Temat: Umowa o dzieło. Niewywiązanie Zleceniodawcy. Co zrobić?
Art. 639 kc Zamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła
Przyczynami dotyczącymi zamawiającego są wszelkie przyczyny faktyczne i prawne, zawinione oraz niezawinione, które leżą po jego stronie (zob. wyrok SN z 15 listopada 1990 r., II CR 184/90, Pr. Gosp. 1993, nr 5, s. 20; wyrok SN z 14 stycznia 2004 r., I CK 93/03, LEX nr 175941; a także Z. Radwański, J. Panowicz-Lipska, Zobowiązania, 2008, s. 173). Wskazane przyczyny obejmują zwykle niedostarczenie potrzebnych do wykonania dzieła, a wymaganych na podstawie umowy materiałów, projektów, planów, zgody lub zezwolenia, lub są skutkiem niewspółdziałania przy wykonywaniu dzieła (zob. K. Zagrobelny (w:) E. Gniewek, Komentarz, 2006, s. 1055-1056; A. Zimny, Umowa... , s. 22; a także wyrok SN z 20 marca 2002 r., V CKN 945/00, niepubl.)
Zgodnie z słusznym stanowiskiem SN wyrażonym w wyroku z 20 marca 2002 r. (V CKN 945/00, LEX nr 54486) dla zastosowania przepisu art. 639 k.c. podstawowe znaczenie ma ustalenie, że niewykonanie dzieła (mimo gotowości wykonania po stronie przyjmującego zamówienie) nastąpiło "z przyczyn dotyczących zamawiającego". Jeżeli przyczyny te sąd dostrzega w "braku należytego współdziałania ze stroną pozwaną", to należy ustalić istnienie takiego obowiązku współdziałania i jego przedmiotowego zakresu. W wypadku gdy według umowy stron wykonanie zamówionego dzieła wymaga współdziałania zamawiającego, a ten nie współdziała, przyjmujący zamówienie może odstąpić od umowy (art. 640 k.c.). Na zamawiającym ciąży wówczas obowiązek zapłacenia wynagrodzenia, mimo niewykonania dzieła (art. 639 k.c.); zob. wyrok SN z 7 lipca 1999 r., II CKN 426/98, OSNC 2000, nr 2, poz. 32; a także A. Brzozowski (w:) System prawa prywatnego , t. 7, 2004, s. 340; W. Siuda, Istota..., s. 23.
Wynagrodzenie przyjmującego zamówienie, w sytuacjach wskazanych w art. 639 k.c., może być jednakże pomniejszone przez zamawiającego (na którym w tym wypadku spoczywa ciężar dowodu - art. 6 k.c.) o wartość majątkową tego, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła, w tym w szczególności o oszczędności materiałów i innych wydatków (np. wynagrodzeń osób, przy pomocy których dzieło jest wykonywane). W wyroku z 23 czerwca 2004 r. (V CK 587/03, niepubl.) SN trafnie stwierdził, że pojęcie "oszczędności" nie może być utożsamiane z "obniżoną wartością dzieła za wady i niedoróbki". Będą to natomiast na przykład niezakupione materiały i inne koszty, które przyjmujący zamówienie poniósłby, gdyby dzieło zostało wykonane.
W cytowanym wyżej wyroku z 23 czerwca 2004 r. (V CK 587/03, niepubl.) SN uznał między innymi, że oszczędnością w rozumieniu przepisu art. 639 k.c. nie jest samo zaoszczędzenie czasu wykonawcy i jego osobistego trudu. Wydaje się jednak, że zasadne jest pomniejszenie wynagrodzenia za wykonanie dzieła również o wykazaną przez zamawiającego (zgodnie z art. 6 k.c.) wartość korzyści, którą przyjmujący zamówienie osiągnął lub mógł osiągnąć w wyniku wykorzystania zaoszczędzonego czasu na inne cele (np. wykonanie innego dzieła (innych dzieł) na podstawie zawartej równolegle umowy); tak, słusznie, A. Brzozowski (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. II, 2005, s. 367; K. Zagrobelny (w:) E. Gniewek, Komentarz, 2006, s. 1056; inaczej, dyskusyjnie, K. Kołakowski (w:) G. Bieniek, Komentarz, t. II, 2006, s. 196, który przewiduje możliwość pomniejszenia wynagrodzenia za wykonanie dzieła o wartość korzyści, którą przyjmujący zamówienie w zaoszczędzonym czasie istotnie osiągnął (uzyskał), z wyłączeniem tego, co jedynie mógłby wtedy osiągnąć.
Art. 640 kc Jeżeli do wykonania dzieła potrzebne jest współdziałanie zamawiającego, a tego współdziałania brak, przyjmujący zamówienie może wyznaczyć zamawiającemu odpowiedni termin z zagrożeniem, iż po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy.
Art. 644 kc Dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić płacąc umówione wynagrodzenie. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.
W pana przypadku można rozpatrywać zastaną sytuacją na gruncie art. 644 kc lub 639 i 640. SMS można bowiem potraktować jako odstąpienie od umowy przez zamawiającego. Może Pan również wystosować pismo żądające współdziałania w ustalonym zakresie pod rygorem odstąpienia, a następnie odstapic od umowy. Tak czy inaczej służy Panu roszczenie o zapłatę.