Temat: Prośba o poradę
Szymon Ptok:
W tej sytuacji zakaz konkurencji nie obowiązuje. Ustanowienie zakazu konkurencji obowiązującego po ustaniu umowy zlecenia jest dopuszczalne tylko i wyłącznie pod warunkiem odpłatności. Nie można bowiem uznać, aby zgodne było z zasadami współżycia społecznego zobowiązanie zleceniobiorcy do niepodejmowania działalności konkurencyjnej po ustaniu umowy, bez jakiegokolwiek ekwiwalentu. Tak też orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 11 września 2003 r., III CKN 579/01. OSNC 2004, nr 10, poz. 167.
Zgadza się, z tym wszakże zastrzeżeniem, że powyższy wyrok odnosi się do umowy zlecenia, a nie do umowy agencyjnej, z którą mamy tutaj do czynienia.
Jest to istotne o tyle, że na gruncie umowy agencyjnej, mamy nieco inną regulację, mianowicie art. 764[6] k.c., który stanowi:
§ 1. Strony mogą, w formie pisemnej pod rygorem nieważności, ograniczyć działalność agenta mającą charakter konkurencyjny na okres po rozwiązaniu umowy agencyjnej (ograniczenie działalności konkurencyjnej). Ograniczenie jest ważne, jeżeli dotyczy grupy klientów lub obszaru geograficznego, objętych działalnością agenta, oraz rodzaju towarów lub usług stanowiących przedmiot umowy. § 2. Ograniczenie działalności konkurencyjnej nie może być zastrzeżone na okres dłuższy niż dwa lata od rozwiązania umowy. § 3. Dający zlecenie obowiązany jest do wypłacania agentowi odpowiedniej sumy pieniężnej za ograniczenie działalności konkurencyjnej w czasie jego trwania, chyba że co innego wynika z umowy albo że umowa agencyjna została rozwiązana na skutek okoliczności, za które agent ponosi odpowiedzialność.
§ 4. Jeżeli wysokość sumy, o której mowa w § 3, nie została w umowie określona, należy się suma w wysokości odpowiedniej do korzyści osiągniętych przez dającego zlecenie na skutek ograniczenia działalności konkurencyjnej oraz utraconych z tego powodu możliwości zarobkowych agenta.
Dlatego w mojej ocenie zapis o ograniczeniu działalności konkurencyjnej będzie nieważny tylko z przyczyn wymienionych w § 1 tego przepisu. Natomiast w przypadku, gdy w umowie nie określono wysokości wynagrodzenia agenta za powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej, to zastosowanie będzie miał § 4, tj, pojawi się roszczenie agenta o zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej.
Oczywiście w praktyce trudno jest wykazać, co w danych warunkach będzie sumą odpowiednią, dlatego też z pomocą może przyjść agentowi z pomocą art. 322 kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym
jeżeli w sprawie o naprawienie szkody, o dochody, zwrot bezpodstawnego wzbogacenia lub o świadczenie z umowy o dożywocie sąd uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione, może w wyroku zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy.