Temat: Prostsze i szybsze postępowanie rejestrowe

Prostsze i szybsze postępowanie rejestrowe

Ograniczenie sądowego badania wniosków o wpis do rejestru zastawów - to najważniejsza ze zmian mających uprościć postępowanie rejestrowe.
Zmiany przewiduje rządowy projekt nowelizacji ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów oraz o zmianie innych ustaw, który wpłynął właśnie do Sejmu.
Pozostałe proponowane przez projekt zmiany mają na celu zniesienie ograniczeń podmiotowych po stronie wierzycieli zabezpieczonych, uproszczenie zasad określania wierzytelności zabezpieczonej, przedmiotu zastawów i doprecyzowanie niektórych reguł zaspokojenia zastawnika. Wprowadzenie projektowanych zmian w życie ma na celu usunięcie barier do pełnego wykorzystania zastawu rejestrowego w praktyce.
Projekt uwzględnia także treść art. 58 ustawy z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym, który wymaga, aby w określonym terminie organy władzy publicznej umożliwiły odbiorcom usług certyfikacyjnych wnoszenie podań i wniosków oraz innych czynności w postaci elektronicznej, w przypadkach gdy przepisy prawa wymagają składania ich w określonej formie lub według określonego wzoru. Zmiany proponowane w projekcie noweli mają zapewnić drogę elektroniczną dla skutecznego składania przez uczestników postępowania wniosków do wydziałów rejestru zastawów sądu rejonowego oraz składania wniosków do centralnej informacji o wydanie odpisów, zaświadczeń i informacji, jak również przesyłania w formie elektronicznej zarządzeń, postanowień i wszelkiej innej korespondencji z sądu oraz dokumentów i informacji z centralnej informacji rejestru zastawów.
Projekt usuwa dotychczasową zamkniętą listę wierzycieli uprawnionych do zaspokojenia swoich wierzytelności zastawem rejestrowym i przyjmuje, że uprawnienie takie przysługuje każdemu wierzycielowi. Zmiany uwzględniają także wejście Polski do Unii Europejskiej oraz wynikającą z przepisów unijnych zasadę swobody przepływu środków pieniężnych i związanych z nim płatności, która obejmuje swobodę ustanawiania prawa zastawu przez podmiot, który ma miejsce zamieszkania (siedzibę) na terytorium jednego z państw członkowskich na rzecz podmiotu z terytorium innego państwa członkowskiego.
Zmiany umożliwią także ustanowienie przez osobę trzecią zastawu rejestrowego zabezpieczającego wierzytelność z tytułu obligacji. Przyjęto także jednolity sposób określania wierzytelności zabezpieczonej, poprzez wpisywanie do rejestru najwyższej kwoty zabezpieczenia. Dzięki temu pozostali wierzyciele uzyskają realną wiedzę o zadłużeniu zastawcy. Celem uproszczenia procedury wpisu zastawu do rejestru zrezygnowano z ograniczenia stron miesięcznym terminem na złożenie wniosku o wpis zastawu do rejestru.
Projekt przewiduje że wyznaczenie administratora zastawu będzie konieczne również, jeżeli kredyt udzielony przez jeden podmiot stał się kredytem wspólnym wskutek przelewu części wierzytelności. Dodatkowo, instytucja administratora zastawu będzie konieczna w przypadku restrukturyzacji zobowiązań w postępowaniu układowym - jeżeli układ z wierzycielami ma polegać na zabezpieczeniu ich wierzytelności zastawem rejestrowym na majątku upadłego, to celowym jest użycie w tej sytuacji administratora i ustanowienie jednego zastawu na zabezpieczenie wszystkich wierzytelności objętych układem. W innym wypadku należałoby ustanowić tyle zastawów, ilu jest wierzycieli.
Projekt stanowi, że także części składające się na statek morski w budowie będą mogły stanowić przedmiot zastawu rejestrowego, jako zbiór rzeczy ruchomych stanowiący całość gospodarczą. Równocześnie usunięto rozbieżności odnośnie do składników statków w budowie, takich jak np. silnik, które stały się elementem statku wpisanego do rejestru okrętowego.
W okresie istnienia zabezpieczenia zastawnik będący administratorem zastawu może zbyć swą wierzytelność bez negatywnych skutków dla innych wierzycieli, jednak samo przejście praw wynikających z istniejącego zastawu dla tego nabywcy nastąpi z chwilą wpisania w rejestrze tej zmiany. Ma to ma zapewnić dłużnikowi aktualną informację o osobie administratora, który musi być znany nie tylko wybierającym go wierzycielom. Pozwoli to unikać sytuacji, gdy dłużnik dokonuje spłaty na ręce administratora, gdyż nie wie o jego zmianie.
Wyraźnie zostały określone także ustawowe kryteria do dalszego istnienia zastawu rejestrowego, pomimo wygaśnięcia zabezpieczonej nim wierzytelności.
Istotną nowością w ustawie jest wprowadzenie możliwości działania sądu rejestrowego z urzędu po upływie ustawowego terminu wygaśnięcia zastawu rejestrowego. Termin 20 lat został przyjęty po ustaleniu, że w praktyce największa liczba umów zastawniczych dotyczy okresu 60 miesięcy (5 lat) i są one przedłużane o dalsze 5 lat. Tak więc działania sądu z urzędu po okresie 20 lat od chwili wpisu zastawu w rejestrze ma na celu oczyszczenie rejestru zastawów, zwłaszcza elektronicznej bazy danych z tych wpisów, co do których strony nie wykazują żadnego zainteresowania, a brak jest skutecznego narzędzia do wymuszenia złożenia stosownego wniosku o wykreślenie zastawu. Przyjęto zasadę, że maksymalnie zastaw będzie wpisany w rejestrze przez okres 30 lat. Oczywiście ciągle istnieje możliwość wcześniejszego wykreślenia zastawu na wniosek stron.
Ograniczono prawo zastawnika z prawa korzystania z uprawnień przysługujących mu z tytułu zastawu, gdy inni wierzyciele podejmują czynności mające na celu zaspokojenie przysługujących im wierzytelności w drodze postępowania egzekucyjnego prowadzonego według przepisów kodeksu postępowania cywilnego, zastrzegając iż zastawnik musi zgłosić swoje uprawnienia do organu prowadzącego egzekucję w trybie określonym w kpc.
Przepisy wprowadzają także instytucję szczegółowego ustalania przedmiotu zastawu, aby uniemożliwić zmniejszanie składników majątkowych przez nierzetelnych zastawców, zanim zastawnik był w stanie skutecznie dokonać wszystkich czynności niezbędnych do zaspokojenia jego wierzytelności. Będzie się to odbywać poprzez dokonanie spisu z natury w sposób określony przez strony umowy zastawniczej. Zastawca będzie miał zakaz rozporządzania składnikami.
Ograniczono ryzyko pokrzywdzenia zastawcy, wprowadzając zasadę solidarnej odpowiedzialności zastawnika i zarządcy oraz zastawnika i dzierżawcy za szkody wyrządzone zastawcy.
Projekt wyraźnie określa, że do polskiego rejestru publicznego wpisy mogą być dokonywane tylko na podstawie orzeczeń sądów polskich bez możliwości uznania orzeczeń sądów zagranicznych. Łącznikiem jurysdykcji wyłącznej będzie wpis do rejestru według przepisów ustawy, czyli polskiej ustawy o zastawie rejestrowym.
Projekt uwzględnia możliwość składania wniosku o wpis w rejestrze w postaci papierowej lub drogą elektroniczną - zgodnie z wyborem wnioskodawcy. Przyjęte w obecnym projekcie rozwiązanie jest zgodne z nowymi przepisami przyjętymi w projekcie ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym i również odwołuje się do wymogów z ustawy z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym.
Moc dokumentów urzędowych wydawanych przez sąd będą jednak miały odpisy i zaświadczenia wydawane przez centralną informację o zastawach rejestrowych wydawane w formie papierowej wobec braku przepisów o elektronicznej pieczęci w ustawie o podpisie elektronicznym.
W projekcie proponuje się, aby w trakcie rozpoznawania wniosku o wpis zastawu do rejestru zastawów sąd badał jedynie treść i formę wniosku oraz dokumentów stanowiących podstawę wpisu i to w ograniczonym zakresie - tylko w odniesieniu do danych podlegających wpisowi. Oprócz tego wprowadza się dodatkowy standard uzasadniający odmowę wpisu przez sąd - naruszenie prawa stwierdzone przy rozpoznawaniu wniosku musi być oczywiste, inne błędy powinny zostać usunięte w trybie postępowania brakowego.
Przyjęto także prawniczą zasadę volenti fit iniuria (chcącemu nie dzieje się krzywda). W sytuacji, gdy sam wierzyciel zabezpieczony zastawem składa wniosek o wykreślenie zastawu , to należy przyjąć, że taka jest właśnie wola stron. Nowa regulacja pozwoli znacznie przyspieszyć postępowanie rejestrowe bez ryzyka naruszenia ochrony uprawnionego wierzyciela, który sam złoży wniosek o wykreślenie zastawu.
Projekt stanowi także, że przedmiotem zastawu rejestrowego mogą być także prawa własności przemysłowej, dla których prowadzone są rejestry zgodnie z przepisami ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej - z chwilą wpisu do rejestru zastawów. Równocześnie nałożono na sąd dokonujący wpisu w rejestrze zastawów obowiązek zawiadomienia z urzędu o dokonanym wpisie organu prowadzącego rejestr danego prawa własności przemysłowej.
Projekt zwalnia z opłat za udzielanie informacji oraz wydawanie odpisów i zaświadczeń Skarb Państwa i instytucje państwowe, których zadanie nie polega na działalności gospodarczej (np. sądy, prokuraturę, Policję). Przyjęte zostało rozwiązanie obowiązujące od kilku lat przy wydawaniu odpisów i informacji z Krajowego Rejestru Sądowego.
Treść projektowanej ustawy wraz z uzasadnieniem znajduje się na stronie internetowej Sejmu: http://orka.sejm.gov.pl/proc5.nsf/opisy/1445.htm.