пропозиції роботи
konto usunięte
Temat: Leksykon anatomii Pinokia
olska norma PN – 79 / D – 01011 w następujący sposób definiuje wady:”…za wadę drewna okrągłego uważa się widoczne uszkodzenie lub anomalie jego budowy i barwy oraz takie cechy naturalne, które ograniczają zakres jego użyteczności”.Pojęciem wady drewna określić można wszelkie odchylenia od naturalnej budowy, wyglądu
i barwy, pogarszające właściwości techniczne drewna i jego wartość użytkową.
Wady mogą powstawać w czasie rozwoju drzewa, składowania drewna albo w czasie jego obróbki. Zależnie od czasu powstania można wyróżnić wady pierwotne, tworzące się za życia drzewa i wtórne, powstające w drewnie po ścince drzewa (najczęściej podczas składowania w lesie lub na składnicy), oraz wady powstałe w toku obróbki.
Aktualnie obowiązująca norma wyróżnia następujące grupy wad:
1. sęki
2. pęknięcia
3. wady kształtu
4. wady budowy drewna
5. zabarwienia drewna
6. zgnilizny
7. uszkodzenia mechaniczne
Z punktu widzenia przerobu surowca drzewnego drewno powinno mieć kształt walca, równomierną słoistość, przebieg włókien równoległy do podłużnej osi, oraz nie powinno mieć sęków ( gałęzi).
Wada drewna jest pojęciem względnym: jakaś cecha drewna może być uznana za ewidentną wadę w jednym sortymencie, w innym może stanowić wyjątkową zaletę. Przykładem są poszukiwane wady, w których budowa, rysunek i barwa drewna są nieregularne czy faliste - drewno z taką wadą jest cenione w wyrobach artystycznych, boazeriach, niektórych okleinach. To samo drewno w elementach konstrukcyjnych nie znajdzie zastosowania z uwagi na słabą wytrzymałość. (Innym przykładem jest spróchniałe (zgnilizna miękka) drewno drzew liściastych poszukiwane w pszczelarstwie do podkurzaczy, którego wytrzymałość jest znikoma). Niektóre w. d. są biologicznie nieuniknioną cechą. Przykładem są sęki - miejsca po odciętych lub obumarłych gałęziach, które zakłócają jednolitość budowy i tym samym zmniejszają użyteczność drewna, jednocześnie gałęzie są niezbędne do podtrzymywania aparatu asymilacyjnego drzew. (Innym przykładem jest zmniejszanie się średnicy drzewa ku górze -zbieżystość).
Geneza wad drewna
Wady drewna powstają lub powiększają się w wyniku działania różnych czynników. Przykładem pozytywnego wpływu człowieka na budowę pnia mogą być przeprowadzone zabiegi hodowlane w lasach gospodarczych. Niewłaściwe wykonanie np. trzebieży może prowadzić do nadmiernej zbieżystości, zwiększenia sękatości, skręcenia drzew, czy zranień, następstwem których mogą być zgnilizny. Wady te mogą powstać zarówno na drzewach ściętych jak i pozostawionych po trzebieży. Właściwa konserwacja drewna umożliwia zapobieganie uszkodzeniom przez owady czy zgniliznom zarówno w formie przetartej jak i w postaci drewna okrągłego.
2. Sęki
Sęki to wrośnięte w drewno pnia części gałęzi o węższych przyrostach rocznych i barwie zazwyczaj ciemniejszej niż otaczające drewno. Z budowy drzewa wynika, że najgłębiej położone i najmniejsze sęki są umiejscowione w jego części odziomkowej. Natomiast w miarę przechodzenia od odziomka ku wierzchołkowi sęki stają się coraz większe i dochodzą coraz bardziej do obwodu.
Po opadnięciu gałęzi u podstawy sęków wytwarza się warstwa ochronna, która zabezpiecza ich drewno przed infekcją do czasu zarośnięcia przez słoje roczne pnia. Z biegiem czasu, zależnie od gatunku drzewa, uschnięte gałęzie odpadają w całości albo kawałkami, jest to tzw. proces oczyszczania się drzewa. U Bk gałęzie odpadają w całości przy samej powierzchni pnia już w kilka lat po uschnięciu. U Św proces ten trwa znacznie dłużej; suche gałęzie na Św szczególnie długo pozostają u drzew rosnących w pobliżu granicy jego pionowego zasięgu.
W okresie życia gałęzi bocznych drewno sęków jest zawsze zrośnięte w jedną całość z drewnem pnia. Takie sęki nazywa się sękami zarośniętymi.
Wraz z zamarciem gałęzi przerwana zostaje łączność tkanki sęka z drewnem pnia.
Nowo powstałe słoje roczne pnia otaczają stopniowo coraz większą część pozostałej suchej gałęzi, nie mając z nią bezpośrednio połączenia. W ten sposób powstają sęki niezrośnięte.
U gatunków iglastych sęki zwykle są ułożone okółkowo; wyjątek stanowią tu cis, jałowiec, modrzew i niektóre jodły amerykańskie, wykształcaj między okółkami pojedyncze gałęzie.
U gatunków liściastych tendencję do wytwarzania okółków można zaobserwować u olszy.
Na ogół w dolnej części pnia sęki są zwykle rzadziej rozmieszczone niż w części wierzchołkowej. Zjawisko to związane jest z bardzo silnym przyrostem na wysokość u drzew w młodym wieku.
Dzięki zabiegom hodowlanym (podkrzesywaniu) uzyskuje się surowiec drzewny zawierający sęki zdrowe i zrośnięte z tkanką pnia. Podkrzesywanie wszystkich drzew w d-st. nie jest jednak celowe. Podkrzesywać należy tylko drzewa dorodne, z których można będzie w przyszłości pozyskać cenne sortymenty.
SĘKI OTWARTE są widoczne na pobocznicy drewna okrągłego po okrzesaniu pnia z gałęzi. Występują w drewnie wszystkich gatunków drzew, obniżają niektóre właściwości mechaniczne drewna zależnie od stopnia zrośnięcia sęka z otaczającym drewnem oraz liczby ich zgrupowania.
Pomiar sęków otwartych:
- mierzy się najmniejszą średnicę sęka w cm
- mierzy się najmniejszą i największą średnicę sęka i oblicza się średnią arytmetyczną z dwóch pomiarów w cm.
Przy ocenie jakości drewna okrągłego należy również brać pod uwagę liczbę sęków znajdujących się na 1 m długości sztuki lub ich skupienie oraz odległości między okółkami.
SĘK ZROŚNIĘTY ma słoje roczne zrośnięte ze słojami otaczającego drewna co najmniej na ¾ obwodu sęka.
SĘK CZĘŚCIOWO ZROŚNIĘTY jest to sęk o słojach rocznych zrośniętych ze słojami otaczającego drewna co najmniej na ¼ obwodu sęka, lecz na długości mniejszej niż ¾ tego obwodu.
SĘK NIEZROŚNIĘTY ma słoje roczne całkowicie niezrośnięte ze słojami otaczającego drewna lub zrośnięte z nimi mniej niż ¼ obwodu sęka.
SĘK OTOCZKOWY (obrączkowy) sęk niezrośnięty w otoczce kory.
SĘKI JASNE których drewno jest jasne, zbliżone barwą do otaczającego drewna.
SĘKI CIEMNE (rogowe) których drewno jest znacznie ciemniejsze od otaczającego drewna z powodu większej gęstości usłojenia, przesycenia żywicą lub garbnikami.
SĘK NADPSUTY w nim zgnilizna zajmuje nie więcej niż 1/3 powierzchni jego przekroju.
SĘK ZEPSUTY w nim zgnilizna zajmuje więcej niż 1/3 powierzchni jego przekroju.
Występujący w drewnie dębowym sęk zepsuty o płytkiej strukturze rozłożonego drewna
i pstrym zabarwieniu nazywany jest DERESZEM (sarniakiem).
Sęk w drewnie drzew iglastych ze zgnilizną miękką, w stadium rozkładu drewna ma proszkowatą lub włóknistą masę nosi nazwę SĘKA TABACZNEGO.
SĘKI ZAROŚNIĘTE
GUZ stanowi wypukłość na pobocznicy drewna okrągłego, zakrywającą zarośnięty sęk. Występuje w drewnie wszystkich gatunków drzew i stanowi podstawę do oceny wymiarów
i głębokości zalegania zarośniętego sęka. Im większy jest stosunek długości guza do jego wysokości, tym sęk zalega głębiej. Guzy ocenia się szacunkowo lub mierzy długość (L) guza i wysokość (H). Wysokość guza określa się na podstawie różnicy średnicy drewna okrągłego.
RÓŻA to kolistopromieniowe zmarszczenie kory na pobocznicy pnia, zakrywające głęboko zalegający sęk. Występują na wszystkich gatunkach drzew z grubą korowiną np. So, Db.
Pomiaru nie wykonuje się, jedynie określa się szacunkowo wymiary i głębokość zalegania sęka na podstawie wzdłużnej średnicy.
BREWKI to symetryczne pasma ukośnych zmarszczeń kory, biegnące stycznie do okrągłej, owalnej lub trójkątnej blizny, zakrywającej zrośnięty sęk: od kory pnia różnią się ciemniejszym zabarwieniem. Brewki występują głównie na drzewach o cienkiej i gładkiej korze gatunków liściastych (Bk, Tp, Os, Brz). Głębokość zalegania sęka określa się szacunkowo na podstawie rozwarcia brewek i wymiarów blizny.
WPŁYW SĘKÓW NA JAKOŚĆ DREWNA
Sęki wywierają ujemny wpływ na mechaniczne właściwości drewna, zmniejszają zwłaszcza wytrzymałość na rozciąganie wzdłuż włókien i wytrzymałość na zginanie statyczne.
Sęki zdrowe wpływają dodatnio na wytrzymałość drewna na rozłupywanie.
Ujemny wpływ sęków otwartych na mechaniczne właściwości drewna występuje w znacznie silnym stopniu w tarcicy niż w sortymentach okrągłych. Ujemny wpływ sęków otwartych na trwałość drewna zależy od ich stanu zdrowotnego i gatunku drzewa.
Wpływ sęków zepsutych i tabacznych drewna gatunków iglastych i twardzielowych liściastych na trwałość otaczającego drewna nie jest tak duży, jak w drewnie gatunków beztwardzielowych, gdyż zgnilizna na ogółów przechodzi tylko na otaczające drewno bielaste. W drewnie beztwardzielowym gatunków liściastych sęki zepsute i tabaczne mogą spowodować infekcję drewna przez grzyby.
3. Pęknięcia
Podział pęknięć:
* CZOŁOWE dzielą się w zależności od kształtu na:
- rdzeniowe (proste, załamane, gwiaździste)
- okrężne (pełne, łukowe)
* BOCZNE dzielą się w zależności od przyczyny powstania na:
- z przesychania
- mrozowe
* CZOŁOWO-BOCZNE dzielą się w zależności od głębokości na:
- niegłębokie
- głębokie
- przechodzące
PĘKNIĘCIA to wzdłużne rozdzielenia włókien drewna będące następstwem naprężeń przekraczających wytrzymałość drewna na rozciąganie lub ściskanie.
W drewnie okrągłym pęknięcia mogą powstawać wskutek:
a) naprężeń powstałych pod działaniem sił zewnętrznych, najczęściej w drzewach rosnących (wiatr, okiść)
b) naprężeń powstałych w wyniku nierównomiernego wysychania drewna ściętego
c) zakłóceń równowagi naprężeń istniejących w drzewie rosnącym podczas ścinki, wyrzynki kłód, obróbki drewna.
Pęknięcia znacznie obniżają jakość drewna, a stopień zmniejszenia wartości technicznej zależy od wielkości pęknięcia i miejsca ich występowania. Ponadto pęknięcia stwarzają warunki dla rozwoju grzybów.
Pęknięcia czołowe (wewnętrzne) występujące w środkowej części drewna okrągłego i nie dochodzące do jego obwodu.
Pęknięcia boczne i czołowo-boczne (zewnętrzne) biegnące od obwodu pnia ku rdzeniowi. Ich szerokość największa na powierzchni zewnętrznej (pobocznicy) zmniejsza się w miarę przesuwania się w głąb pnia lub kłody. Pęknięcia zewnętrzne powstają pod wpływem naprężeń rozciągających, działających w kierunku stycznym do obwodu pnia.
PĘKNIĘCIA RDZENIOWE przechodzące przez rdzeń, wzdłuż promieni, zwężają się w kierunku obwodu pnia.
PĘKNIĘCIA RDZENIOWE PROSTE obie części pęknięcia przechodząc przez rdzeń tworzą linię prostą.
PĘKNIĘCIA RDZENIOWE ZAŁAMANE obie części pęknięcia przechodząc przez rdzeń tworzą kąt mniejszy od 180 º.
PĘKNIĘCIA RDZENIOWE GWIAŹDZISTE kilka (3 lub więcej) pęknięć odchodzi od rdzenia wzdłuż kilku różnych promieni.
PĘKNIĘCIA OKRĘŻNE w postaci szczeliny przebiegającej wzdłuż granicy słoja rocznego, na znacznej długości pnia.
PĘKNIĘCIA OKRĘŻNE PEŁNE obejmujące więcej niż połowę obwodu słoja rocznego.
PĘKNIĘCIA OKRĘŻNE ŁUKOWE obejmujące mniej niż połowę obwodu słoja rocznego.
PĘKNIĘCIA BOCZNE Z PRZESYCHANIA spowodowane nierównomierną kurczliwością drewna w czasie jego wysychania.
PĘKNIĘCIA BOCZNE MROZOWE spowodowane gwałtownym spadkiem temperatury w drewnie drzew rosnących; zwężająca się ku środkowi pnia, szczelina często dochodzi do rdzenia i występuje na znacznej długości pnia. Pęknięciu mrozowemu towarzyszy listwa mrozowa i zmiana barwy drewna.
PĘKNIĘCIA CZOŁOWO-BOCZNE NIEGŁĘBOKIE w drewnie o grubości do 70 cm nie przekraczają 1/10 średnicy czoła; w drewnie o grubości większej od 70 cm, nie głębsze niż 7 cm.
PĘKNIĘCIA CZOŁOWO-BOCZNE GŁĘBOKIE w drewnie o grubości do 70 cm przekraczają 1/10 średnicy czoła; w drewnie o grubości większej od 70 cm głębsze niż
7 cm.
PĘKNIĘCIA CZOŁOWO-BOCZNE PRZECHODZĄCE wychodzące z czoła na pobocznicę pnia w dwóch przeciwległych miejscach. Jeżeli przebiega przez całą średnicę drewna okrągłego nazywa się rozłupem, a po cięciwie odłupem.Marek B Hubert edytował(a) ten post dnia 09.05.10 o godzinie 20:29
