Temat: Syndrom wypalenia zawodowego,zabierz głos w dyskusji.

Bardzo trudny,ale ważny temat.
Syndrom wypalenia zawodowego,zabierz głos w dyskusji.
Poniżej artykuł:
SYNDROM WYPALENIA ZAWODOWEGO U NAUCZYCIELI.


Wypalenie, czasami nazywane też syndromem wyczerpania, w ostatnich latach stało się popularnym pojęciem wśród osób zawodowo trudniących się udzielaniem pomocy. Zjawisko to zauważono u osób pracujących w zawodach, które można określić jako „społeczne i usługowe zarazem”, takich jak: nauczyciel, lekarz, pielęgniarka, pracownik socjalny, terapeuta, ksiądz, psycholog i podobne. Jest ono jednocześnie rozpatrywane w kontekście zawodowym i z tego powodu nosi nazwę wypalenia zawodowego.
W zawodzie nauczyciela nadrzędnym celem jest działanie na rzecz dobra drugiej osoby lub grupy osób za pośrednictwem bliskich kontaktów interpersonalnych nacechowanych empatią i troską. Nauczyciel nie może ograniczyć się jedynie do przekazywania wiedzy i ćwiczenia
umiejętności swoich uczniów, oczekuje się od nauczyciela wrażliwości na potrzeby uczniów, spostrzegania i rozumienia ich indywidualnych uzdolnień i barier. Nauczanie i wspomaganie rozwoju wymagają także umiejętności skutecznego porozumiewania się z uczniami, rodzicami, przełożonymi i gronem nauczycielskim. Sytuacja taka bez wątpienia wpływa na wszechobecność stresu w szkole, stresu, który jest tym silniejszy im słabiej oczekiwania i wymagania równoważone są możliwościami i warunkami. Stresu, który przeżywają na równi nauczyciele, nauczyciele-wychowawcy i dyrektorzy.
Czynnikiem kluczowym dla rozwoju wypalenia jest zgeneralizowane doświadczenie niepowodzenia w zmaganiu się ze stresem i obciążeniami emocjonalnymi wykonywanego zawodu. Wypalenie jest nie tyle bezpośrednim skutkiem przewlekłego stresu zawodowego, ile stresu nie zmodyfikowanego własną aktywnością zaradczą.
Zespół wypalenia zawodowego zawiera trzy istotne symptomy; nazywane często przez badaczy tego problemu stopniami wypalenia.

1.Wyczerpanie emocjonalne.
Definiowane jest jako wyczerpywanie się w sensie fizycznym i psychicznym, utrata energii i sił, chroniczne zmęczenie. Najbardziej oczywiste rozwiązania problemów wydają się niemożliwe do zrealizowania.

2.Depersonalizacja.
Oznacza ona stawanie się obojętnym, nieczułym w stosunku do osób, z którymi pozostaje się w relacjach zawodowych. Do klasycznych technik depersonalizacyjnych stosowanych przez nauczycieli należą: etykietowanie uczniów, uprzedmiotawianie ich, stereotypizacja. Techniki te pozwalają na dystansowanie się w kontaktach z uczniami i dystansowanie się od trudnych spraw zawodowych, pozwalają uciec od kontaktów wymagających emocjonalnego zaangażowania. W sferze zachowań objawia się to skracaniem czasu na bliski kontakt, niechęcią do zajęć pozalekcyjnych, stosowaniem kartkówek zamiast dyskusji, rzadkimi kontaktami z rodzicami, sformalizowaniem wywiadówek, ale także obwinianiem uczniów i stosowaniem kar.

3.Brak lub zaniżona satysfakcja z wykonywania zawodu (poczucie niespełnienia).
Prowadzi do negatywnej oceny własnej pracy i jej wyników, powoduje depresje, poczucie klęski, obniżenie produktywności, nieumiejętne radzenie sobie z problemami.




Zawodowe wypalenie się jest swego rodzaju procesem, który można przedstawić za pomocą następujących po sobie etapów czy stadiów, wyróżnionych ze względu na stopień wyrządzonej szkody:

-pierwszy stopień jest swego rodzaju stadium ostrzegawczym, w którym pojawiają się nie ustępujące objawy przeziębienia, ból głowy, bezsenność, uczucie irytacji; powrót do właściwego funkcjonowania z tego stadium nie jest bardzo trudny, często wystarczy krótki wypoczynek, hobby, okresowe zmniejszenie obciążenia pracą
-drugi stopień pojawia się wtedy, gdy syndrom jest bardziej stały i trwa dłużej, a charakterystyczne objawy to wybuchy irytacji, pogardliwe odnoszenie się do innych, gorsze wykonywanie zadań; interwencja wymaga teraz dłuższego wypoczynku niż tylko weekend –konieczne może być wzięcie urlopu - oraz wyraźnego zainteresowania się czymś innym niż pracą; pomocny może być również udział innych osób ale raczej przyjaciół niż profesjonalistów
-trzeci stopień występuje wtedy, gdy syndrom staje się chroniczny, rozwijają się objawy fizyczne, psychiczne i psychosomatyczne – jest to swoiste dla zespołu wypalenia zawodowego: jego objawy nie są związane jedynie z psychiczną sferą funkcjonowania człowieka, zagrożone są nie tylko procesy emocjonalne, poznawcze czy struktury osobowości; objawy zespołu pojawiają się także w sferze somatyki, dotykają fizycznego funkcjonowania jednostki; typowe objawy tego stadium to wrzody żołądka, nadciśnienie, napady depresji, uczucie osamotnienia i alienacji oraz pojawianie się kryzysów, obok tych związanych z pracą (np. rodzinne, małżeńskie, przyjacielskie) co powoduje, że oprócz osoby dotkniętej wypaleniem cierpią również członkowie rodziny, przyjaciele, współpracownicy; interwencja na tym etapie najczęściej wymaga kontaktu z profesjonalistą (lekarzem, psychologiem, terapeutą), choć nie zawsze jest on pomocny; krańcowe wypalenie się, prowadzące w niektórych przypadkach do poważnej depresji, może pociągać za sobą konieczność zmiany pracy.

Symptomy wypalenia się
Istnieje wiele objawów i sygnałów, które wspólnie tworzą syndrom wypalenia się.
1.wyczerpanie fizyczne- chroniczne zmęczenie bez widocznej przyczyny; widoczna może być
utrata wagi i apetytu
2.bezsenność
3.napięcie mięśniowe- różnorodne bóle bez wyraźnej przyczyny
4.migrenowe bóle głowy
5.zmartwienie- zaabsorbowanie pracą i uczniami, branie pracy do domu, co powoduje stopniowe zagarnianie życia
6.niezdolność do podejmowania decyzji- podjęcie najprostszej decyzji wymaga coraz większego wysiłku
7.poczucie winy za wyniki swojej pracy- obwinianie siebie za stresujący charakter pracy
8.zawalenie pracą- niemożność poradzenia sobie z ilością pracy i spokojnego przemyślenia jej jakości
9.utrata entuzjazmu- mechaniczne reagowanie na zadania; często pojawia się nuda, przy czym nudzenie się może być pozorne
10.oskarżania innych za niepowodzenia- niezależnie od tego czy niepowodzenie jest prawdziwe wini się za nie wszystkich- system, uczniów, dyrektora, rodziców...
11.niecierpliwość i wybuchy irytacji
12.utrata zainteresowania- oznaki depersonalizacji: uczniowie są traktowani stereotypowo, często pozytywne uczucia ulegają tłumieniu
13.nie przyswajanie nowych idei- postawa typu ”wszystko już było i okazało się bezsensowne”
14.uzależnienie- przyjmowanie nadmiernych ilości środków uspokajających, alkoholu, nikotyny
15.cynizm
16.inercja- pojawiają się problemy ze zrobieniem czegokolwiek, normalnie niewielki wysiłek okazuje się ponad siły
17.narzucona sobie izolacja normalnie towarzyskie osoby izolują się od współpracowników, mogą mieć problemy w bezpośrednim komunikowaniu się twarzą w twarz

Przyczyny wypalenia zawodowego
Wypalenie wynika z niewłaściwych reakcji na stres w pracy i braku odpowiedniego podejścia do wewnętrznych i zewnętrznych napięć z nią związanych. Inklinacje do wypalenia tkwią w negatywnych wyobrażeniach o sobie i autodestrukcyjnych postawach. Oto kilka z nich:
· Zamartwianie się
Osoba, która wiecznie się martwi, może być zbyt przestraszona, by dobrze funkcjonować w pracy, ale mimo iż niewiele zrobiła, może czuć się całkowicie wyczerpana pod koniec dnia. Inna z kolei wykonuje wszystko bardzo sprawnie, lecz martwi się, że zrobiła za mało i jest ciągle niezadowolona z siebie. Każdy człowiek martwi się czasem. Ale jeśli ta postawa dominuje, ciągły lęk i brak poczucia bezpieczeństwa „wypompowuje z nas” wszelką energię.
· Kompulsywne dążenie do osiągnięć
Są ludzie, których poczucie własnej wartości zależy tylko i wyłącznie od tego, co osiągną. Inaczej czują się nic nie warci. Wypoczynek jest dla nich marnotrawieniem czasu. Wiele od siebie oczekują i jakby ciągle nie mogą siebie dogonić.
· Nadmierny samokrytycyzm
Osoby z nadmiernym samokrytycyzmem nie mają żadnego poczucia rytmu – pracują do całkowitego wyczerpania, by udowodnić wszystkim, że są dobrzy. Są dla siebie bezlitośni, nie potrafią się zatrzymać, by cieszyć się owocami swojej pracy, ponieważ te nie są nigdy wystarczająco dobre.
· Postawa „Zosi- Samosi”
Charakterystyczne jest dla niej przekonanie, że tylko ona może zrobić to dobrze. Nie może na nikogo liczyć ani na nikim polegać..
· Naprawiacz Świata
Jest to postawa dość powszechna w profesjach związanych z pomaganiem, w których służba i poświęcenie są wbudowane w pracę. Prawdziwy altruizm i troska o ludzi są wspaniałą rzeczą. Trzeba jednak pamiętać o swoich ludzkich ograniczeniach. Nie można pomóc wszystkim i uratować każdego. Zatracanie się w pracy prowadzi tylko do wyczerpania.
Helena Sęk w swojej propozycji ”Wypalenie zawodowe- przyczyny, mechanizmy, zapobieganie” podaje na podstawie przeprowadzonych badań spostrzegane przez nauczycieli trudności i uciążliwości zawodowe, które mogą być przyczyną wypalenia. Do obszarów najbardziej stresogennych należą:
-niskie zarobki, niewspółmierne do wysiłku i wkładu pracy
-niski prestiż społeczny zawodu nauczyciela
-zachowania i cechy uczniów
-programy nauczania i ciągła ich zmiana
-stałe zagrożenie oceną ze strony kontrolujących pracę
-niekorzystne warunki pracy
-braki wyposażenia
-nastawienia rodziców

Praktyczne porady chroniące przed wypaleniem:
-zapisz na kartce czynniki powodujące stres
-wyobraź sobie zagrożenie, którego się obawiasz i przećwicz na „sucho” różne strategie postępowania
-zacznij działać asertywnie- skutecznie, bez lęku i agresji
-zadbaj o taki styl życia, który zagwarantuje ci zdrowie i dobre samopoczucie
-staraj się robić to, co najbardziej lubisz i najlepiej umiesz
-przebywaj częściej z ludźmi bardziej pogodnymi i przyjaciółmi
-zacznij uważnie słuchać innych
-spróbuj ich zrozumieć
-zorganizuj lepiej własny czas- zrób listę celów ważniejszych i mniej ważnych, nie przeładowuj programu dnia, przeznacz minimum godzinę dziennie na odpoczynek
-myśl pozytywnie
-zacznij być sobą, przestań udawać kogoś kim nie jesteś
-traktuj ludzi tak, jak sam chciałbyś być traktowany
-weź udział w treningu interpersonalnym
-zacznij częściej się śmiać
-uzewnętrzniaj wszystkie uczucia
-bierz kąpiele orzeźwiające i uspakajające
-zmęcz się pracą fizyczną lub sportem
-poczytaj- to co lubisz
-stosuj wizualizację

Kwestionariusz do mierzenia skali Odczuć Zawodowych (MBI, Ch.Maslach)

Składa się on z 22 twierdzeń dotyczących własnej osoby. Są to pytania zamknięte, na które respondenci odpowiadają „tak” lub „nie”. Test tworzą 3 podskale, odpowiadające wyróżnionym przez Ch. Maslach wymiarom wypalenia zawodowego: wyczerpaniu emocjonalnemu (9 pozycji), depersonalizacji (5 pozycji) oraz satysfakcji zawodowej (8 pozycji).Kwantytatywna miara zagrożenia wypaleniem wynika z sumy odpowiedzi twierdzących w skali I i II i odpowiedzi przeczących w skali III (J. Fengler, 2000)

Proszę podkreślić właściwą odpowiedź
1.Przez moją pracę czuję się emocjonalnie wyczerpany. TAK NIE
2.Na koniec dnia pracy często czuję się zużyty. TAK NIE
3.Wstając rano czuję się zmęczony, kiedy widzę przed sobą nowy dzień pracy. TAK NIE
4.Bardzo mnie wyczerpuje całodzienna praca z uczniami. TAK NIE
5.Przez moją pracę czuję się wypalony. TAK NIE
6.Przez moją pracę czuję się sfrustrowany. TAK NIE
7.Mam wrażenie, że zbyt ciężko pracuję. TAK NIE
8.Za bardzo mnie stresuje praca w bezpośrednim kontakcie z uczniami. TAK NIE
9.Mam wrażenie, że osiągnąłem granicę mojej mądrości. TAK NIE

* * *
10.Mam wrażenie, że traktuję niektórych uczniów, jakby byli przedmiotami. TAK NIE
11.Stałem się bardziej obojętny wobec dzieci, odkąd wykonuję tę pracę. TAK NIE
12.Obawiam się, że moja praca czyni mnie mniej współczującym. TAK NIE
13.W rzeczywistości nie interesuję mnie, co stanie się z niektórymi uczniami. TAK NIE
14.Mam wrażenie, że niektórzy uczniowie i ich krewni sądzą, iż to ja ponoszę odpowiedzialność za ich problemy. TAK NIE
* * *
15.Łatwo mogę zrozumieć, co moi uczniowie myślą na określone tematy. AK NIE
16.Udaje mi się skutecznie rozwiązywać problemy moich uczniów. TAK NIE
17.Mam wrażenie, że poprzez moją pracę pozytywnie wpływam na życie. TAK NIE
18.Czuję w sobie duże pokłady energii. TAK NIE
19.Z łatwością przychodzi mi wytworzenie rozluźnionej atmosfery. TAK NIE
20.Czuję się ożywiony, kiedy ściśle współpracuję z moimi uczniami. TAK NIE
21.W mojej pracy osiągnąłem wiele znaczących celów. TAK NIE
22.W mojej pracy traktuję problemy emocjonalne bardzo spokojnie. TAK NIE





Bibliografia
Fengler Jorg; Przekład: Kazimierz Pietruszewski „Pomaganie męczy- wypalenie w pracy zawodowej.” Gdańsk 2000
Sęk H. „Wypalenie zawodowe- przyczyny, mechanizmy, zapobieganie.” Warszawa 2000
Więckowska U. Jak uchronić się przed wypaleniem zawodowym? „Forum nauczycieli” nr3-4, 2001


Opracowała:
Elżbieta Bijak

Temat: Syndrom wypalenia zawodowego,zabierz głos w dyskusji.

Witam,

Uważam, że Nauczyciel to osoba, która powinna wykonywać swoją pracę z pasją i zaangażowaniem (doskonale byłoby, aby każdy mógł pracować z pasją), bo ma wpływ na kształtowanie postaw i wartości dzieci i młodzieży. Jak sądzę w pamięci każdego z nas jest jakiś Nauczyciel. Dobrze, gdy jest to osoba, którą wspominamy pozytywnie, która była i jest dla nas autorytetem, gorzej, gdy wspominamy kogoś, kto wyładowywał na nas swoje frustracje.
Dlatego też uważam, że pracując w tej grupie zawodowej bardzo ważne jest zadbanie o rozwój osobisty. Widzę również same korzyści w tym, aby każdy nauczyciel mógł wziąć udział w treningu interpersonalnym. Z drugiej strony, bardzo często, aby móc się rozwijać trzeba mieć za co:-(, a temat niskich zarobków wśród Nauczycieli jest każdemu znany.
Wierzę, że wiele osób, które decydowały się na pracę w tym zawodzie, robiły to z przekonaniem, że jest to coś, co ich interesuje, być może coś co jest ich powołaniem. Niestety w zderzeniu z rzeczywistością (trudne warunki pracy, niskie zarobki, etc.) pozytywne nastawienie do pracy może zniknąć, a pojawić się frustracja.