GoldenLine
Zaloguj się
Julia K.

Julia K. ed.

Temat: Etymologiczne łamigłówki

po czesku: řeřicha
po słowacku: žerucha
po polsku: rzeżucha
po węgiersku: zsázsa

I teraz pytanie:
Czy ktoś coś wie o pochodzeniu tego słowa w języku czeskim? (jeśli i słowackim, to będę podwójnie wdzięczna:]).
Link do wypowiedziLink
Luděk V.

Luděk V. tłumacz
polsko-czeski

Temat: Etymologiczne łamigłówki

Český etymologický slovník:

řeřicha - "druh okrasné rostliny", staročesky žeřucha. Název jistě souvisí s její palčivou chutí, základ žer- bude asi stejný jako žráti (viz žíravina, sžíravý apod.). Podle jiného výkladu souvisí s řeřaavý, s nímž jej formálně spojuje i asimilace počátečního ž-.
Link do wypowiedziLink
Magdalena Domaradzka

Magdalena Domaradzka tłumaczka i lektorka
czeskiego i
słowackiego

Temat: Etymologiczne łamigłówki

Aha, tak, jak napisał Luděk, po staroczesku było jak wyżej, a to "żer-" albo "że-" we wszystkich słowach w prasłowiańskim oznaczało właśnie pieczenie i gorzki, ostry smak. Stąd "żegota" (dawniej pokrzywa), a nawet "żarnowiec" (kto jadł ten żarnowiec i stwierdził, że jest gorzki, nie mam pojęcia).
Link do wypowiedziLink
Julia K.

Julia K. ed.

Temat: Etymologiczne łamigłówki

Czyli właściwie po polsku powinna być żerzucha:) Pisownia rzeżucha (zwłaszcza to ż) nie ma żadnego sensu.
Link do wypowiedziLink
Magdalena Domaradzka

Magdalena Domaradzka tłumaczka i lektorka
czeskiego i
słowackiego

Temat: Etymologiczne łamigłówki

Julia K.:
Czyli właściwie po polsku powinna być żerzucha:) Pisownia rzeżucha (zwłaszcza to ż) nie ma żadnego sensu.


Nie, chyba nie, bo zauważ, że w czeskim też to pierwsze ž zamieniono na ř. Pamiętam ze Wstępu do scs-u na slawistyce, który śni mi się po nocach, tak straszliwie był nudny, że to dosyć późna zmiana (mogę zajrzeć do Moszyńskiego, jeśli chciałabyś wiedzieć dokładniej). W słowackim przetrwała pisownia oryginalna, bo on wrócił do konserwatywnych form po długim okresie stagnacji, poza tym w słowackim w ogóle nie ma ř.

Natomiast czeskiemu ř odpowiada polskie rz w analogicznych słowach, por. řeka - rzeka, řídký - rzadki, břeh - brzeg itd.
Link do wypowiedziLink
Julia K.

Julia K. ed.

Temat: Etymologiczne łamigłówki

No i właśnie o to mi chodzi, że nie ma uzasadnienia dla tego drugiego ż.
Link do wypowiedziLink
Luděk V.

Luděk V. tłumacz
polsko-czeski

Temat: Etymologiczne łamigłówki

Słownik etymologiczny języka polskiego:

[...] Prawdopodobnie najstarsza polska postać żerzucha z prapostaci žeŕucha od psł. żerti, żreć, z przyr. -jucha. Pierwotne znaczenie żrąca (tj. ostra w smaku) roślina. Nie można także wykluczyć prapostaci rěžucha, rěz-jucha (od psł. rězati, rżnąć, ciąć, zob. rzezać), na co zdają się wskazywać p. dial. rzeżucha, rzażucha, rzeżęga, rzeżuga "ostra trawa".
Link do wypowiedziLink
Magdalena Domaradzka

Magdalena Domaradzka tłumaczka i lektorka
czeskiego i
słowackiego

Temat: Etymologiczne łamigłówki

No to w takim razie ta druga etymologia jest bardziej przekonująca, bo wyjaśnia to "ż" w polskiej rzeżusze. Ale czy w takim razie czeska mogłaby powstać od czego innego niż polska?
Link do wypowiedziLink
Luděk V.

Luděk V. tłumacz
polsko-czeski

Temat: Etymologiczne łamigłówki

Ale słowackie słowo odpowiada czeskiej etymologii. W przeszłości są znane přesmyčky (nie wiem, jak to się powie po polsku), np. w czeskim z karpia został kapr, w polskim z kolei koprzywa zmieniła się w XV-XVI wieku w pokrzywę. Ale nie jestem żadnym naukowcem, więc nie wiem, co jest bardziej przekonujące.
Link do wypowiedziLink
Magdalena Domaradzka

Magdalena Domaradzka tłumaczka i lektorka
czeskiego i
słowackiego

Temat: Etymologiczne łamigłówki

No słowackie tak, ale co z tym polskim?
Link do wypowiedziLink
Julia K.

Julia K. ed.

Temat: Etymologiczne łamigłówki

Luděk V.:
W przeszłości są znane přesmyčky (nie wiem, jak to się powie po polsku)

przestawienia?

A ściślej przestawki:)Julia K. edytował(a) ten post dnia 28.08.10 o godzinie 23:15
Link do wypowiedziLink
Luděk V.

Luděk V. tłumacz
polsko-czeski

Temat: Etymologiczne łamigłówki

Magdalena Domaradzka:
No słowackie tak, ale co z tym polskim?

No cóż, będziemy udawać, że polskiego nie ma.
Link do wypowiedziLink
« Wróć do tematów
Odpowiedz

Podobne tematy





Wyślij zaproszenie do
Anuluj