Temat: Łatwiejsza egzekucja na terenie Unii

Łatwiejsza egzekucja na terenie Unii

Od 6 maja br. obowiązuje nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego, która umożliwia stosowanie w Polsce instytucji Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego (Dz. U. Nr 66 poz. 466). ETE jest wydawany w państwie wydania orzeczenia i zastępuje tzw. exequatur - zezwolenie na wykonanie.
Nowelizacja wprowadza do polskiego prawa przepisy ułatwiające realizację rozporządzenia nr 805/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 21 kwietnia 2004 r. o ustanowieniu Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych, stosowanego od 21 października 2005 r.
Wprowadzenie Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego (ETE) zniosło potrzebę uprzedniego przeprowadzania odrębnego postępowania o uznanie i stwierdzenie wykonalności w państwie, gdzie orzeczenie/inny tytuł ma być przedmiotem wykonania (zniesienie procedury tzw. exequatur, przewidzianej obecnie w rozporządzeniu o jurysdykcji oraz uznawaniu i wykonaniu orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych, tzw. „Bruksela I”). Wystarczy, że dane orzeczenie/inny tytuł egzekucyjny zostanie zaopatrzony w państwie jego wydania (a nie w państwie wykonania) w zaświadczenie europejskiego tytułu egzekucyjnego. Warunki wydania takiego zaświadczenia ograniczają się do ustalenia, że dany tytuł jest wykonalny w państwie wydania, dotyczy roszczenia bezspornego oraz - gdy orzeczenie jest (w szerokim rozumieniu) zaoczne - zostały spełnione przy jego wydaniu pewne minimalne standardy procedury gwarantujące ochronę praw dłużnika. Te ostatnie odnoszą się do stosowanych metod doręczenia, informacji, jakie dłużnik powinien uzyskać w toku postępowania oraz dostępnych dla dłużnika środków kontroli sądowej wydanego przeciwko niemu orzeczenia.
Pierwsza zmiana w polskim kodeksie postępowania cywilnego (nowy art. 206 § 2) dotyczy wprowadzenia obowiązku doręczania pozwanemu pouczenia o:
- czynnościach procesowych, które może lub powinien podjąć, jeżeli nie uznaje żądania pozwu (chodzi o możliwość złożenia odpowiedzi na pozew, w której wypowie się co do twierdzeń i żądań pozwu, czy możliwość podjęcia obrony na rozprawie),
- skutkach niepodjęcia takich środków (możliwość wydania wyroku zaocznego, który po zaopatrzeniu w klauzulę wykonalności może być podstawą egzekucji oraz obciążenia kosztami postępowania),
- możliwości ustanowienia przez pozwanego pełnomocnika procesowego i braku obowiązkowego zastępstwa przez adwokata lub radcę prawnego.
Treść niezbędnych pouczeń zostanie „przełożona” na standardowe druki, które będą doręczane pozwanemu łącznie z odpisem pozwu i wezwaniem na pierwszą rozprawę.
Druga zmiana polega na wprowadzeniu do części trzeciej tytułu I kpc nowego działu „IIa” regulującego pewne kwestie dotyczące zaświadczenia ETE wydawanego w odniesieniu do polskich orzeczeń sądowych/ugód/aktów notarialnych.
Nowy art. 7951kpc określa organy właściwe do wydawania zaświadczenia ETE w odniesieniu do polskich tytułów egzekucyjnych. Dotyczy on także orzeczeń i ugód zawartych w odniesieniu do roszczeń pracowniczych przed komisjami pojednawczymi w trybie art. 251-253 Kodeksu pracy oraz ugody zawierane przed mediatorem i podlegające zatwierdzeniu przez sąd. W tym zakresie proponuje się, aby zaświadczenie ETE wydawał jednoosobowo sąd rejonowy, w którego okręgu tytuł został sporządzony. Ten sam sąd będzie wydawał zaświadczenia ETE, zastępujące pierwotne zaświadczenie, w przypadku gdy orzeczenie opatrzone zaświadczeniem ETE na skutek zaskarżenia zostało następnie częściowo zmienione, ale nadal spełnia warunki do opatrzenia go takim zaświadczeniem.
Postanowienie o odmowie wydania zaświadczenia ETE doręczać się będzie tylko wierzycielowi (postanowienie uwzględniające wniosek doręczane jest na zasadach ogólnych - z urzędu zarówno wierzycielowi, jak i dłużnikowi).
Nowy art. 7954 kpc wprowadza procedurę umożliwiającą uchylenie postanowienia o wydaniu zaświadczenia ETE, w przypadku, gdy okaże się, że zaświadczenie to zostało wydane „oczywiście bezzasadnie”. Istnienie takiej procedury, obok procedury umożliwiającej prostowanie oczywistych błędów w zaświadczeniu ETE ma rekompensować niezaskarżalność samego zaświadczenia ETE. Dłużnik może złożyć wniosek o uchylenie zaświadczenia w ciągu 1 miesiąca od doręczenia mu postanowienia o wydaniu zaświadczenia. Określono także warunki formalne wniosku, jeżeli nie jest on składany na formularzu określonym w rozporządzeniu (zgodnie z art. 10 ust. 3 rozporządzenia wniosek może, ale nie musi, być składany na takim formularzu). Rozpatrując wniosek o uchylenie, należy obligatoryjnie wysłuchać wierzyciela (zgodnie z ogólnymi regułami obowiązującymi w postępowaniu egzekucyjnym, złożenie takich wyjaśnień może mieć formę oświadczenia na piśmie; por. art. 760 § 2 kpc). Orzeczenie wydane przez sąd w rozpoznaniu wniosku o uchylenie postanowienia o wydaniu zaświadczenia ETE jest zaskarżalne.
Wprowadzono także nowe przepisy w dziale IV tytułu I księgi trzeciej kpc. Nowy art. 8201 kpc i dodany w art. 825 nowy pkt 5 określają konsekwencje przedstawienia przez dłużnika w toku egzekucji prowadzonej w Polsce na podstawie zagranicznego orzeczenia/ugody/dokumentu urzędowego opatrzonego zaświadczeniem ETE, zaświadczenia o utracie lub ograniczeniu wykonalności tytułu, wystawionego w państwie jego wydania. Zaświadczenie to może dotyczyć 4 różnych sytuacji, tj.:
- stwierdzać, że tytuł nie jest już wykonalny (utracił wykonalność);
- stwierdzać, że wykonanie zostało tymczasowo zawieszone,
- stwierdzać, że wykonanie zostało tymczasowo uzależnione od złożenia przez wierzyciela zabezpieczenia, które dotychczas nie został o wpłacone,
- stwierdzać, że wykonanie zostało tymczasowo ograniczone do środków zabezpieczających.
W pierwszym przypadku następstwem przedstawienia zaświadczenia i złożenia przez dłużnika stosownego wniosku jest umorzenie postępowania przez organ egzekucyjny. W pozostałych trzech przypadkach decyzję podejmuje sąd. W sytuacjach opisanych wyżej jako druga i trzecia sąd zawiesza na wniosek dłużnika postępowanie egzekucyjne. Natomiast w sytuacji przedstawionej jako czwarta, sąd ogranicza postępowanie do środków zabezpieczających.
Orzekając o ograniczeniu sąd musi również określić stosowny środek. W tym celu stososuje odpowiednio przepisy art. 747 kpc, czyli np. ograniczene egzekucji do zajęcia ruchomości, czy wynagrodzenia za pracę dłużnika. Organem właściwym do podejmowania powyższych decyzji jest zawsze sąd, a nigdy komornik.
Wnioski o „odmowę wykonania” obcego orzeczenia, które zostało opatrzone zaświadczeniem ETE, a które jest nie do pogodzenia z innym wcześniejszym orzeczeniem należy traktować jako rodzaj powództwa przeciwegzekucyjnego. Odmowa wykonania miałaby skutki pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności.
Orzeczenia sądowye/ugody/dokumenty urzędowe, wydane w państwach Unii i zaopatrzone zaświadczeniem ETE sąautomatycznie tytułami egzekucyjnymi na terenie Polski i dla wykonania wymagają tylko uzyskania klauzuli wykonalności. Klauzule wykonalności nadawane są przez sąd rejonowy właściwości ogólnej dłużnika, a jeżeli tej właściwości nie można ustalić - sąd rejonowy, w którego okręgu ma być wszczęta egzekucja.