Temat: Specjalne Strefy Ekonomiczne w Chinach

Specjalna Strefa Ekonomiczna (SSE) – jest to wydzielone terytorium państwa, na obszarze, którego dla zagranicznych i lokalnych przedsiębiorców funkcjonują specjalne ulgowe warunki gospodarcze (ulgi w systemie: celnym, dzierżawy gruntu, walutowym, wizowym oraz warunków pracy i zatrudnienia), które stwarzają dogodny klimat dla inwestycji kapitału zagranicznego.

Specjalne Strefy Ekonomiczne

Obecnie na terytorium ChRL istnieje 5 Specjalnych Stref Ekonomicznych (SSE). Trzy spośród nich: Shenzhen, Zhuhai i Shantou decyzją Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych z sierpnia 1980 roku ulokowane są w Prowincji Guangdong. Nieco później, we wrześniu 1980 roku na podstawie identycznej decyzji powstała kolejna SSE Xiamen w Prowincji Fujian. Piąta SSE – Prowincja Hainan – powstała w kwietniu 1988 roku na mocy decyzji 1 Sesji Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych 7 Kadencji.

Rządy lokalne SSE posiadają znacznie większe kompetencje w sprawach gospodarczych. Niezależnie o regulacji ustalanych na szczeblu państwowym SSE oferują inwestorom swoistego rodzaju preferencyjne traktowanie.

Okres pomiędzy 1980 a 1985 rokiem był tzw. fazą początkową istnienia Specjalnych Stref Ekonomicznych, w którym rozwój gospodarczy nastawiony był jedynie na produkcję proeksportową. Począwszy od 1996 roku rozpoczął się etap „udoskonalania”, w którym różne gałęzie przemysłu ulegały restrukturyzacji, głównie w zakresie przechodzenia od produkcji opartej na zaangażowaniu dużej liczby siły roboczej do zaawansowanych technologii, przemysłu opartego na wysokim wskaźniku wartości dodanej oraz dobrego poziomu sfery usług.

Specjalne Strefy Ekonomiczne działają jako eksperymentalna i pokazowa baza chińskiej gospodarki.

Strefy Rozwoju Technologiczno-Gospodarczego

Strefy rozwoju technologiczno-gospodarczego powstały w miastach otwartych w celu stworzenia doskonałych warunków dla środowiska inwestycyjnego z założeniem przyciągania coraz większej ilości inwestycji zagranicznych i najnowszych technologii. Podobnie jak SSE strefy te mają prawo tworzenia własnych regulacji prawnych w zakresie działalności gospodarczej z preferencyjnym ukierunkowaniem na rozwój i wdrażanie intensywnych technologii. Władze lokalne posiadają prawo samodzielnej akceptacji projektów inwestycyjnych nie przekraczających wartości USD 30 mln.

Na mocy odrębnych decyzji Rady Państwowej ChRL w latach 1984 – 1993 powstały 32 strefy rozwoju technologiczno-gospodarczego w swym charakterze zbliżone do systemu organizacyjnego SSE. Obecnie jest ich 54.

Specyficzny charakter oraz specjalne prawa posiada powstała decyzją Rady Państwowej ChRL we wrześniu 1990 roku strefa, zwana „Nową strefą rozwoju Pudong” (Shanghai).

W Chinach poza ww. strefami istnieją również strefy: Wolnocłowe; Państwowe Strefy Rozwoju Przemysłowego Zaawansowanych Technologii; Połączone Gospodarcze Strefy Graniczne oraz Strefy Produkcji Eksportowej.

Strefy Wolnocłowe

Strefy wolnocłowe powstały jako strefy gospodarcze zatwierdzone przez Rząd ChRL i nadzorowane przez Urząd Celny w celu prowadzenia działalności w obrocie handlu zagranicznego i obsługi celnej, przystosowane do obowiązujących praktyk międzynarodowych. Są zbliżone w swoim charakterze do (światowych) stref wolnego handlu, w których inwestorom zagranicznym zezwala się na prowadzenie handlu zagranicznego, składów celnych i produkcji proeksportowej. Strefach tych dozwolony jest wolny handel, wolna wymiana z zagranicą, wolny przywóz i wywóz towarów oraz wolny wjazd i wyjazd personelu i inne „wolności”, z wyjątkiem tych, które są zabronione przez Państwo. Strefy celne są ze wszystkich otwartych stref najbardziej otwartymi strefami w Chinach, są najbardziej elastyczne w zakresie funkcjonujących mechanizmów. Obecnie w Chinach istnieje 15 stref celnych.

Strefy Rozwoju Przemysłowego Zaawansowanych Technologii

Jednak faktycznie status prawny wszystkich stref oparty jest o założenia organizacyjne Specjalnych Stref Ekonomicznych z niewielkimi jedynie rozbieżnościami wynikającymi z regionalnej specyfiki prawnej.

Wkład wszystkich modeli specjalnych stref ekonomicznych w rozwój handlu zagranicznego ChRL w znacznej mierze przewyższa ich „wkład” w rozwój społeczny i przemysłowy.

Dla przykładu podkreślić należy, iż w 1995 roku łączna wartość obrotów handlu zagranicznego jedynie tych pięciu Specjalnych Stref Ekonomicznych wyniosła USD 55 mld, co stanowiło ok. 20% całości obrotów handlu zagranicznego ChRL. W strefach tych zarejestrowanych było ca’ 40 tys. przedsiębiorstw z kapitałem zagranicznym, co stanowiło 15% wszystkich tego typu przedsiębiorstw funkcjonujących w Chinach. Zainwestowany w SSE kapitał zagraniczny wynosił wówczas USD 20 mld, co stanowiło ok. 12 % wszystkich bezpośrednich inwestycji zagranicznych w skali całego kraju.

W innych strefach ekonomicznych powstało wówczas ok. 15 tys. przedsiębiorstw z inwestycjami zagranicznymi. Tylko w samej strefie Pudong (Shanghai) naliczono ca’ 4 tys. tego typu przedsiębiorstw. Łączna kwota eksportu tych stref wyniosła ponad USD 10 mld, co stanowiło 7% łącznej wartości eksportu ChRL, w tym Pudong – USD 3 mld. Produkcja przemysłowa brutto wyniosła USD 30 mld – w tym Pudong ok. USD 8 mld, co stanowiło 3% łącznej wartości produkcji ChRL.

Główne cechy chińskich Specjalnych Stref Ekonomicznych

- Samodzielny rozwój gospodarczy na zasadach gospodarki rynkowej.
- Bazowanie jedynie na kapitale i inwestycjach zagranicznych. Ta zasada jest stale deklarowana lecz jej wprowadzenie w życie do chwili obecnej nie zostało zrealizowane.
Np. w latach 80-tych XX wieku w Shenzhen dotacje z budżetu państwa wyniosły 10% całości inwestycji; środki pochodzące z resortów państwowych i szczebla prowincji oraz przedsiębiorstw chińskich – 7%; akumulacja środków strefy – 37%; kredyty wewnętrzne – 22%; inwestycje zagraniczne – 24%.
- Stworzenie nowoczesnego przemysłu - jako główny priorytet istnienia SSE (do 1989 roku Chiny praktycznie dopuszczały wszystkie inwestycje zagraniczne w SSE).
- Proeksportowe ukierunkowanie przemysłu, szeroki import surowców.

Główne problemy funkcjonowania Specjalnych Stref Ekonomicznych

Główne problemy funkcjonowania Specjalnych Stref Ekonomicznych to:
- Zdecydowana większość inwestycji zagranicznych tj. ok. 80% ich łącznej wartości, ulokowanych w Specjalnych Strefach Ekonomicznych, to inwestycje z Hongkongu. Inwestycje korporacji ponadnarodowych zdolnych do uruchomienia potężnych zakładów produkcyjnych wyposażonych w najnowsze technologie jak dotychczas kierowane są do innych regionów Chin. Właśnie z tym faktem związana jest mniejsza, niż średnio w skali całych Chin, wielkość inwestycji zagranicznych w jedno przedsiębiorstwo.
- Stosunkowo niski poziom wdrażanych w te przedsiębiorstwa technologii zagranicznych, niskie kwalifikacje chińskiej siły roboczej i oraz niewystarczająca ilość specjalistów,
- Wzrost kosztów dzierżawy ziemi i najmu siły roboczej, wpływające negatywnie na tempo napływu inwestycji zagranicznych (uruchomienie i utrzymanie przedsiębiorstwa JV w Specjalnej Strefie Ekonomicznej kosztuje średnio 5 razy drożej niż w innych, wewnętrznych regionach ChRL),
- Biurokratyczne przeszkody i utrudnienia w toku organizacji przedsiębiorstwa JV,
- Deficyt surowców i energii elektrycznej,
- Bark ujednoliconej ustawy o działalności Specjalnych Stref Ekonomicznych,
- Nadużycia ze strony inwestorów: chińskie organizacje zaniżają wartość majątku i mienia państwowego, przekazywanego nowo powstającym przedsiębiorstwom JV, a inwestorzy zagraniczni do 90% wartości inwestycji wnoszą w postaci wyposażenia (zazwyczaj przestarzałego, z odzysku lub o niskiej jakości) po znacznie zawyżonych cenach; kwitnie wyzysk siły roboczej w przedsiębiorstwach JV, a ponad 60% tych przedsiębiorstw uchyla się od płacenia podatków,
- W ciągu ostatnich dwóch lat zaczęto odnotowywać odpływ kapitału ze Specjalnych Stref Ekonomicznych do innych regionów Chińskiej Republiki Ludowej. Władze SSE nają nadzieję na zahamowanie w najbliższej przyszłości tego procesu tworząc bardziej przyjazny klimat inwestycyjny poprzez rozszerzenie zakresu regulacji rynkowych, rozwoju infrastruktury itp.

Perspektywy rozwoju Specjalnych Stref Ekonomicznych

Specyficzny status jaki posiadają Specjalne Strefy Ekonomiczne Chińskiej Republiki Ludowej dał możliwość tym strefom osiągnięcia znaczących sukcesów na tle wewnętrznych regionów Chin. W strefach tych znacznie szybciej niż w wewnętrznych regionach Chin rośnie zatrudnienie, poziom życia oraz kwalifikacje urzędników i robotników. Można stwierdzić, że strefy stały się swojego rodzaju unikalną szkołą współczesnego zarządzania gospodarką.

W latach 80-tych działalność Specjalnych Stref Ekonomicznych dała możliwość Chińskiej Republice Ludowej pozostania przy gospodarce planowej, zdobycia nowych doświadczeń w dziedzinie współpracy z rynkiem światowym, ich działalność stymulowała również przebudowę organizacji handlu zagranicznego kraju oraz reformę systemu gospodarczego. Obecnie, wg opinii wielu działaczy gospodarczych, naukowców i ekonomistów ChRL, Specjalne Strefy Ekonomiczne w znaczny stopniu utraciły swoją wiodącą pozycję w systemie gospodarki, natomiast praktyka i metody działania zdecydowanie wymagają gruntownego „odświeżenia”.

Przyszłość SSE ostatnio stała się przedmiotem dyskusji. ChRL stała się członkiem Światowej Organizacji Handlu (WTO). Jednym z warunków członkostwa Chin w WTO było wprowadzenie zasady równości warunków handlowych na terytorium całych Chin co przyczyniło się do konieczności wprowadzenia korekty prawnej statusu Specjalnych Stref Ekonomicznych.

W ostatnim czasie, w zakresie udzielania ulg inwestorom zagranicznym władze chińskie coraz częściej przychylają się do przechodzenia „od zasady terytorialnej do zasady branżowej”. Szereg ekspertów chińskich krytykuje zasadę udzielenia szczególnych gospodarczych, a częściowo i politycznych, warunków temu lub innemu terytorium, rozpatrując je jako podstawę regionalnego lobbyzmu i zagrożenie dla spójności i jednolitości rynku wewnętrznego. Regiony wewnętrzne Chin także krytykują szczególny status SSE, żądając porównywalnych z nadmorskimi prowincjami ulg, co faktycznie jest nie do przyjęcia przez władze centralne.

W tych warunkach Kierownictwo Chińskiej Republiki Ludowej, podtrzymując niezmienność głównych założeń polityki państwa wobec SSE, zmuszone jest pójść na określone korekty, znoszące niektóre ulgi (na razie jedynie te, które nie dotyczą inwestorów zagranicznych). Jednakże, sprawa możliwości pogodzenia istnienia liczebnych pod względem ludności i terytorialnie dużych Specjalnych Stref Ekonomicznych z podstawowymi złożeniami gospodarki rynkowej w dalszym ciągu pozostaję na porządku dziennym.

Wykaz Specjalnych Stref Ekonomicznych
( Stref Rozwoju Technologiczno - Gospodarczego; Stref Wolnocłowych; Państwowych Stref Rozwoju Przemysłowego Zaawansowanych Technologii; Połączonych Gospodarczych Stref Granicznych oraz Stref Produkcji Eksportowej )

• Hainan Special Economic Zone
• Shantou Special Economic Zone
• Shenzhen Special Economic Zone
• Xiamen Special Economic Zone
• Zhuhai Special Economic Zone

http://www.polandguangzhou.com/pl/content/493.htm

Więcej:

http://www.polandguangzhou.com/pl/content/599.htm