Temat: Język czarnogórski

Jak zrozumieć Czarnogórca?

Glas nositi okeanu, Da je vječna Crna Gora - Zaniesie głos do oceanu, Że Czarnogóra jest wieczna (z hymnu Czarnej Góry)

Na obecną kulturę gospodarczą w Czarnogórze mają wiodący wpływ czynniki kulturowe i po- lityczne. Wpływ gospodarki socjalistycznej na zachowania podmiotów gospodarczych jest dla Polaków łatwy do wyobrażenia i zaakceptowania. Dzisiejsza Czarnogóra do złudzenia przypo- mina Polskę z początku lat 90-tych, gdy budziła się oddolna przedsiębiorczość. Typowa dla tego okresu fascynacja biznesem i symbolami sukcesu -- "komórkami" i niemieckimi samochodami -- kontrastuje z szarą egzystencją tych, którzy nie podjęli wyzwania i pozostali bierni wobec no- wych trendów. Większy problem sprawiają zagranicznym inwestorom różnice kulturowe, po- nieważ pod tym względem Czarnogóra jest krajem niejednorodnym. Etniczny tygiel narodo- wości i wyznawców różnych religii wymaga staranności w podejmowaniu działań. Wprawdzie Czarnogórcy są wyjątkowo otwarci i gościnni, jednak nieufnie podchodzą na przykład do prób nadmiernego formalizowania działań. Jak zwykle w takich sytuacjach, najlepszym doradcą jest spokój, rozmowa i wino (albowiem jest w nim prawda).

W Czarnogórze używa się języka czarnogórskiego. Jest on dialektem języka serbskiego, lecz ma kilka różnic, np. tylko w języku czarnogórskim (i polskim) występują litery ć, ś oraz ź. Porozumiewanie się w Czarnogórze ułatwia wspólny rodowód naszych języków. Komuni-kowanie się czyni łatwiejszym to, że w Czarnogórze powoli cyrylica wychodzi z użycia, np. można ją zobaczyć na starych szyldach sklepowych.
Poza językiem czarnogórskim można w okolicach Jeziora Szkoderskiego i Ulcjina - albański. Dla Polaków pewnym ułatwieniem w komunikacji jest rosyjski, chociaż sam rosyjski przez Czarnogórców jest raczej słabo rozumiany. Można sobie jednak "pomagać" w rozumieniu miejscowego języka dzięki znajomości rosyjskiego i innych języków słowiańskich.
Wsłuchanie się w język czarnogórski jest dla Polaków ciekawą przygodą lingwistyczną. Można tu odnaleźć wiele archaicznych i staropolskich słów, które w tutejszym dialekcie zachowały się w pierwotnej formie. Jedną z przyczyn tego zjawiska była wielowiekowa okupacja turecka, przez co język narodowy rozwijał się wolniej, zachowując swoje dawne brzmienie i słownictwo.

Klika dowodów na wspólny rodowód naszych języków:

- bijel - biały
- drago kamenjie - kamienie szlachetne
- igla za kravatu - szpilka do krawata
- kupaće gaće - kąpielówki
- ogledalo - lusterko
- budilnik - budzik
- dnevne novine - dziennik
- zavoj - bandaż, opatrunek.

Do intuicyjnego rozumienia języka trzeba jednak podchodzić z pewnym dystansem, ponieważ wiele słów brzmi podobnie, ale znaczy coś zupełnie innego. Największym problemem jest chyba powszechnie używane przy zapytaniu o drogę "prawo". Oznacza ono, że musimy iść prosto, ponieważ "w prawo" po czarnogórsku to "desno". Do porozumiewania się można też wyko- rzystać istniejący sztuczny język słowiański - glagolicę. Nazwa tego języka upamiętnia pierwszy alfabet słowiański, zwany głagolicą. Nawet minimalna znajomość glagolicy bardzo ułatwia "dogadanie się" zarówno w samej Czarnogórze, jak i w innych krajach słowiańskich, przez które przejeżdżamy w drodze do Czarnogóry.