пропозиції роботи
Dariusz
Kwapuliński
statystyka - metody
ilościowe
Temat: Znaczenie metodologii naukowej
Autor tekstu: Paweł Krukow; Oryginał: psr.racjonalista.pl/kk.php/s,2432Nauka jest nie tylko całością wiedzy uzyskanej przez człowieka w ciągu trwania cywilizacji, ale także sposobem zdobywania tej wiedzy i opracowaniem samego procesu poszerzania wiedzy, który musi spełniać określone warunki aby można było określić go mianem „naukowego". To nie tylko przedmiot badań i jakość twierdzeń i teorii odróżnia naukę od innych grup założeń i wniosków (jak np. religia, czy quasi-naukowe teorie — w stylu astrologii), ale przede wszystkim tenże właśnie proces, jego charakter i całość złożonych przepisów i obwarowań, które muszą być spełnione w toku jego przebiegu, a nawet jeszcze przed nim samym. Tym właśnie zajmuje się metodologia naukowa - "traktująca o prawidłowościach rządzących procesem poznawczym wspólnych dla wszystkich nauk (np. klasyfikowanie, definiowanie, wnioskowanie, wyjaśnianie itd.)" (Ajdukiewicz, 1965).
Przeprowadzone w latach 90-tych badania studentów w USA dotyczące postawy naukowej ukazały zastraszający poziom świadomości naukowej (oczywiście u nas jest gorzej). Okazało się, że wcale nie poziom samej posiadanej wiedzy ma większy wpływ na uznawanie wielu zabobonów (wiara w horoskopy, wróżby, „pech" spowodowany przejściem czarnego kota itp.). Odkryto natomiast, że większą odporność na tego rodzaju zabobony mają osoby, które znają same zasady dochodzenia do prawdy naukowej. Świadomość metodologiczna jest swego rodzaju gwarantem mniejszej naiwności osób zorientowanych w prawidłach tego poznania. Trudno bowiem być przekonanym, co do „słuszności" horoskopu, skoro wie się, że ten kto go stawia nie ma żadnych podstaw, ani metod jego sprawdzenia, nie mówiąc już o jakichkolwiek dowodach. Trudno też uwierzyć we wszelkiego rodzaju „rewelacje" Ericha von Daenikena, jeżeli w jego książkach widzi się znaczny przerost spekulacji natomiast właściwie nie ma w nich opisu sposobu empirycznego zbadania interpretowanych przez niego zagadnień, interpretacja faktu nie jest samym faktem. Nauka ma także określony zakres terminologiczny i wiadomo, że „badanie" pewnych spraw wcale nie jest naukowe, ponieważ dane pojęcie nie występuje w żadnej z istniejących nauk empirycznych. W nauce nie ma miejsca na naiwność, przyjmowanie czegokolwiek „na słowo", każda treść zdania naukowego może zostać sprawdzona, zweryfikowana, jeżeli zaś nie poddaje się takiej weryfikacji, nie jest to zdanie teorii naukowej i jako takie wcale nie musi być badane. Światopogląd naukowy (o ile można oczywiście o takowym mówić) nie przyjmuje więc żadnych rozwiązań dotyczących natury otaczającej nas rzeczywistości jeżeli nie są one wynikiem działań zgodnych z prawidłowościami badania naukowego, nie znaczy wcale, że jest tylko sceptyczny, wręcz przeciwnie — właśnie świadomość metod naukowych, natury poznania naukowego pozwala na określenie faktów, które mogą nosić chlubne miano prawdy.
Autor tekstu: Paweł Krukow; Oryginał: psr.racjonalista.pl/kk.php/s,2432
Metodologia nauk empirycznych
Metodologia jest z jednej strony narzędziem nauki (najważniejszym), które pozwala nauce na odkrycie i weryfikowanie faktów naukowych, ale także czymś w rodzaju metanauki, ponieważ w końcu to ona określa co uznaje się za naukę, a co nie.
Wyróżnia się wiele typów metodologii:
1. metodologia nauk empirycznych (np. fizyki, biologii, chemii, psychologii),
2. metodologię nauk formalnych — matematyki i logiki
Poza tym, autorzy wyróżniają też:
• metodologię szczegółową — dotyczącą jednej dziedziny nauk, opisująca przebieg charakterystycznego dla danej dziedziny procesu dochodzenia do wiedzy (np. biologii),
• metodologię normatywną — zawierającą zasady najbardziej prawidłowego procesu badawczego, wzorcowego.
W tym przypadku zajmiemy się metodologią nauk empirycznych, ponieważ ona dotyczy tego schematu poznania naukowego, który najczęściej kojarzy się z samą nauką, poza tym jej zasady najwyraźniej określają warunki jakie muszą być spełnione, aby jakąkolwiek wiedzę określić jako naukową. Nauki empiryczne określają się jako całość wiedzy, którą można sprawdzić odpowiednimi działaniami naukowymi, przede wszystkim eksperymentalnie (choć nie tylko). Zasady metodologiczne obecne są we wszystkich płaszczyznach refleksji i badań naukowych, nie dotyczą tylko samego procesu takiego jak przeprowadzany eksperyment. Dlatego można mówić o metodologicznych aspektach twierdzeń naukowych, które spełniać muszą trzy podstawowe funkcje (są to funkcje samej nauki):
- deskrypcja (opisywanie zjawisk językiem naukowym),
- eksplanacja (wyjaśnianie zjawisk tą rolę spełniają przede wszystkim teorie i koncepcje naukowe),
- predykcja (możliwość przewidywania, prognostyka zjawisk, możliwe to jest dzięki teoriom naukowym - oczywiście o ile są one prawdziwe).
Celem prowadzonych badań naukowych jest poznanie prawdy o jakimś wycinku rzeczywistości, jednakże ta prawda także musi spełniać określone warunki:
• ogólność - twierdzenie naukowe (odkryta prawidłowość) powinno obejmować jednocześnie jak największy zakres badanych zjawisk,
• ścisłość,
• jak najwyższa informatywna zawartość — najważniejszy warunek, pozwala bowiem także najbardziej precyzyjnie dobrać sposoby sprawdzenia danego twierdzenia, im bogatsza jest dana hipoteza, tym więcej z niej można wysnuć bardziej szczegółowych wniosków,
• pewność — określa poziom potwierdzenia danego twierdzenia (hipotezy) w świetle uzyskanych danych empirycznych,
• prostota — chodzi o prostotę logiczną i matematyczną; im dana teoria zawiera mniej postulatów (założeń wyjściowych), a im więcej przynosi zawartości informatycznej, tym bardziej wysoka jest jej prostota logiczna, zaś odwrotnie, im więcej jest początkowych postulatów tym większa jest prostota matematyczna. Oznacza to także, że wraz z rozwojem nauki, która dąży w kierunku jak największej prostoty logicznej - coraz mniej założeń wyjściowych — komplikują się metody matematyczne, które muszą wchodzić na poziom coraz bardziej skomplikowanych działań, widać to bardzo dobrze na podstawie współczesnego rozwoju fizyki, której ciągle towarzyszy znaczny wzrost komplikacji pomocniczych metod matematycznych. cdn…
