Temat: Germański skarb pod Jarocinem

Germański skarb pod Jarocinem
Agnieszka Drzewiecka
2009-02-19

Niezwykłe odkrycie pod Jarocinem. W grobie trzyletniego dziecka z pierwszego wieku, archeolodzy znaleźli srebrną łyżkę i pucharek. Naukowcy są zaskoczeni: artystycznie zdobione przedmioty z tego okresu to rzadkość

Znalezienie srebrnej łyżki być może rozstrzygnie toczący się między naukowcami spór o słowiańskie lub germańskie pochodzenie kultury przeworskiej rozwijającej się między III a V w. n.e. na terenach obecnej Polski i Zakarpacia. - Starogermański napis runiczny na łyżce oznaczający prawdopodobnie imię zmarłego lub kogoś z bliskich potwierdza, że kultura przeworska była kulturą germańską - mówi Ewa Pawlak, archeolog z Poznania, która latem 2008 r. odkryła pod Jarocinem grób ze spalonymi szczątkami trzyletniego dziecka. W grobie natrafiła właśnie na łyżkę i srebrny pucharek. - To coś fenomenalnego - twierdzi dr Henryk Machajewski z Instytutu Prahistorii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. - Srebrne łyżki, a do tego ozdobione pismem runicznym, pojawiały się niezwykle rzadko w świecie barbarzyńskim - tłumaczy. Do tej pory w Polsce znaleziono jedynie dwa podobne przedmioty: pod Wrocławiem i pod Sławnem. - Jeśli już wyposażano zmarłych w tak kosztowne rzeczy, to raczej dotyczyło to dorosłych - mówi Ewa Pawlak. Być może trzylatek należał do rodu odgrywającego w okolicy niezwykle ważną rolę lub był dzieckiem kogoś z arystokracji plemiennej.

Dwa cmentarzyska

Dotąd archeolodzy byli przekonani, że na terenach pod Jarocinem znajduje się jedynie cmentarzysko z okresu kultury łużyckiej (istniała ona pomiędzy 1700 a 450 r. p.n.e.) odkryte już w latach 70. Muzeum Regionalne w Jarocinie zleciło kolejne badania w 2007 r. Do Jarocina przyjechali archeolodzy z Zielonej Góry. Pod kierunkiem Ewy Pawlak latem rozpoczęli prace. Gdy natrafili na rząd kamieni, byli przekonani, że odkryli kolejne elementy łużyckiego cmentarzyska. Okazało się jednak, że jest to część kamiennego kręgu otaczającego pozostałości po mogile z pierwszej połowy I wieku n.e. Jak twierdzi Ewa Pawlak, kurhany, czyli mogiły w kształcie kopca, z tego okresu to niezwykle rzadkie znaleziska. W jamie grobowej archeolodzy znaleźli dary grobowe - dwa rogi do picia i trzy zapinki wykonane z brązu. Jedna z nich została ozdobiona głową zwierzęcą, podobnie rogi, których okucia miały formę zwierzęcych głów zwieńczonych rogami.

Latem 2008 r. rozpoczęto drugi etap prac pod Jarocinem. Finansowało je Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Zakończyły się we wrześniu; do tego czasu Ewa Pawlak znalazła kolejne groby pochodzące z okresu I-III w. n.e. Wszystkie dotyczyły pochówków ciałopalnych. Skremowane szczątki umieszczano w popielnicach lub bezpośrednio w jamach grobowych. To właśnie wtedy doszło do odkrycia grobu trzylatka, którego rodzina wyposażyła w drogocenną srebrną łyżkę i pucharek.

Tu mieszały się kultury

Pucharek jest lekko podtopiony i wgnieciony, prawdopodobnie z powodu wysokiej temperatury podczas kremacji zwłok. Doskonale jednak zachował się ornament. Powierzchnia naczynia jest ozdobiona wizerunkami czterech kobiecych głów rozmieszczonych wokół naczynia. W tle każdej z nich widnieje postać mężczyzny, zapewne składającego dary przed boginią, i zwierzęcia: psa, kozy, barana i byka. - Łyżka z tamtego okresu jest szczególnym odkryciem także dlatego, że jest kojarzona jako symbol nowej wiary i może odzwierciedlać znajomość wczesnochrześcijańskich obrzędów. A już wtedy społeczności mieszkające na tych ziemiach stykały się z innymi obyczajami religijnymi - twierdzi dr Machajewski.

Zdaniem dr. Machajewskiego podjarocińskie cmentarzysko z I w. jest niebywale wartościowym odkryciem. Przedmioty, które znalazła na jego terenie Ewa Pawlak, to głównie rzeczy importowane z prowincji rzymskich położonych na wschód od Alp. Obszar cmentarzyska to spotkanie dwóch zupełnie odmiennych, opartych na innych wzorcach światów - barbarzyńskiego i rzymskiego - tłumaczy dr Machajewski.

- Na tym cmentarzysku widzimy wyraźnie, jak wpływają na siebie dwie kultury, celtycka i lateńska. Kultura lateńska wytworzyła się w V w. p.n.e. w okolicach Dunaju i od razu rozpoczęła ekspansję na Europę. W I w. n.e. jej wpływy objęły plemiona germańskie. Cechą charakterystyczną kultury lateńskiej były właśnie bogate pochówki. Celtowie zaś zamieszkiwali wtedy środkową Europę. W efekcie współistnienia tych dwóch kultur wytworzyła się nowa, zwana kulturą przeworską.

Pod Jarocinem archeolodzy przebadali już prawie sto grobów pochodzących z I w. Są rozmieszczone w kilku oddzielonych od siebie strefach. Według archeologów może to oznaczać, że poszczególne rody dzieliły między sobą teren cmentarzyska.

Znaleziska po przebadaniu w pracowni archeologiczno-konserwatorskiej trafią do Muzeum Regionalnego w Jarocinie.

Źródło: Gazeta Wyborcza Poznań

http://miasta.gazeta.pl/poznan/1,36001,6297753,Germans...