Temat: Bankowy tytuł egzekucyjny

Bankowy tytuł egzekucyjny

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego zastosowanie bankowego tytułu egzekucyjnego wobec klienta banku nie prowadzi do osłabienia jego pozycji w porównaniu z rozwiązaniami standardowymi stosowanymi wobec innych dłużników.

Dnia 26 stycznia br. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Sądu Rejonowego we Włoszczowie w sprawie konstytucyjności art. 96 ust. 1 w związku z art. 97 ust. 1 Prawa bankowego (t.jedn.: Dz. U. 2002 r. Nr 72 poz. 665) w zakresie prawa banku do wystawiania tytułów egzekucyjnych dotyczących roszczeń wynikających z czynności bankowych dokonywanych przez banki z konsumentami.

Stosownie do art. 97 ust. 1 i 2 prawa bankowego tytuł egzekucyjny wystawiony zgodnie z art. 96 prawa bankowego może być podstawą egzekucji prowadzonej według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Klauzulę wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nadaje sąd. Klauzula można być nadana przeciwko osobie, która bezpośrednio z bankiem dokonywała czynności bankowej albo jest dłużnikiem banku i złożyła pisemne oświadczenie o poddaniu się egzekucji, określające maksymalną kwotę egzekucji oraz ostateczny termin wystawienia przez bank tytułu egzekucyjnego

Konstrukcja zaskarżonych przepisów - przyznających bankom prawo wydawania tytułów egzekucyjnych - wskazuje, że ustawodawca wyposażył banki w uprawnienia władcze, przysługujące co do zasady wyłącznie państwu. Ustawodawca uprościł dochodzenie roszczeń przez banki, zezwalając im na pominięcie fazy postępowania rozpoznawczego w sądzie. Zdaniem Sądu Rejonowego prawo banku do jednostronnego ustalenia rozmiaru zobowiązania dłużnika (bez zawiadamiania go o toczącym się postępowaniu klauzulowym) oraz do wszczęcia przeciwko niemu egzekucji narusza konstytucyjnie gwarantowane prawo obywatela do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji).

Sąd Rejonowy wskazuje również, iż uzyskanie bankowego tytułu wykonawczego - a nawet wyegzekowawanie długu przez bank - nie powoduje stanu sprawy osądzonej i nie wyłącza drogi sądowej dla sprawy cywilnej wynikającej z tego samego stosunku prawnego. Ustawodawca dopuszcza więc do powstania stanu niepewności, co do tego który tytuł wykonawczy ma być egzekwowany i w jakim rozmiarze. Takie ukształtowanie przepisów narusza zasadę zaufania obywatela do państwa oraz zasadę praworządności (art. 2 Konstytucji).

W zaskarżonych przepisach ustawodawca ustanowił wyjątkowe uprzywilejowanie banków w stosunku do konsumentów. Uproszczone zasady dochodzenia roszczeń banku w trybie art. 96 ust. 1 w związku z art. 97 ust. 1 prawa bankowego są sprzeczne z zasadą równego traktowania wszystkich wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji).

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 96 ust. 1 w związku z art. 97 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Prawo Bankowe jest zgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 76 i nie jest niezgodny z art. 2 Konstytucji.

Trybunał uznał, że kwestionowane regulacje prawa bankowego, dopuszczające możliwość wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, nie zamykają drogi do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji), a więc do domagania się przez dłużnika banku rozpoznania merytorycznego sprawy. Istnieją bowiem liczne instrumenty procesowe stwarzające możliwość zablokowania egzekucji, toczącej się w oparciu o bankowy tytuł egzekucyjny. Zastosowanie tych instrumentów prowadzi w konsekwencji do merytorycznego rozstrzygnięcia sporu. W sytuacji przeprowadzenia egzekucji na podstawie bezprawnie wystawionego tytułu bankowego w dyspozycji dłużnika pozostaje także możliwość wystąpienia z roszczeniem odszkodowawczym.

Zdaniem Trybunału, zastosowanie bankowego tytułu egzekucyjnego wobec klienta banku nie prowadzi do osłabienia jego pozycji w porównaniu z rozwiązaniami standardowymi stosowanymi wobec innych dłużników. Istota przywileju bankowego tytułu egzekucyjnego sprowadza się do formy, w jakiej może nastąpić poddanie się przez dłużnika egzekucji. Od dłużnika nie jest wymagana forma aktu notarialnego, wystarczy samo pisemne oświadczenie w związku z dokonywaną czynnością bankową. TK podkreślił jednak informacyjny obowiązek banku, zamierzającego w przyszłości korzystać z bankowego tytułu egzekucyjnego. Bank taki jest odpowiedzialny za wyjaśnienie dłużnikowi istoty składanego oświadczenia o poddaniu się egzekucji. Jedynie odpowiedni, rzetelny sposób realizacji tego obowiązku może być traktowany jako swoiste skompensowanie uprzywilejowanej pozycji instytucji finansowej, stwarzające klientowi banku minimalne warunki ochronne. Jeżeli taki obowiązek jest realizowany, uznać należy, że rozwiązanie przyjęte w kwestionowanych przepisach prawa bankowego nie narusza konstytucyjnego nakazu ochrony praw konsumenta (art. 76 Konstytucji).
Źródło: http://trybunal.gov.pl