пропозиції роботи
konto usunięte
Temat: Historia Łotwy i Estonii. Germańska Łotwa i Estonia.
Łotysze to, obok Litwinów, jedyni, istniejący obecnie,przedstawiciele Bałtów (Ludów Bałtyckich). Estończycy to
Ugro-Finowie (tak jak np. Finowie), dokładniej- Ludy Fińskie.
Łotysze posługują się bałtyckim językiem łotewskim, a
Estończycy ugro-fińskim językiem estońskim. Estończycy są
najbliższymi krewnymi Finów. Jednakże Łotysze jak i Estończycy
mają silne wpływy obce w kulturze. Najsilniejsze z tych wpływów,
które oddziaływały na te narody, to wpływy germańskie (ze
Szwecji, Danii oraz Niemiec).
Przedstawie tutaj historię Łotwy i Estonii. Większość
informacji tu zawartych jest ogólnie dostępna, nawet w
encyklopediach, ale zwykle podana jest w dość zawiły sposób, ja
przedstawię to czytelniej.
1. ERA WIKINGÓW
Już w czasach Wikingów rozpoczął się silny wpływ germańskiej
kultury na ternie Łotwy (oznaczonej na mapie- Letts) i Estonii
(oznaczonej, starą nazwą- Chuds). Jak widzimy z mapy wpływy
Wikingów były bardzo wczesne na terenie Łotwy i Estonii. Jak
widzimy z mapy- estońskie wyspy Saaremaa i Hiiumaa to jedyne tereny
na świecie, oprócz Danii, Norwegii, Szwecji i skraweczka Niemiec
gdzie osadnictwo skandynawskie było już w 8 wieku (bordowy kolor)!
To więc historycznie Skandynawia w tym samym stopniu co np.
Szwecja.
Natomiast zielony okolor na mapie oznacza tylko najazdy Wikingów i
małe lub brak osadnictwa skandynawskiego w tych czasach. Tak więc
widzimy, że np. Finlandia nie miała osadnictwa Wikingów lub było
one bardzo małe, a nawet one były tylko na części terytorium
Finlandii.
Jak widzimy z mapy Polska nie miała wcale lub prawie wcale (jedynie
na części Kaszub) wpływów Wikingów. Wprawdzie były one na
terenie obecnego woj. warmińsko-mazurskiego i zachodnipomorskiego,
ale przecież obecnie nie mieszka tam rdzenna ludność. Oczywiście
mapa generalizuje i pewnie w Polsce też były jakieś wpływy
Wikingów.
Tak więc wpływy Wikingów były na Łotwie i Estonii bardzo silne.
Do teraz łotewskie stroje ludowe zawierają elementy z kultury
Wikingów, a godło estońskie prowincji Saare (obejmującej wyspę
Saaremę) przedstawia łódź Wikingów:
Łódź wikingów została też umieszczona na obiegowej estońskiej
monecie (1 korona) z czasów międzywojennych:
2. CZASY PÓŹNIEJSZE
W wyniku Krucjat Północnych w początkach średniowiecza Łotwa,
Estonia oraz Finlandia znalazły się pod germańskim panowaniem.
Finlandia pod panowaniem szwedzkim, a Łotwa i Estonia pod
panowaniem niemieckim, z tym że północ Estonii- pod panowaniem
duńskim. Tak to wyglądało- Łotwa i południe Estonii- panowanie
niemieckie- Niemiecki Zakon Kawalerów Mieczowych, a północ
Estonii- panowanie duńskie. Zauważmy, że nazwa stolicy Estonii-
Tallinn (po niem. Rewel) znaczy w j. estońskim- "Duńskie Miasto".
Tak przedstawiała się sytuacja tych państw po krucjatach
północnych, Łotwa i płd. Estonia na jasnofioletowo, płn.
Estonii na niebiesko, widzimy też skrawek Finlandii opanowanej
przez Szwecję.
Rozpoczęły się długie i silne wpływy niemieckie i skandynawskie
na terenie Łotwy i Estonii. Językiem urzędowym w tych krajach
stał się niemiecki. Sytuacja ta trwała setki lat.
Tak wygląda historia Łotwy:
1225- opanowanie przez Niemców całej Łotwy i panowanie
niemieckie. Jednak różne części kraju miały różną
historię:
1)Kurlandia i Semigalia (ze stolicą- Rygą!!!)- regiony stanowiące
połowę Łotwy (!) pozostały pod panowaniem Niemców do 1795 !
570 lat te części Łotwy, były pod panowaniem Niemców
nieprzerwanie! Z językiem urzędowym niemieckim, były pod
panowaniem- Kawalerów Mieczowych, Krzyżaków i Ks. Kurlandii.
Następnie ta część Łotwy była pod panowaniem rosyjskim 123
lata.
2)Liwlandia (północ Łotwy) pod panowaniem Niemców pozostała do
1561 czyli 336 lat, następnie ten region na ok. 60 lat
został włączony do Polski, a następnie około 100 lat
należał do Szwecji. Czyli mamy 436 lat panowania
germańskiego w tej części Łotwy. Do Rosji ten region należał
197 lat.
3)Latgalia (wschód Łotwy) pod panowaniem Niemców był
również 336 lat. Ten region długo był pod panowaniem
polskim- 211 lat, a pod panowaniem rosyjskim 196 lat.
Jak widzimy, panowanie germańskie na terenie Łotwy trwało
średnio około 500 lat.
Tak wygląda historia Estonii:
Ok. 1200 roku Estonia zostaje opanowana przez Niemców przybyłych z
opanowanej już Łotwy.
Od 1200 do 1583r., czyli 383 lata Estonia znajdowała się
pod panowaniem niemieckim, w międzyczasie przez 126 lat
północna część Estonii należała do Danii. Następnie, w
1538r. Estonia znalazła się pod panowaniem Szwecji i pozostała w
nim do 1721r., czyli 183 lata..
Następnie, w 1721r., rozpoczęło się w Estonii panowanie
rosyjskie trwające 197 lat.
Jak widzimy panowanie germańskie (niemieckie, duńskie i
szwedzkie) trwało aż 566 lat na terenie Estonii. (tu należy
się uwaga, południowa, niewielka, część Estonii należała
też, międzyczasie, do Polski, przez 38 lat).
Estonia i północna Łotwa stanowiące część Szwecji (kolor
zielony):
3.PANOWANIE ROSYJSKIE.
Po rozpoczęciu panowania rosyjskiego w 18 wieku na terenach Łotwy
i Estonii, Rosja, w 1809r. opanowała także Finlandię. Finlandia
na 110 lat przeszła pod panowanie rosyjskie.
Co bardzo ważne- aż do 19 wieku, mimo nastania oficjalnego
panowania rosyjskiego, Łotwa i Estonia rządzone były całkowicie
samodzielnie przez Niemców Bałtyckich, przez Radę
Regionalną, tzw. Landtag, panowanie rosyjskie było tylko formalne.
A nawet po XIX wieku właściwie to Niemcy byli głównie w
administracji.
Na Łotwie i Estonii, podobnie jak w Finlandii, wciąż wpływy
germańskie były bardzo silne. Ponieważ wyższą klasę
społeczeństwa, administrację itd. na Łotwie i Estonii stanowili
Niemcy, a w Finlandii Szwedzi.
4.1918r.- NIEPODLEGŁOŚĆ ŁOTWY I ESTONII.
W 1918r. Łotwa, Estonia, Finlandia, Litwa, Polska, Węgry,
Czechosłowacja i kilka innych państw powstało lub odzyskało
niepodległość.
Mniejszości narodowe na Łotwie i Estonii miały szerokie prawa w
nowopowstałych państwach.
Na przykładzie banknotu estońskiego z czasów międzywojennych- 5
marek, widać to, że Estończycy byli sprawiedliwie nastawieni do
mniejszości narodowych. Na pierwszej stronie banknotu napisane jest
po estońsku, ale na drugiej po- niemiecku, szwedzku i rosyjsku,
czyli w językach największych mniejszości narodowych.
po estońsku:
po niemiecku, szwedzku i rosyjsku:
Czasy w okolicach II wojny światowej to także walka Łotyszy i
Estończyków przeciw atakującym ich kraje ZSRR, często w
formacjach niemieckich.
Alfons Wilhelm Rebane, jeden z tysięcy Estończyków walczących w
legionach SS. Jako jeden z dwóch obcokrajowców uhonorowany przez
Niemców- Krzyżem Rycerskim Krzyża Żelaznego z Liśćmi Dębu. Tu
w mundurze estońskiej armii z czasów miedzywojennych:
5. CZASY OBECNE I WPŁYW KULTURY GERMAŃSKIEJ.
Obecnie Łotwa i Estonia są w Unii Europejskiej i NATO. Są to
kraje nowoczesne i dość dobrze rozwinięte. Kultura germańska (z
Niemiec i Szwecji) odegrała najważniejszą rolę w kształtowaniu
kultury Estonii i Łotwy. Panowanie germańskie było w tych krajach
najdłuższe. Obecnie mnóstwo Estończyków i Łotyszy ma
niemieckie i szwedzkie nazwiska, może nawet i większość z nich.
Tylko, że Łotysze dodają do tych nazwisk końcówki "s" lub "is".
Na początku 20 wieku niemal wszyscy Łotysze i Estończycy mieli
niemieckie i szwedzkie nazwiska, potem pozmieniali, w większości
na etniczne. Tak samo jak Finowie w większości zmieniali na
etniczne z nazwisk szwedzkich.
Estończycy oraz Łotysze to także z wyznania Luteranie (jak
Skandynawowie i Niemcy z Północy Niemiec).
30% słów w języku estońskim wywodzi się z języka niemieckiego.
Nawet podstawowe słowa w języku łotewskim i estońskim są
często zaczerpinięte z niemieckiego, np. TAK to po łotewsku i
estońsku JA, (po estońsku pisane- JAH). Słowo I to po łotewsku
UN, od niemieckiego UND. Np. słowo POLICJA w języku estońskim
także wywodzi się z niemieckiego POLIZEI i brzmi POLITSEI:
Wpływy germańskie w architekturze są obecne oczywiście także w
każdym estońskim i łotewskim mieście, od razu to zauważymy.
Oczywiście najważniejszą rzeczą jest ich wpływ na mentalność
Łotyszy i Estończyków. Np. w Estonii jest krajem o bardzo niskiej
korupcji (tak jak kraje skandynawskie), Estonia jest na 27 miejscu
na świecie jeśli chodzi o brak korupcji, Polska, chodź i tak
poczyniła postęp, jest na 49.
Wpływy germańskie sprawiły, że Estończycy i Łotysze są
kulturowo znacznie dalej na zachodzie niż Polacy.
Oczywiście wszystko co tu napisane dotyczy tylko rdzennych
mieszkańców- Łotyszy i Estończyków, a nie ludności
napływowej. Aż 40% ludności na Łowie i 25% w Estonii stanowią
Słowianie (głównie Rosjanie) przesiedleni tam w czasie okupacji
radzieckiej (1945-1991) tych krajów, obecnie stanowią oni duży
problem dla Łotwy i Estonii. Litwa, Łotwa i Estonia były jedynymi
krajami zachodniej kultury należącymi do ZSRR, stanowiły więc
atrakcyjne miejsce dla ludzi z innych części ZSRR. Okupacja
radziecka- czyli przymusowe włączenie do ZSRR tych państw jest
uznawana przez Łotyszy i Estończyków za najgorszą rzecz w
historii.
