Temat: Stan wolności religijnej w Polsce

Konstytucja gwarantuje wolność wyznania, a inne przepisy prawne i ustawowe
zapewniają generalnie wolność praktyk religijnych. Przepisy prawne każdego
szczebla chronią w pełni prawo do wolności religijnej przed jego naruszeniem
ze strony rządowych bądź prywatnych czynników.
Obywatele mają zagwarantowaną wolność praktykowania dowolnej wiary.
Grupy religijne mogą się organizować, rekrutować i szkolić personel, zabiegać
o wyznawców oraz otrzymywać dotacje, publikować i spotykać się bez
ingerencji rządu. Nie istnieją żadne rządowe ograniczenia, jeśli chodzi
o zakładanie i utrzymywanie miejsc modlitwy.
Kodeks karny zakłada, że obrażanie uczuć religijnych w formie publicznych
wystąpień grozi grzywną lub karą więzienia do lat trzech.
Obywatele mają prawo do pozywania rządu o naruszenie konstytucyjnego
prawa do wolności religijnej oraz do prawnej ochrony przed dyskryminacją lub
prześladowaniem z tytułu wierzeń religijnych.
Istnieje 15 grup religijnych, których relacje z państwem wyznaczają konkretne
przepisy ustawowe, określające wewnętrzną strukturę grup religijnych, ich
działalność oraz procedury odnośnie do odzyskiwania mienia. Istnieje 149
innych zarejestrowanych grup religijnych, które nie posiadają ustawowo
określonych relacji z państwem. Wszystkie zarejestrowane grupy religijne,
w tym wspomniane 15, cieszą się równą ochroną z mocy prawa.
Rząd nie wymaga określenia przynależności religijnej w paszportach czy
dowodach osobistych.
Zgodnie z zapisami konkordatu z 1998 roku, wysocy przedstawiciele rządu
i Kościoła katolickiego zasiadają w Komisji Wspólnej Rządu i Episkopatu, która
spotyka się regularnie w celu omówienia relacji kościół-państwo.
Rząd nadal prowadzi prace zarówno na szczeblu lokalnych, jak
i międzynarodowych grup religijnych w kwestii rozwiązania roszczeń
majątkowych i innych kwestii będących wynikiem konfiskat i prześladowań
w okresie nazistowskim i komunistycznym. Za koordynację relacji między
rządem a wspomnianymi organizacjami międzynarodowymi odpowiada głównie
Ministerstwo Spraw Zagranicznych, choć ważną rolę odgrywa także prezydent.
Rząd współpracuje aktywnie z wieloma organizacjami międzynarodowymi
(zarówno rządowymi, jak i pozarządowymi) w zakresie opieki nad zabytkami,
w tym cmentarzami i domami modlitwy. Drażliwe jednak kwestie związane
z restytucją mienia oraz opieką nad historycznymi obiektami religijnymi
i cmentarzami zostały jedynie częściowo rozwiązane.
Odnotowuje się postęp we wdrażaniu przepisów prawnych wprowadzonych
w latach 90., a dotyczących zwrotu wspólnotom religijnym mienia, które było
ich własnością przed II wojną światową, a które zostało następnie
znacjonalizowane. Roszczenia dotyczące mienia należącego do wspólnot
religijnych nadzoruje minister spraw wewnętrznych, a negocjacje w tej sprawie
odbywają się w ramach pięciu komisji – po jednej do rokowań z Kościołem
katolickim, wspólnotą żydowską, Kościołem luterańskim oraz Cerkwią
prawosławną. Oddzielna komisja zajmuje się sprawami roszczeń innych
Kościołów. Spośród około 10 000 roszczeń do mienia komunalnego, ponad
5100 zostało rozstrzygniętych, a ponad 1200 nieruchomości zostało zwróconych
do końca 2007 roku.
Ostatni ze wspomnianych przepisów prawnych został wdrożony w 1997 roku
i umożliwiał zgłaszanie roszczeń majątkowych przez wspólnotę żydowską.
Przepis zakładał 5-letni okres (najdłuższy, jeśli chodzi o grupy religijne)
składania roszczeń względem synagog, cmentarzy oraz ośrodków
wspólnotowych, a także budynków, które były wykorzystywane do działalności
religijnej, edukacyjnej i charytatywnej. Wspólnota żydowska zgłosiła – do maja
2002 roku, kiedy to upływał termin zgłaszania roszczeń – 5544 wnioski. Do
30 września 2007 roku, komisja rozstrzygnęła – częściowo lub całościowo –
1280 spraw. Z tej liczby, 343 sprawy rozstrzygnięte zostały polubownie, 225
wniosków zostało częściowo lub całkowicie przyjętych, 417 zakończyło się
decyzją o umorzeniu postępowania, 186 wniosków zostało odrzuconych, a 352
nieruchomości zostały zwrócone właścicielom.