пропозиції роботи
Krystian
Pluciak
♛CO MOGĘ DLA CIEBIE
UDOSKONALIĆ?☛JAKIE
BARIERY, BŁĘDY I
P...
Temat: Ekstraklasa Polska
"Ekstraklasa (w latach 1927–1939 Liga, w latach 1948–2008 I liga) – najwyższa w hierarchii klasa męskich ligowych rozgrywek piłkarskich w Polsce, będąca jednocześnie najwyższym szczeblem centralnym (I poziom ligowy). Zmagania w jej ramach toczą się cyklicznie (co sezon) systemem kołowym, jako mistrzostwa kraju i przeznaczone są dla 16 najlepszych polskich klubów piłkarskich. Triumfator Ekstraklasy zostaje jednocześnie Mistrzem Polski, zaś najsłabsze drużyny relegowane są do I ligi polskiej (dawnej II ligi polskiej). Pierwotnie zarządzana przez Polski Związek Piłki Nożnej (w latach 1928–2005), następnie (od 18 listopada 2005) przez Ekstraklasę S.A. Od 2002 do udziału w jej rozgrywkach zostają dopuszczone wyłącznie kluby posiadające status profesjonalny (tj. działające w formie sportowej spółki akcyjnej), które – po spełnieniu wszelkich niezbędnych kryteriów – otrzymały roczną licencję na występy na tym szczeblu.Na fali zmian sanacyjnych, zapoczątkowanych w Polsce wiosną 1926 przez przewrót majowy, spora część działaczy piłkarskich postanowiła całkowicie zmienić – obrany w 1919 przez Polski Związek Piłki Nożnej – system rozgrywek o mistrzostwo Polski (MP). Co prawda wcześniej podejmowano podobne próby (już bowiem w październiku 1921 Ignacy Rosenstock oficjalnie wysunął pierwszy, konkretny projekt ogólnopolskiej ligi państwowej "na wzór zachodni" w dwóch klasach rozgrywkowych), jednak z uwagi na niewielką siłę przebicia ich pomysłodawców i brak większego wsparcia ze strony klubów kończyły się one niepowodzeniem. Odnośnie obowiązującego w latach 1920-1926 modelu pucharowego coraz powszechniej wnoszono zastrzeżenia, uznając go za przestarzały i zupełnie nieadekwatny do ówczesnego stopnia rozwoju rodzimego futbolu. Z całą pewnością doskonale sprawdził się on na samym początku formowania piłkarskich struktur w II Rzeczypospolitej – bezpośrednio przyczyniając się do sporego wzrostu popularności tej dyscypliny – jednak nie sprostał wymaganiom czasu. Przyszłość widziano jedynie we wprowadzeniu nowoczesnego systemu "każdy z każdym – mecz i rewanż" (zwanego ligowym), a także zwiększeniu liczby drużyn bezpośrednio walczących o tytuł mistrzowski, toteż 2 grudnia 1926 z inicjatywy lwowskich: Pogoni, Czarnych oraz Hasmonei doszło w Krakowie do konferencji porozumiewawczej przedstawicieli 12 "klubów-reformatorów" (ponadto wzięły w niej udział: Polonia, Legia i Warszawianka z Warszawy, ŁKS i Klub Turystów z Łodzi, Wisła Kraków, Warta Poznań, 1. FC Katowice i TKS Toruń). Z krajowej czołówki brakowało jedynie Cracovii oraz Ruchu Chorzów, które odrzuciły zaproszenie. W trakcie spotkania ustalono wszystkie najpilniejsze kwestie i zaledwie dwa dni później, w tym samym gronie – podczas zebrania zorganizowanego w Warszawie w dniach 4 grudnia i 5 grudnia 1926 – utworzono nowy podmiot (pod roboczą nazwą Liga Polska), działający w ramach PZPN i zamierzający zorganizować pierwszą w historii kraju edycję ligi (dotychczasowym sposobem kalendarzowym, tj. "wiosna-jesień"). Posiedzeniu przewodniczył delegat Pogoni – Tadeusz Kuchar, a wiodące role odegrali działacze wojskowi (głównie warszawskiej Legii), bowiem to właśnie oni byli najbardziej zainteresowani przejęciem kontroli nad niemal wszystkimi dziedzinami życia ówczesnej Polski (a sport stanowił jedną z ważniejszych). 6 stycznia 1927 Liga wybrała swe kierownictwo, jednak nie obsadzając jeszcze stanowiska prezesa.
Zorganizowane w dniach 26-28 lutego 1927 w Krakowie 9. Walne Zgromadzenie PZPN jednoznacznie opowiedziało się przeciwko radykalnej zmianie systemu rozgrywkowego, proponując jedynie jego modyfikację. Jednocześnie uwidocznił się wyraźny podział na dwa obozy: "lwowsko-warszawski" (proligowy) i "krakowski" (konserwatywny).
Wskutek braku możliwości wypracowania jakiegokolwiek kompromisu 1 marca 1927 Liga wystąpiła ze struktur związku i rozpoczęła faktyczną działalność pod oficjalną nazwą Polska Liga Piłki Nożnej (PLPN) z gen. brygady Romanem Góreckim (ówczesny szef stołecznej Legii), jako nowo wybranym prezesem (pierwszą siedzibą było biuro stołecznej Polonii). Ostatecznie – w ciągu zaledwie kilku tygodni – przystąpiło do niej aż 57 klubów – w tym chorzowski Ruch, nie uczestniczący w jej tworzeniu (14 z nich utworzyło Ekstraklasę, zaś pozostałe zgrupowano w kilku ligach okręgowych). Nieugięta pozostawała jedynie Cracovia, której sternikiem pozostawał jednoczesny prezes centrali – Edward Cetnarowski, toteż na jej miejsce do PLPN dokooptowano Jutrzenkę Kraków. 13 marca 1927 Zarząd PZPN bezterminowo zdyskwalifikował wszystkich zawodników, działaczy i kluby, które przystąpiły do PLPN, a o całej sytuacji poinformował FIFA. Jednak już 22 maja 1927 związek ustanowił własną 16-drużynową Klasę Państwową, sankcjonując przy tym... system ligowy, jednak wyłącznie pod własną kontrolą.
Komplet wyników 1 kolejki
ŁKS Łódź – Klub Turystów Łódź
2:0 (2:0)
Pogoń Lwów – Hasmonea Lwów
7:1 (3:0)
Legia Warszawa – Warszawianka
1:4 (0:0)
Jutrzenka Kraków – Wisła Kraków
0:4 (0:2)
Warta Poznań – Czarni Lwów
0:3 (0:2)
1. FC Katowice – Ruch Chorzów
7:0 (2:0)
TKS Toruń – Polonia Warszawa
4:3 (4:0)
W międzyczasie – 3 kwietnia 1927 – odbyła się premierowa kolejka PLPN. Na inaugurację rozegrano 7 spotkań (w tym aż 5 derbowych), a pierwszym z nich był – rozpoczęty o 15.00 – mecz ŁKS Łódź – Klub Turystów Łódź 2:0 (2:0). To w czasie jego trwania uzyskano pierwszego ligowego gola w Polsce (zdobył go Jan Durka w 35 minucie pojedynku). Pierwszym liderem zostali piłkarze z Katowic, a z powodu gry nieuprawnionych zawodników w obydwu zespołach debry Lwowa musiano powtórzyć.
20 lipca 1927 zorganizowano spotkanie podczas którego delegatom PLPN i PZPN udało się wypracować kompromis, zaś 30 października 1927 porozumienie stało się faktem (podpisano je natomiast 29 grudnia 1927). 18 grudnia 1927 odbyło się w Krakowie 11. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie PZPN, podczas którego doszło do symbolicznego końca "starej epoki" w polskim futbolu, poprzez podjęcie decyzji o przeniesieniu siedziby związku do Warszawy (zwycięstwo działaczy wojskowych, którzy praktycznie od tego momentu przejęli kontrolę nad całym rodzimym futbolem) oraz przystąpieniu Cracovii do PLPN. Kolejne Walne Zgromadzenie PZPN zorganizowano, więc już w stolicy 15 stycznia 1928 i to podczas jego trwania PLPN stała się jednym z 11 autonomicznych członków PZPN (obok 10 okręgowych związków piłki nożnej).
11 września 1927 w Krakowie Wisła rozgromiła TKS 15:0 (7:0), co do dzisiaj pozostaje rekordowym rozmiarem zwycięstwa rodzimej Ekstraklasy. Zresztą cały sezon stał pod znakiem rywalizacji Białej Gwiazdy z katowickim 1. FC finansowanym przez mniejszość niemiecką na Górnym Śląsku. Na finiszu lepsi okazali się krakowianie, którzy w dodatku dwukrotnie ograli najgroźniejszego rywala – 3:0 (1:0) "u siebie" i 2:0 (0:0) "na wyjeździe". Formalnie sezon zakończył się 13 listopada 1927, jednak w wyniku licznych odwołań ostateczna weryfikacja gier i tabeli nastąpiła dopiero 7 kwietnia 1928, a więc już w trakcie trwania nowego sezonu. Liga liczyła wówczas 15 zespołów, bowiem dołączono do niej Cracovię, co przy niezmienionych zasadach awansu sprawiło, że w edycji 1929 ponownie wystąpiła w niej nieparzysta liczba drużyn.
Lata 30.[edytuj]
Następne trzy sezony (1930 – 1932) przyniosły stabilizację systemu rozgrywek, w których występowało 12 ekip – jedna spadała i jedna uzyskiwała promocję. Pierwszą poważną reformę wprowadzono w edycji 1933. 16 stycznia 1933 walne zebranie LPN zatwierdziło projekt podziału Ekstraklasy na dwie równorzędne 6-zespołowe grupy, z których po trzy czołowe miały w II etapie walczyć w grupie mistrzowskiej o tytuł najlepszej w kraju, a pozostałe o utrzymanie na najwyższym szczeblu (tj. miejsca 7-12). Obowiązywała one jednak zaledwie przez rok. W sezonie 1935 po raz kolejny pomniejszono ligę do nieparzystej liczby drużyn (11), a rok później do 10, przy obowiązującej zasadzie spadku i awansu dwóch klubów. Systemem tym grano już niezmiennie do wybuchu II wojny światowej. Hegemonem polskiej ligi lat 30. okazał się chorzowski Ruch, który triumfował w niej cztery razy z rzędu. Wcześniej swe pierwsze tytuły MP zdobyły Warta Poznań i Garbarnia Kraków. W edycji 1937 po raz pierwszy dwie czołowe lokaty zajęli beniaminkowie (Cracovia i AKS Chorzów), czego nie powtórzono już nigdy później. Ostatnią przedwojenną pełną rywalizację (zakończoną elekcją mistrza) przeprowadzono w 1938, bowiem sezonu 1939 – na skutek wybuchu II wojny światowej – nie dokończono (w chwili przerwania rozgrywek w lidze prowadził Ruch Chorzów).
Lata powojenne[edytuj]
Po zakończeniu działań wojennych i stopniowym odbudowaniu życia piłkarskiego "nad Wisłą", w czerwcu 1945 rozpoczęto żmudny proces reaktywowania Ekstraklasy (nadano jej wówczas nazwę Liga Państwowa). Wstępny projekt przedstawiono do akceptacji 29 czerwca 1945, ale został on odrzucony przez 26. Walne Zgromadzenie PZPN.
1 lipca 1946 związek rozpisał referendum na temat systemu rozgrywek o MP, jednak już 26 lipca 1946 gazeta "Sport" przypomniała, że LPN istnieje nadal – nikt jej bowiem do tej pory nie rozwiązał – a na czas wojny jedynie zawiesiła swą działalność. Toteż 10 sierpnia 1946 podczas zebrania w Krakowie (z inicjatywy i w siedzibie Cracovii) reaktywowano ją pod nazwą Liga PZPN. W spotkaniu uczestniczyli delegaci 14 klubów – 9 przedwojennych ligowców (Cracovii, Wisły Kraków, Garbarni Kraków, Legii Warszawa, Polonii Warszawa, ŁKS Łódź, Warty Poznań, Ruchu i AKS Chorzów), Polonii Bytom (jako spadkobiercy zlikwidowanej Pogoni Lwów), a także 4 "obserwatorów" (Widzewa Łódź, Lecha Poznań, Zagłębia Sosnowiec i Rymera Niedobczyce) – którzy obowiązki prezesa powierzyli Tadeuszowi Dręgiewiczowi. Postanowiono na siedzibę Ligi obrać Kraków i ustanowić dwie 12-zespołowe klasy rozgrywkowe: I i II ligę. Jednak już 18 sierpnia 1946 28. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie PZPN całkowicie zanegowało funkcjonowanie Ligi, nie wpuszczając na salę obrad jej działaczy oraz protokołując, że dla centrali... ona nie istnieje. A wszystko w obawie, iż uruchomienie ligowej karuzeli z pewnością pociągnie za sobą konieczność wprowadzenia zawodowstwa, na które w PRL nie można było w żaden sposób pozwolić. Tak więc mistrza kraju z 1946 wyłoniono modelem nieligowym według koncepcji Stanisława Mielecha.
Dopiero październikowo-listopadowa seria artykułów w prasie sugerująca, iż "powstanie zawodowej ligi oczyściłoby atmosferę w światku piłkarskim", doprowadziła do wznowienia dyskusji w tym temacie. Toteż 25 listopada 1946 Zarząd PZPN rozważał dwa projekty ligowe. Pierwszy (autorstwa Andrzeja Przeworskiego), zakładał zorganizowanie MP'1947 sposobem mieszanym (pucharowo-ligowym), których wyniki byłyby jednocześnie podstawą kwalifikacji do planowanej ligi w edycji 1948. Drugi – przedstawiony przez Heliodora Konopkę – proponował utworzenie ligi już w sezonie 1947, a o jej składzie zadecydowałby sam związek według własnego uznania. Podczas obradującego w Warszawie w dniach 14 grudnia i 15 grudnia 1946 29. Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia PZPN najpierw aż 170 delegatów opowiedziało się za reaktywowaniem ligi (wobec 45 głosom przeciwnym i 4 wstrzymującym się), zaś później obydwie koncepcje poddano pod głosowanie. Bezapelacyjnie zwyciężył projekt Andrzeja Przeworskiego, który poparło 182 działaczy (konkurencyjny uzyskał jedynie 37 głosów), dlatego 22 lutego 1947 podczas 30. Walnego Zgromadzenia PZPN (zorganizowanego wyjątkowo w Łodzi – pierwszy i jedyny raz) uchwalono założenie Klasy Państwowej, mającej wystartować systemem "wiosna-jesień" od sezonu 1948.
14 lutego 1948 30. Walne Zgromadzenie PZPN ostatecznie zatwierdziło 14 klubów, które 14 marca 1948 rozegrały 7 meczów inauguracyjnej kolejki. Pierwszego, po ponad 8-letniej przerwie, ligowego gola uzyskał w spotkaniu Warta Poznań – Cracovia gracz przyjezdnych Stanisław Różankowski, zaś pierwszym liderem została krakowska Wisła (6:0 u siebie z Polonią Warszawa). W końcowej tabeli z identyczną liczbą punktów prowadziły Cracovia i Wisła Kraków, więc o mistrzostwie zdecydował jednomeczowy baraż na neutralnym boisku (stadionie Garbarni Kraków), w którym "Pasy" pokonały odwiecznego rywala 3:1 i to one sięgnęły po tytuł.
Ligową edycję 1951 wygrała Wisła Kraków, ale mistrzostwo przyznano Ruchowi Chorzów – zdobywcy Pucharu Polski. W 1952 kluby rywalizowały w dwóch równorzędnych grupach I i II, ich mistrzowie spotkali się w barażach o mistrzostwo. Do 1961 w I lidze grano według cyklu wiosna-jesień. By przejść na cykl jesień-wiosna w 1962 przeprowadzono skrócone, tzw. przejściowe rozgrywki. Drużyny rywalizowały w dwóch równorzędnych grupach I i II. O 1 miejscu (oraz 3, 5, 7, 9, 11 i 13) zdecydowały dodatkowe mecze między zespołami zajmującymi te same miejsca w obu grupach. Także w sezonie 2001/2002 rozgrywki zorganizowano w grupach – na jesieni w dwóch równorzędnych A i B, a na wiosnę w grupach mistrzowskiej (walczącej o miejsca 1-8) i spadkowej (walczącej o miejsca 9-16).
Idea Ekstraklasa[edytuj]
Na przełomie tysiącleci PZPN rozpoczął działania mające na celu pozyskanie dla ligi tytularnego sponsora. Pierwsze zaawansowane rozmowy prowadzone były z jednym z polskich banków (oficjalnie jego nazwy nigdy nie ujawniono), jednak 18 listopada 2002 negocjacje zakończyły się ostatecznym fiaskiem.
Latem 2004 ogłoszono przetarg w sprawie wykupienia praw do nazwy polskiej ekstraklasy. Przystąpili do niego dwaj oferenci z branży telefonii komórkowej: Polska Telefonia Cyfrowa sp. z o.o. (operator sieci Era) i Polska Telefonia Komórkowa "Centertel" Sp. z o.o. (operator sieci Idea). 14 października 2004 komisja przetargowa jednogłośnie uznała ofertę drugiego z nich za korzystniejszą (o 17 procent wyższą od konkurenta), dokonując tym samym wyboru oferenta. 15 października 2004 decyzję komisji przetargowej oficjalnie zatwierdziło Prezydium Zarządu PZPN, przyznając tym samym PTK "Centertel" sp. z o.o. miano głównego i tytularnego sponsora polskiej ekstraklasy piłkarskiej od 1 stycznia 2005 (choć datę podpisania umowy wyznaczono na 1 lutego 2005, a faktycznie miało do tego dojść na początku rundy wiosennej sezonu 2004/2005). Umowa sponsoringowa zawarta została na 3,5 sezonu (do czerwca 2008) i opiewała na kwotę 31,6 mln złotych. Pierwotnie planowano, by nowa nazwa I ligi od razu przybrała docelową formę – Orange Ekstraklasa (od nazwy sieci telefonii komórkowej, mającej 19 września 2005 zastąpić markę Idea), jednak po wielu dyskusjach zdecydowano się na ówczesną nazwę sieci – Idea Ekstraklasa (IE).
9 marca 2005 uroczyście zaprezentowano logo IE oraz obraną strategię marketingową, zaś 11 marca 2005 na Stadionie Wojska Polskiego meczem Legia Warszawa – Pogoń Szczecin (3:0) rozpoczęła ona faktycznie swe rozgrywki (pierwszego z nich gola zdobył Marek Saganowski w 48 minucie).
Orange Ekstraklasa[edytuj]
16 września 2005 – na skutek rebrandingu głównego sponsora polskiej I ligi – zmieniono nazwę rozgrywek na docelową – Orange Ekstraklasa (OE). W międzyczasie (12 sierpnia 2005) Ekstraklasa SA podpisała z PZPN umowę o zarządzaniu IE (dzień formalnego przejęcia piłkarskiej ligi zawodowej), zaś na jej mocy od 18 listopada 2005 (14 kolejki sezonu 2005/2006) faktycznie wykonuje te obowiązki (pierwszym spotkaniem był mecz Legia Warszawa – Górnik Zabrze 3:2).
13 lipca 2006 – na wniosek Prezesa Zarządu Ekstraklasy S.A. – Prezydium Zarządu PZPN zatwierdziło nowy regulamin rozgrywek sezonu 2006/2007, obejmujący swym zakresem jedynie rozgrywki OE (poprzednie przepisy dotyczyły zarówno I, jak i II ligi). Nowelizacja ta miała na celu uzyskanie większej niezależności zawodowej ligi od PZPN. Według nowych przepisów całością spraw związanych z rozgrywkami OE zajmować się będą jedynie wydzielone organy Ekstraklasy S.A., tj.: Departament Logistyki Rozgrywek i Komisja Ligi.
Inauguracyjną kolejkę spotkań sezonu 2006/2007 rozegrano w dniach 28-30 lipca 2006. Tym samym przeszedł do historii polskiej piłki nożnej jako ten, w którym rozgrywki – od początku do końca – po raz pierwszy prowadził inny podmiot niż PZPN.
Mimo tego część zadań nadal pozostaje w gestii dawnego zarządcy ligi (PZPN). Należą do nich: proces licencyjny, sprawy sędziowskie, sprawy międzynarodowe (m.in. zgłaszanie klubów do europejskich pucharów), kwestie bezpieczeństwa na stadionach oraz sprawy dyscyplinarne w instancji odwoławczej. Dodatkowo – w zamian za przekazanie rozgrywek OE – przez 3 lata (od sezonu 2006/2007 do sezonu 2008/2009) PZPN otrzymał będzie od Ekstraklasy S.A. 7,2% udziałów w zyskach oraz corocznie 1 mln złotych (m.in. na zarządzanie rozgrywkami niższych klas).
Reforma 2008/2009[edytuj]
7 stycznia 2007 obradujące w Warszawie walne zgromadzenie sprawozdawczo-statutowe PZPN podjęło decyzję o reformie centralnych szczebli męskich rozgrywek ligowych, począwszy od sezonu 2008/2009. Na mocy zawartych porozumień zmianie uległa zarówno struktura, jak i terminologia poszczególnych klas rozgrywkowych – w tym tej najwyższej – która z I ligi została oficjalnie przemianowana na Ekstraklasę[1].
Zwycięzcy polskiej I ligi[edytuj]
(Uwaga! lista nie jest równoznaczna z listą Mistrzów Polski)
Osobny artykuł: Mistrzostwa Polski w piłce nożnej.
1927 – Wisła Kraków
1928 – Wisła Kraków
1929 – Warta Poznań
1930 – Cracovia
1931 – Garbarnia Kraków
1932 – Cracovia
1933 – Ruch Hajduki Wielkie
1934 – Ruch Hajduki Wielkie
1935 – Ruch Hajduki Wielkie
1936 – Ruch Hajduki Wielkie
1937 – Cracovia
1938 – Ruch Hajduki Wielkie
1948 – Cracovia
1949 – Wisła Kraków
1950 – Wisła Kraków
1951 – Wisła Kraków
1952 – Ruch Chorzów
1953 – Ruch Chorzów
1954 – Polonia Bytom
1955 – Legia Warszawa
1956 – Legia Warszawa
1957 – Górnik Zabrze
1958 – ŁKS Łódź
1959 – Górnik Zabrze
1960 – Ruch Chorzów
1961 – Górnik Zabrze
1962 – Polonia Bytom
1963 – Górnik Zabrze
1964 – Górnik Zabrze
1965 – Górnik Zabrze
1966 – Górnik Zabrze
1967 – Górnik Zabrze
1968 – Ruch Chorzów
1969 – Legia Warszawa
1970 – Legia Warszawa
1971 – Górnik Zabrze
1972 – Górnik Zabrze
1973 – Stal Mielec
1974 – Ruch Chorzów
1975 – Ruch Chorzów
1976 – Stal Mielec
1977 – Śląsk Wrocław
1978 – Wisła Kraków
1979 – Ruch Chorzów
1980 – Szombierki Bytom
1981 – Widzew Łódź
1982 – Widzew Łódź
1983 – Lech Poznań
1984 – Lech Poznań
1985 – Górnik Zabrze
1986 – Górnik Zabrze
1987 – Górnik Zabrze
1988 – Górnik Zabrze
1989 – Ruch Chorzów
1990 – Lech Poznań
1991 – Zagłębie Lubin
1992 – Lech Poznań
1993 – Lech Poznań
1994 – Legia Warszawa
1995 – Legia Warszawa
1996 – Widzew Łódź
1997 – Widzew Łódź
1998 – ŁKS Łódź
1999 – Wisła Kraków
2000 – Polonia Warszawa
2001 – Wisła Kraków
2002 – Legia Warszawa
2003 – Wisła Kraków
2004 – Wisła Kraków
2005 – Wisła Kraków
2006 – Legia Warszawa
2007 – Zagłębie Lubin
2008 – Wisła Kraków
2009 – Wisła Kraków
2010 – Lech Poznań
2011 – Wisła Kraków"
