać może na nielogiczne i nieracjonalne połączenie dwóch skrajnych stanów napięcia i relaksu. Jest to jednak jednym z celów treningu Tai Chi, mającym swoje podłoże filozoficzne. W założeniach treningu tkwi łączenie tego co twarde, z tym co miękkie na bazie chińskiej teorii dwóch energii Yin i Yang. Płynne operowanie ciałem i umysłem pomiędzy tymi dwoma stanami jest jedną z kwintesencji Tai Chi. W takich właśnie przypadkach spotykamy się ze zjawiskami, które ciężko jest wyjaśnić naukowo. Dobrym odzwierciedleniem powyższej sytuacji jest przedstawienie pojęcia teorii i praktyki zamieszczone kiedyś w gablocie z informacjami Zakładu Anatomii w Gdańskiej AWFiS, w którym to dowiadujemy się iż: praktyka jest wówczas gdy coś działa, ale nie wiemy jak, zaś teoria jest wtedy kiedy wiemy jak, ale nic nie działa. Wiele takich rozbieżności występuje ze względu na to, iż znaczna większość praktyk medytacyjnych powstała na bazie obserwacji natury i praw nią rządzących, nauka akademicka zaś nadal nie wyjaśniła jeszcze działania wszystkich praw i mechanizmów działających we wszechświecie.

Podsumowanie

Trening Tai Chi Chuan może stanowić korzystną dla naszego organizmu alternatywę spędzania czasu wolnego. Automatyzacja i technoholizacja przebiega w bardzo dużym tempie[10] , często pozbawiając ludzi możliwości wypoczynku w formie czynnej aktywności fizycznej, będącej wspaniałym efektorem i katalizatorem odreagowywania nagromadzonych stresów. Sztuka, która może być praktykowana przez osoby w różnym wieku, niezależnie od stanu zdrowia jak i sprawności fizycznej - jest godną uwagi formą aktywnego fizycznie spędzania czasu wolnego. Fakt, iż może być ona praktykowana w niemalże każdych warunkach zewnętrznie dodatkowo zwiększa jej funkcjonalność i użytkowość. Zdecydowanie zaleca się praktykowanie na świeżym powietrzu, ze względu na fakt, iż taki trening przynosi więcej korzyści zdrowotnych i behawioralnych dla organizmu człowieka, niż zajęcia prowadzone w pomieszczeniach zamkniętych.[11] Każdego dnia W naszych pracach nad zdrowiem psychofizycznym powinniśmy pamiętać, iż mamy także ciała, o które należy dbać prowadząc higieniczny tryb życia - zamiast ograniczania się jedynie do pracy nad umysłem.[12]

Bibliografia
[1]Joe Tsung Hwa, 1997, Droga Tai Chi., Łudź, Ravi, s. 300
[2]Chungliang Al Hung, 2000, W uścisku z tygrysem. Powrót na górę., Poznań, Rebis, s. 27[3]Chia M., Li, J, Wewnętrzna struktura Tai Chi, Tai Chi Chi Kung I. ABA, s. 23
[4]Yang J.M., 2001, Taijiquan Klasyczny Styl Yang. Kraków, YMAA, s. 32
[5]Shou-yo Wu L., Wen-Ching,2000, Tai Chi Chuan 24 I 48 postaw
z zastosowaniami., Kraków, s.10-12
[6]Soo C., 1999, Tai Chi Chuan taoistyczna droga do zdrowia., Amber s. 9
[8]Mianyu Q., 1980, "Taijiquan" - a medical assessment. Simplifiled "Taijiquan". Pekin, Beijing Medical University
[9]Offcial Website of the Chinaese Olympic Committee, czytelnia on-line: http://en.olympic.cn/china_oly/wushu_art/2003-11-27/19...
[10]Ziółkowski A. Ebertowski S. Wojnarowska A., 2003, The influence of computer and sport games on human morality. Postmodernity and Olympism, Gdańsk, Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu, s. 219-224
[11]Pańczyk W., Drabik J., 1995, Some effects of outdoor physical education lessons. Research yearbook. Gdańsk, Akademia Wychowania Fizycznego, s. 101-103
[12]Pawłucki A., 1995, Education and the value of positive health. Research yearbook. Gdańsk, Akademia Wychowania Fizycznego, s. 1-17

Temat: Tai Chi, Chi Kung - Artykół

Panie Sewerynie, jedno sprostowanie.
Artykuł pisze się przez "u" nie zaś, tak jak Pan to uczynił - przez "ó".
Pozdrawiam.

Temat: Tai Chi, Chi Kung - Artykół

:) tak, ale nie moglem tego poprawic, pole edycji nie pozwala na modyfikacje tematu, szkoda, usunac i wstawic tez nie mozna bylo, wiec zostawilem tak jak jest. pozdrawiam