Temat: Oferty szkoleń, prasa branżowa, inne ogłoszenia.
WYBRANE ZAGADNIENIA CIEPLNE,
WILGOTNOŚCIOWE I SZCZELNOŚCI
PRZEGRÓD ZEWNĘTRZNYCH W
TECHNOLOGII PERFEKKO SYSTEM
ZAGADNIENIA CIEPLNE
WSTĘP
Aspekty życia budynku ujęte w tytule, są obok
wentylacji czynnikami decydującymi o komforcie
życia w domu mieszkalnym. W obliczu
zmieniających się warunków pogodowych i
obserwowanych zmian klimatycznych oraz
szeroko dyskutowanych zagadnień poszanowania
energii i zrównoważonego rozwoju,
procesy fizyczne pozostają na szczęście niezmienne.
Przedstawione w tym artykule zjawiska zachodzące
w przegrodach i podstawowe wymagania
prawne, mają za zadanie przekazać
czytelnikowi pewną uporządkowaną wiedzę
odniesioną do technologii PERFEKKO SYSTEM.
Wszelkie szczegóły związane z zastosowaniem
rozwiązań systemowych w konkretnym
obiekcie, będzie precyzował Projekt
Budowlany wymagany przez obowiązujące
Prawo Budowlane.
Poznając zjawiska fizyczne mające miejsce w
przegrodach zewnętrznych, można z powodzeniem
optymalizować ich konstrukcję w
celu osiągnięcia jak najlepszego komfortu we
wnętrzu.
Umożliwia to także coraz lepsza oferta różnorodnych
materiałów dla budownictwa dostępna
na naszym rynku.
Nie mniej istotne są obowiązujące przepisy
prawne, które obligują projektanta i pozostałych
uczestników procesu budowlanego.
Rozwiązania przegród stosowane powszechnie
w budownictwie, w połączeniu z kompetentnym
i starannym wykonawstwem mogą
sprostać aktualnym wymaganiom prawnym.
Zaznaczmy, że wymagania te zmieniały się
znacznie od lat powojennych. W 1958 roku
maksymalna wymagana wartość współczynnika
„k” wynosiła 1,42 W/(m²K) dla ściany i
0,87 W/(m²K) dla stropodachu. Sposoby jej
obliczania wraz z kolejnymi normami też ulegały
zmianie.
Obecnie proponuje się podejście polegające
na obliczaniu sezonowego zapotrzebowania
na ciepło do ogrzewania w standardowym sezonie
grzewczym. Precyzuje się wymagania,
których celem jest zmniejszenie zużycia energii
nieodnawialnej potrzebnej do ogrzewania.
Oszczędność energii jest ujęciem proekologicznym,
ekonomicznym.
Rozwiązania systemowe proponowane przez
PERFEKKO SYSTEM oferują coś więcej. Są
przemyślane, świadome, oparte na doświadczeniach
projektowych i realizacyjnych. Technologia
wykorzystuje nowatorskie materiały o
wysokiej jakości i wbudowując je w system
tworzy rozwiązania o wysokim standardzie,
przekładającym się w odczuwalny sposób na
komfort życia.
TROCHĘ TEORII
Na wstępie chciałbym wymienić kilka podstawowych
wielkości fizycznych, które w zasadniczy
sposób decydują o własnościach termicznych
przegrody.
Jako pierwszy należy wyróżnić współczynnik
przenikania ciepła U. Jest to wielkość strumienia
cieplnego, który przy różnicy temperatur
1K, przenika przez 1m² powierzchni przegrody
budowlanej.
Odwrotnością tego współczynnika jest opór
cieplny przegrody RT. Całkowity opór cieplny
przegrody lub inaczej komponentu budowlanego
jest obliczany jako suma obliczeniowych
oporów wszystkich warstw oraz oporów przejmowania
ciepła na zewnętrznej i na wewnętrznej
powierzchni przegrody. Natomiast
opór cieplny każdej warstwy oblicza się jako
1
iloraz projektowanej grubości warstwy przez
obliczeniową wartość współczynnika przewodzenia
ciepła „λ” danego materiału.
Oczywisty wniosek wynikający z tych zależności
jest taki, że wraz ze wzrostem grubości
izolacji termicznej wzrasta opór cieplny przegrody,
która staje się większą barierą dla
przenikania strumienia cieplnego. Podobnie
dzieje się, gdy stosujemy materiały o niskim
współczynniku przewodzenia ciepła.
Nie mniej istotnym parametrem wpływającym
na komfort we wnętrzu, dodajmy że powiązanym
z poprzednimi wielkościami, jest temperatura
wewnętrznej powierzchni przegrody ϑi,
zależna od temperatur obliczeniowych: zewnętrznej
i wewnętrznej, współczynnika przenikania
ciepła przegrody oraz oporu przejmowania
ciepła na wewnętrznej powierzchni
przegrody.
Przy założonej różnicy temperatur w zimie: na
zewnątrz i wewnątrz pomieszczenia, wynoszącej
40ºC korzystniejszy współczynnik
przenikania ciepła przegrody wpływa na odczuwalną
w dotyku wewnętrzną temperaturę
na jej powierzchni.
Dla przykładu, w pewnym uproszeniu obliczeniowym
pokazującym zasadę:
dla U=0,5 W/(m²K) ϑi=ca16,7ºC, natomiast
dla U=0,15 W/(m²K) ϑi=ca19,0ºC.
Należy w tym miejscu dodać, że dokładna
analiza zjawisk związanych z termiką, wymaga
dokładnych obliczeń uwzględniających
strukturę przegrody, mostki cieplne, warstwy
powietrza, występowanie łączników mechanicznych
i inne aspekty ujęte w normach.
Trzeba także pamiętać, że normy są pewnym
modelem, matematycznym ujęciem rzeczywistości,
która czasem wymyka się naszym
schematom.
Obecnie proponuje się nowe podejście nazwijmy
je „laboratoryjne”, polegające na wykonywaniu
pomiarów na próbkach pobieranych
z obiektu, które umożliwią określenie
rzeczywistej izolacyjności termicznej obiektu
w jego aktualnym stanie technicznym.
PROBLEMY I ICH ROZWIĄZANIA W TECHNOLOGII
PERFEKKO SYSTEM
Problemy i wymagania
„Warunki techniczne jakim powinny odpowiadać
budynki i ich usytuowanie” określają dzisiaj
wymagane prawem współczynniki Umax
dla przegród. Jednak coraz większe wymagania
inwestorów poszukujących rozwiązań
energetycznie oszczędnych, przewyższające
wymagania prawne, motywują producentów
materiałów i projektantów do poszukiwania
nowatorskich rozwiązań zapewniających lepszy
komfort życia, nie koniecznie wynikający
z nominalnej wartości współczynników.
Zasadniczo, zadaniem przegród budowlanych
jest zatrzymanie ciepła wewnątrz w zimie, a
na zewnątrz w okresie letnim. Szczególnie
narażone są pomieszczenia na poddaszu.
Nagrzewają się w lecie i szybciej wyziębiają w
zimie, ze względu na brak masywnego elementu
konstrukcji zdolnego zakumulować ciepło.
Temperatura pod pokryciem dachowym
często dochodzi w lecie do +80ºC. Należy zauważyć,
że nakłady energetyczne na chłodzenie
budynku związane z klimatyzacją w lecie
są wyższe niż przeznaczone na ogrzewanie
w okresie zimowym. Dlatego uzasadnione
staje się dziś zwrócenie uwagi na utrzymanie
komfortu cieplnego latem, a nie tylko zimą.
Rozwiązania
W technologii PERFEKKO SYSTEM przy izolacji
termicznej zewnętrznej ścian o grubości
10cm współczynniki U dla przegród zewnętrznych
wynoszą w zależności od materiału izolacyjnego
od 0,176 do 0,185 W/(m²K).
Natomiast U dla stropodachu wynosi w zależności
od rodzaju i grubości użytej izolacji oraz
od rodzaju stropodachu od 0,117 do 0,206 W/
(m²K).
2
Przy izolacji termicznej zewnętrznej ścian wynoszącej
15cm współczynniki U wynoszą od
0,145 do 0,149 W/(m²K).
Współczynniki te powinny być każdorazowo
obliczane i dobierane w procesie projektowania
budynku.
Zastosowanie ciężkiego, ceramicznego wypełnienia
ściany zewnętrznej sprzyja akumulacji
ciepła w okresie zimowym, a latem stanowi
barierę dla strumienia ciepła dzięki potencjałowi
zawartemu w masie samego materiału.
Parametrami istotnymi w określaniu własności
materiałów izolacyjnych są: gęstość materiału,
właściwa pojemność cieplna oraz współczynnik
przewodnictwa temperaturowego.
Poniżej porównanie wyżej wymienionych wielkości
dla rozwiązań tradycyjnych i PERFEKKO
SYSTEM w optymalnym wariancie zastosowania
izolacji termicznych:
• gęstość: tradycyjny = 30, PERFEKKO
SYSTEM = 250
• właściwa pojemność cieplna: tradycyjny =
800, PERFEKKO SYSTEM = 2100
• wsp. przewodnictwa temperaturowego:
tradycyjny = 52, PERFEKKO SYSTEM = 3
Jak różnice widoczne w liczbach przenoszą
się na korzyści?
Otóż, parametry wymienione powyżej wpływają
na dwie cechy decydujące o komforcie
we wnętrzu. Są to: Tłumienie amplitudy wahań
temperatury oraz Przesunięcie fazowe.
Tłumienie amplitudy wahań temperatury – jest
to różnica wahań temperatur zewnętrznych
podzielona przez różnicę wahań temperatur
we wnętrzu. Im ten iloraz będzie większy, tym
lepiej. Oznacza to wówczas, że spadek lub
wzrost temperatury na zewnątrz wolniej dociera
do wnętrza. W przypadku tradycyjnych
materiałów izolacyjnych tłumienie amplitudowe
wynosi 6, a w technologii PERFEKKO
SYSTEM w optymalnym wariancie = 12.
Przesunięcie fazowe – jest to czas wyrażany
w godzinach, pomiędzy wystąpieniem najwyższej
temperatury na zewnątrz i najwyższej
temperatury wewnątrz. Przy wysokich temperaturach
na zewnątrz, ciepło w przegrodzie
gromadzi się w ciągu dnia. Jeśli przesunięcie
fazowe materiału izolacyjnego wynosi 6-7 godzin
wnętrze nagrzewa się. Przy przesunięciu
fazowym większym od 10 godzin, ciepło zakumulowane
w przegrodzie jest oddawane
nie do wnętrza ale na zewnątrz, ponieważ w
godzinach nocnych, kiedy właśnie mija te 10
godzin od maksymalnej temperatury otoczenia,
powietrze zewnętrzne jest schłodzone, co
umożliwia ruch konwekcyjny i odpływ ciepła z
przegrody na zewnątrz.
Ten parametr jest szczególnie ważny w przypadku
stropodachu i poddasza, a materiał
izolacyjny – dodajmy o wysokiej gęstości i pojemności
cieplnej - jest tutaj zasadniczym materiałem
zdolnym ochronić wnętrze. W przypadku
tradycyjnych materiałów izolacyjnych
przesunięcie fazowe wynosi 7 godzin, a w
technologii PERFEKKO SYSTEM w optymalnym
wariancie od 11 do 14 godzin.
WNIOSKI
W technologii PERFEKKO SYSTEM można
uzyskać bardzo korzystne współczynniki U
dla przegród zewnętrznych. Materiały izolacyjne
użyte w tej technologii w optymalnym
rozwiązaniu są w stanie zakumulować ponad
2,5 raza więcej ciepła zanim będą oddawać je
do otoczenia. Ponadto ciepło „przechodzi”
przez izolację znacznie wolniej niż w technologiach
tradycyjnych. Pomieszczenia nie nagrzewają
się, gdy na zewnątrz jest bardzo
ciepło. Okres odczuwania wyższych temperatur
we wnętrzu możemy skrócić w sezonie 2 a
nawet 3 – krotnie w porównaniu z powszechnie
stosowanymi rozwiązaniami. Odczuwalny
komfort życia znacznie się podnosi.
3
ZAGADNIENIA WILGOTNOŚCIOWE I
SZCZELNOŚCI PRZEGRODY
WSTĘP
Na temat dyfuzji pary wodnej, dyfuzyjnej
otwartości przegród, problemów związanych z
wilgocią w przegrodach oraz stosowania paroizolacji
zdania są podzielone i nieustannie
trwają ożywione dyskusje.
Spójrzmy na te problemy przez pryzmat zjawisk
fizycznych, aby uzyskać rzeczywisty i
bezstronny obraz sytuacji. Pozwoli nam to na
merytoryczne ujęcie tematu i przełoży się na
prawidłowe rozwiązania techniczne.
W Instytucie Techniki Budowlanej wykonano
analizy i obliczenia dotyczące pomieszczeń
mieszkalnych przeznaczonych dla czteroosobowej
rodziny. W założeniach przyjęto różne
izolacje termiczne, parametry wilgotności,
temperatury i wentylacji, aby ocenić zjawiska
dyfuzji w różnych warunkach.
Najważniejszy wniosek z tych badań jest taki,
że na wielkość przepływu pary wodnej przez
przegrody zewnętrzne wpływa przede wszystkim
krotność i efektywność wymiany powietrza
przez wentylację. Konstrukcja przegrody,
i zastosowany materiał izolacyjny mają mniejsze
znaczenie.
Przy krotności wymiany powietrza wynoszącej
o najmniej 0,3h-1 różnica w wilgotności
względnej powietrza między ścianami nieocieplonymi
a ocieplonymi nie przekracza
2%, co jest bez znaczenia praktycznego. Nawet
przy dużej produkcji wilgoci strumień pary
wodnej dyfundującej przez przegrodę nie
przekracza 15g/h. Jest to mniej niż emisja wilgoci
pochodząca od jednego człowieka przebywającego
w mieszkaniu. Strumień pary
wodnej dyfundującej przez przegrody stanowi
od 0,5 do 3% całego strumienia pary wodnej
usuwanej z pomieszczeń. Tak więc otwartość
dyfuzyjna ścian nie jest sposobem na odprowadzenie
nadmiaru pary wodnej z pomieszczeń.
To zadanie musi wykonać wentylacja.
Ponieważ pewna ilość pary wodnej przedostaje
się do przegród, powinna mieć możliwość
odparowania. Jeśli następuje to w sposób
kontrolowany, jeśli para ma możliwość
opuszczenia przegrody, to nie będzie żadnych
negatywnych konsekwencji tych zjawisk.
Ponownie z pomocą przychodzą nam współczesne
materiały, które umiejętnie wbudowane
w technologię PERFEKKO SYSYTEM
mogą sprostać problemom jakie stawia nam
fizyka.
TROCHĘ TEORII
„Warunki techniczne jakim powinny odpowiadać
budynki i ich usytuowanie” określają warunki
dla spełnienia wymagań dotyczących
powierzchniowej kondensacji pary wodnej i
szczelności powietrznej.
§322 formułuje ogólne wymaganie: „Rozwiązania
materiałowo-konstrukcyjne zewnętrznych
przegród budynku, warunki cieplno-wilgotnościowe,
a także intensywność wymiany
powietrza w pomieszczeniach, powinny uniemożliwiać
powstanie zagrzybienia”.
W tym miejscu, chciałbym przypomnieć o
wentylacji powietrza w pomieszczeniach. Wymagania
w tym zakresie określa między innymi
przywołane wyżej rozporządzenie, precyzując
że strumień powietrza wywiewanego
nie powinien być mniejszy niż 20m3/h na osobę
przewidywaną w pomieszczeniu na pobyt
stały. Aby powstał wywiew powietrza musi być
także nawiew. Dobrym rozwiązaniem jest stosowanie
nawiewników, najlepiej higrosterowanych,
czyli reagujących na zmiany wilgotności
względnej powietrza w pomieszczeniu.
§321 precyzuje: „Na wewnętrznej powierzchni
przegrody nieprzezroczystej nie może występować
kondensacja pary wodnej umożliwiająca
rozwój grzybów pleśniowych. We wnętrzu
przegrody, o której mowa w ust. 1, nie może
występować narastające w kolejnych latach
zawilgocenie spowodowane kondensacją
4
pary wodnej. Warunki określone w ust. 1 i 2
uważa się za spełnione, jeśli przegrody odpowiadają
wymaganiom określonym w pkt 2.2.4.
załącznika nr 2 do rozporządzenia”.
Przywołany punkt załącznika odsyła nas do
obliczeń zawartych w Polskiej Normie.
Generalnie rozwiązania przegród zewnętrznych
i ich węzłów konstrukcyjnych muszą
charakteryzować się współczynnikiem temperaturowym
nazywanym fRsi o wartości nie
mniejszej niż wymagana wartość krytyczna.
Ta wymagana wartość krytyczna w pomieszczeniach
ogrzewanych do temperatury co najmniej
20ºC w budynkach mieszkalnych jest
określana przy pewnych założeniach średniej
miesięcznej wartości wilgotności względnej
powietrza wewnętrznego = 50%. Warunki dopuszczają
przyjmowanie wymaganej wartości
współczynnika fRsi równej 0,72.
Istotny jest także punkt 2.2.5 załącznika, który
dopuszcza kondensację pary wodnej wewnątrz
przegrody w okresie zimowym pod
warunkiem, że struktura przegrody umożliwi
wyparowanie kondensatu w okresie letnim i
nie nastąpi przy tym degradacja materiałów
budowlanych przegrody na skutek tej kondensacji.
Jeśli chodzi o szczelność na przenikanie powietrza
pkt 2.3.1 załącznika nr 2 do rozporządzenia
narzuca warunek, aby w budynku
mieszkalnym złącza między przegrodami i
częściami przegród oraz połączenia okien z
ościeżami projektować i wykonywać pod kątem
osiągnięcia ich całkowitej szczelności na
przenikanie powietrza. Sprawdzenie szczelności
powietrznej budynku to osobna procedura
techniczna, którą stosuje się zazwyczaj
w przypadku domów pasywnych.
PROBLEMY I ICH ROZWIĄZANIA W TECHNOLOGII
PERFEKKO SYSTEM
Problemy i wymagania
Pierwszym zjawiskiem fizycznym z którym
mamy do czynienia przy rozważaniu zagadnień
wilgotnościowych jest dyfuzja pary wodnej.
Różnica ciśnień pomiędzy ciepłym powietrzem
we wnętrzu o większej wilgotności i ciśnieniu
oraz zimnym powietrzem zewnętrznym
prowadzi do molekularnego przepływu
dyfuzyjnego pary wodnej przez przegrodę zewnętrzną.
Strumień przepływającej pary napotyka
coraz zimniejsze warstwy przegrody i
w momencie kiedy osiągnie punkt rosy, może
dojść do kondensacji pary wodnej.
Punkt rosy następuje, gdy para wodna przechodzi
w stan nasycenia przy określonej temperaturze
i ciśnieniu.
Aby dowiedzieć się jakie właściwości dyfuzyjne
ma projektowana przegroda można wyliczyć
opór dyfuzyjny poszczególnych warstw
materiałowych i całej przegrody. Oblicza się
go jako iloraz grubości warstwy przez współczynnik
przepuszczalności pary wodnej dla
danego materiału. Dla przegrody opory dyfuzyjne
warstw sumuje się. Opór dyfuzyjny powietrza
przyjmuje się = 0. Tak więc im mniejsza
wartość oporu tym przegroda jest bardziej
otwarta dyfuzyjnie.
Zadaniem przegrody jest również zapewnienie
szczelności powietrznej. Ciepłe powietrze
z pomieszczenia będzie wnikało poprzez niezabezpieczone
szczeliny w głąb przegrody i
tam skraplało się.
Przegroda powinna także zapewniać szczelność
wiatrową. Nieszczelności przegrody od
strony zewnętrznej, szczególnie w okolicach
stolarki okiennej, pęknięcia tynku itp. umożliwiają
przenikanie zimnego powietrza poruszanego
wiatrem, do wewnątrz przegrody i
wychładzanie pomieszczeń.
5
Jeszcze jedna niezwykle ważna zasada dotycząca
wykonawstwa. Nie można wbudowywać
materiałów z wstępną wilgotnością początkową.
Jeśli tak się stanie, wówczas nadmierna
wilgoć zawarta w materiale nie mogąc
odparować może uszkodzić izolację termiczną
lub konstrukcję przegrody.
Trochę inaczej wygląda sprawa stropodachu.
W tym przypadku stosowanie paroizolacji jest
zasadne. Wiąże się to z tym, że po pierwsze
para wodna cyrkuluje przede wszystkim z
dołu do góry. Ponadto pokrycia dachowe nie
zapewniają otwartości dyfuzyjnej i uniemożliwiają
tym samym odparowanie wilgoci. Dla
przykładu papa asfaltowa ma opór dyfuzyjny
= 120, natomiast pokrycie z dwóch warstw
papy sklejonych podwójnie lepikiem 460.
Kiedy mamy do czynienia z dachem spadzistym
na poddaszu, stosujemy dodatkowo
szczelinę powietrzną wentylacyjną nad izolacją
termiczną, która jest połączona z otworami
w podbitce i kalenicy. Ten przepływ powietrza
pozwala na odprowadzenie nagrzanego
powietrza spod pokrycia dachowego. Należy
jednak pamiętać o ułożeniu wiatroizolacji zabezpieczającej
materiał izolacyjny przed
owiewaniem izolacji i jej wychładzaniem.
Rozwiązania
Struktura ściany w technologii PERFEKKO
SYSTEM jest tak pomyślana, aby ewentualna
kondensacja pary wodnej nastąpiła w wewnętrznej
izolacji od strony pomieszczenia, a
nie w elementach konstrukcyjnych. Dlatego
paroizolacja stosowana w tradycyjnych systemach
takich jak dom szkieletowy, jest tu zbędna.
Skondensowana para wodna odparuje
znacznie szybciej będąc po „ciepłej” stronie
przegrody.
W technologii PERFEKKO SYSTEM przy
temperaturze wewnętrznej +20ºC i wilgotności
względnej powietrza = 55% punkt rosy wystąpi
przy temperaturze +10,7ºC, natomiast
przy temperaturze wewnętrznej +25ºC i wilgotności
względnej powietrza = 55% punkt
rosy wystąpi przy temperaturze +15,3ºC. Będzie
to zawsze w warstwie wewnętrznej izolacji
od strony pomieszczenia. Dodajmy, że izolacja
ta nie niszczy się pod wpływem obecności
kondensatu i jest w stanie bezpiecznie go
zakumulować.
Jeśli temperatura we wnętrzu spadnie poniżej
+15ºC, punkt rosy może mieć miejsce w warstwie
keramzytu. Jest to temperatura, przy
której praktycznie nie użytkuje się pomieszczeń,
a więc ilość kondensatu powstającego
w przegrodzie będzie znikoma, biorąc pod
uwagę to że przy normalnym użytkowaniu i
sprawnej wentylacji ilość pary dyfundującej
przez ścianę jest i tak niewielka. Niezmiennym
pozostaje fakt, że kondensat ten zostanie
z łatwością wchłonięty przez keramzyt i w
sprzyjających warunkach odparuje z przegrody
dyfuzyjnie otwartej.
W technologii PERFEKKO SYSTEM opór dyfuzyjny
ściany wynosi 14,4 m2hhPa/g. Gdyby
zastosować membranę paroizolacyjną z folii
polietylenowej wynosiłby 80,4 m2hhPa/g. W
technologii tradycyjnej murowanej opór dyfuzyjny
ściany z cegły kratówki ocieplonej styropianem
jest równy 105,9 m2hhPa/g. Natomiast
w systemie kanadyjskim, dla analogicznego
przekroju ściany (bez uwzględnienia paroizolacji
dla celów porównawczych) opór dyfuzyjny
ściany wynosi 22,8 m2hhPa/g.
WNIOSKI
Materiały stosowane w technologii PERFEKKO
SYSTEM mają zdolność buforowania wilgoci.
Magazynują one wilgoć na pewien czas,
a następnie oddają ją w kontrolowany sposób
do otoczenia poprzez odparowanie. Dzieje się
to bez pogorszenia właściwości izolacyjnych
materiału.
Dzięki szczelności połączeń poprzez zastosowanie
uszczelnień i taśm na stykach elementów
oraz płyt poszyciowych impregnowanych
do stopnia wchłaniania H1 o dużej gęstości,
6
uzyskujemy szczelność powietrzną i wiatrową.
Membrany stosowane dla poddaszy w technologii
PERFEKKO SYSTEM są „aktywne”,
co oznacza że ich otwartość zmienia się w
zależności od wilgotności względnej w pomieszczeniu.
Po prostu reagują one na zmiany
wilgotności.
Autor: architekt Grzegorz Byzia
BIBLIOGRAFIA:
• Aktualne Rozporządzenie Ministra Infrastruktury
w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadać budynki i
ich usytuowanie.
• Polska Norma PN-EN ISO 6946:2008.
• Polska Norma PN-91 B-02020.
• Opracowania Instytutu Budownictwa Modułowego.
• Opracowania Instytutu Techniki Budowlanej.
• Opracowania firmy STEICO.
• Opracowania firmy KNAUF.
• Opracowania firmy WEBER.