Sławomir Adamiec

Sławomir Adamiec RADNY RADY MIEJSKIEJ
w RADOMIU

TERESA WARGOCKA. REFORMA SZKOLNICTWA ZAWODOWEGO – PROPOZYCJE ZMIAN.

Edukacja zawodowa ma szczególne miejsce w systemie oświatowym oraz znaczenie gospodarcze. W warunkach skoku technologicznego i globalizacji, produktywność, konkurencyjność i skuteczność gospodarki zależy od wiedzy i umiejętności co karze, uznać inwestowanie w edukację zawodową za jedną z najbardziej aktywnych form działania państwa. Zintegrowany, sprawny, stojący na wysokim poziomie system kształcenia zawodowego ma wielkie znaczenie dla podniesienia poziomu kultury technicznej i wykształcenia technicznego, tworzenia nowych miejsc pracy, wzrostu efektywności produkcji i rozwoju ekonomicznego całego kraju. Kształcenie zawodowe stanowi sztandarową dziedzinę działalności edukacyjnej Unii Europejskiej, popartą polityką uznawania dyplomów i przepływu pracowników.
W kształceniu zawodowym są dwa istotne cele:
-z punktu widzenia pojedynczych osób uzyskanie wykształcenia zgodnego z indywidualnymi możliwościami i zainteresowaniami oraz będącego skutkiem świadomego i racjonalnego wyboru,
-z punktu widzenia systemu społeczno-gospodarczego optymalne wykorzystanie potencjału wszystkich uczestników tego systemu dla rozwoju kraju.
Zapoczątkowana w 1999r reforma systemu edukacji po ponad dziesięciu latach wymaga pogłębionej refleksji i oceny. Należy stwierdzić, że w obszarze kształcenia zawodowego zmiany reformatorskie przebiegają bardzo wolno , tak w obszarze zmian programowych jak i dostosowywania standardów kształcenia do zmieniającej się sytuacji na rynku pracy. Głównym powodem zapaści w kształceniu zawodowym była rezygnacja rządu z jakiegokolwiek wpływu na sieć szkół zawodowych oraz zawody i specjalności nauczane w szkołach. Niski poziom subwencji oświatowej na szkolnictwo zawodowe, przerzucenie kosztów kształcenia zawodowego na samorządy lokalne spowodowało, że pojawiła się szeroka oferta kształcenia w Liceach Ogólnokształcących jako obiektywnie tańszego. Na skutek tego w stosunku do roku 2000 o 43% zmalała liczba uczniów zasadniczych szkół zawodowych kształcących na poziomie robotnika i o 48% zmalała liczba uczniów osiągających tytuł zawodowy technika.
Wobec zdecydowanej poprawy na rynku pracy spowodowanej wzmożonym rozwojem gospodarczym oraz przepływem pracowników do innych państw Unii Europejskiej dotkliwie odczuwamy brak kadry zawodowej na naszym rynku pracy. Dlatego dziś kształcenie zawodowe należy uznać za priorytet w działaniach doskonalących system oświaty, tak na poziomie szkół ponadgimnazjalnych jaki i szkół dla dorosłych.
Propozycje działań:
1.Sprawą kluczową dla przygotowania młodzieży do wejścia na rynek pracy jest stworzenie systemu oraz objęcie doradztwem zawodowym wszystkich uczniów gimnazjów. Za pomocą różnorodnych narzędzi diagnostycznych, testów psychologicznych służących badaniu sprawności intelektualnej, zainteresowań, specjalnych uzdolnień należy pomóc młodym ludziom dokonać trafnego wyboru zawodu. Na tym etapie kształcenia powinny nastąpić pierwsze kontakty uczniów z pracodawcami.
2.Stwierdzć należy iż nie spełniły oczekiwań Licea Profilowane. Co roku zmniejsza się liczba tych szkół, cechuje je niska jakość kształcenia ogólnego oraz brak przygotowania do wykonywania konkretnego zawodu a jedynie mało przydatna orientacja ogólno zawodowa. Należy rozpocząć stopniowe wygaszanie tych szkół a w ich miejsce wprowadzić nowy typ szkoły 3- letnie Liceum Zawodowe kończące się egzaminem potwierdzającym kwalifikacje w zawodach usługowych takich jak :kelner, kucharz, fryzjer, sprzedawca, fotograf, złotnik, zegarmistrz, krawiec i inne. Obecnie zawody te nauczane są w technikach lub zasadniczych szkołach zawodowych ,których organizacja nie jest adekwatna do kompetencji i umiejętności jakie powinny posiadać pracownicy wykonujący zawody usługowe wymagające kontaktu z klientem.
3.W celu zapewnienia absolwentom Liceów Zawodowych możliwości kontynuowania nauki należy dopuścić możliwość organizowania w Liceach Uzupełniających jednorocznego cyklu nauczania przygotowującego uczniów do egzaminu maturalnego.
4.Zasadnicze Szkoły Zawodowe przygotowujące do pracy na stanowiskach robotniczych i czeladniczym w zawodach nie występujących w Liceach Zawodowych powinny mieć dwuletni cykl nauczania .Podniesie to zdecydowanie atrakcyjność kształcenia dla uczniów zainteresowanych jak najszybszym wejściem na rynek pracy.
5.Utrzymać w systemie oświaty Technika, które przygotowują do egzaminu maturalnego oraz przygotowują średni personel produkcyjny w zawodach technicznych n. technik budownictwa, technik drogownictwa, technik elektromonter itp.
5.W kształceniu zawodowym najbardziej efektywny jest dualistyczny system kształcenia. Charakterystyczną cechą tego systemu jest połączenie teoretycznej nauki zawodu z intensywnym systemem zajęć praktycznych. W sposób zdecydowany należy zwiększyć nakłady na doposażenie i tworzenie bazy dydaktycznej w formie pracowni zawodowych, warsztatów i Centrów Kształcenia Praktycznego. Jako strategiczne dla rozwoju szkolnictwa zawodowego należy uznać wypracowanie realnych, trwałych podstaw dla współpracy podmiotów gospodarczych z placówkami edukacyjnymi.
6.Przesiębiorstwa bez względu na formę własności nastawione są na osiąganie zysku i w niewielkim stopniu zainteresowane są kształceniem młodzieży w systemie szkolnym. Proponujemy systemowe rozwiązania mające na celu zachęcenie pracodawców do udostępniania własnych stanowisk pracy i wyspecjalizowanej kadry poprzez stworzenie systemu stypendiów dla uczniów szkół zawodowych wszystkich typów. Stypendia miałyby charakter celowy, z nich uczeń opłacałby zajęcia praktyczne realizowane u pracodawcy. Uelastycznieniem systemu i próbą związania ucznia z pracodawcą byłaby możliwość zawarcia umowy pomiędzy uczniem a pracodawcą o nie wnoszeniu opłat za naukę zawodu w zamian za zobowiązanie do zawarcia umowy o pracę z danym pracodawcą na czas określony np. 2 lat po zakończeniu nauki.
7.Edukacja ma wymiar jednostkowy i społeczny. Kształcenie zawodowe w aspekcie społecznym to dostosowanie kierunków kształcenia do potrzeb rynku pracy. W świetle obowiązujących przepisów zawody i profile, w których kształci szkoła określa dyrektor szkoły w porozumieniu z organem prowadzącym po zasięgnięciu opinii Urzędu Pracy. Należy stworzyć system, w którym uczestniczyłby Urzędy Marszałkowskie, Wojewódzkie Urzędy Pracy oraz przedstawiciele służb Wojewody, którego zadaniem byłoby określania zapotrzebowania na kadrę w konkretnych zawodach wynikające z planowanych procesów prorozwojowych i inwestycyjnych w danym regionie.
8.W przybliżenia kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy należy uelastycznić system nabywania pierwszych i kolejnych kwalifikacji zawodowych przez osoby dorosłe. W tym celu należałaby podporządkować Centra Kształcenia Ustawicznego Marszałkom Województw i skoordynowanie prowadzonych w nich kierunków kształcenia, również formach pozaszkolnych z Wojewódzkimi Urzędami Pracy, które dysponują dużymi środkami na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu.
9.Jako pilne zadanie należy uznać również przygotowanie podstaw programowych, programów nauczania i standardów wymagań egzaminacyjnych dla nowych zawodów pojawiających się we wszystkich dziedzinach gospodarki.
10.System egzaminów zewnętrznych potwierdzających kwalifikacje zawodowe wykazał niską jakość kształcenia zawodowego w Polsce, np. poziom zdawalności tego egzaminu przez absolwentów techników wynosił 50%. Istnieje potrzeba intensywnych prac nad tworzeniem rynku pomocy dydaktycznych, opracowywania podręczników uwzględniających zmieniające się technologie i innowacje w gospodarce oraz doskonalenia nauczycieli i instruktorów zawodu we współpracy z państwowymi uczelniami zawodowymi, związkami pracodawców czy wręcz firmami.

Teresa Wargocka – Prezes Mazowieckiego Okręgu TNSP