пропозиції роботи
Sylwia
S.
4W Consulting &
Nieruchomości
licencja nr
9717
Temat: Emiraty
PRZEDMOWANie ma żadnych barier finansowych ani administracyjnych ograniczających dostęp do rynku.
Korzystać można z bogatych tradycji handlowych oraz rozbudowanej, nowoczesnej infrastruktury.
Stosunkowo duża stabilność polityczna Zjednoczonych Emiratów Arabskich, brak znaczącego
wpływu ruchów fundamentalistycznych na politykę wewnętrzną i konsekwentnie realizowana
wizja nowoczesnego państwa, w którym staroarabskie tradycje i fundamentalne
zasady islamu łączą się z nowoczesnością i postępem cywilizacyjnym sprawiają, że Emiraty
są bardzo atrakcyjnym partnerem handlowym.
Oprócz kluczowego dla gospodarki ZEA sektora naftowo-gazowego za perspektywiczne
z punktu widzenia polskiego eksportu inwestycyjnego można uznać: przemysł chemiczny,
branżę maszynową, energetykę, budownictwo przemysłowe i mieszkaniowe oraz przetwórstwo
spożywcze.
W roku 2005 sytuacja gospodarcza kraju była pomyślna, a dynamiczny rozwój gospodarczy
sprawił, iż Emiraty znalazły się na drugiej pozycji (za Arabią Saudyjską) wśród krajów arabskich
pod względem globalnej wartości PKB. W przeliczeniu na 1 mieszkańca PKB przekroczył
poziom 25 tys. USD.
Zjednoczone Emiraty Arabskie są jednym z największych partnerów handlowych Polski na
obszarze obejmującym Afrykę Północną oraz Bliski Wschód. Na podstawie danych za rok
2005 można stwierdzić, iż większe obroty ogółem niż w handlu z Emiratami Polska odnotowuje
jedynie w wymianie z Izraelem i Arabią Saudyjską, lecz pod względem rozmiarów
polskiego eksportu na pierwszym miejscu znajdują się Emiraty.
W ocenie Ambasady RP w Abu Dhabi, mimo dynamicznego wzrostu eksportu, możliwości
jego dalszego rozwoju są dalekie od wyczerpania. Obecność na miejscowym rynku eksporterów
z państw bliskich sąsiadów Polski świadczy, iż nasza oferta miałaby szansę powodzenia.
Warunkiem jest dotarcie do emirackiego klienta. Niemal zupełnie niewykorzystane
przez polskich przedsiębiorców są możliwości zakładania spółek na terenie Emiratów
– zarówno w strefach specjalnych, jak i poza nimi. Stwarzane przez miejscowe władze korzystne
warunki do inwestowania i tania siła robocza nie cieszą się szczególnym zainteresowaniem
polskich inwestorów. Spośród polskich firm w strefach specjalnych funkcjonują
tu: producent urządzeń klimatyzacyjnych, opakowań metalowych, firma informatyczna oraz
baza logistyczna przedsiębiorstwa usług geofizycznych działającego w Indiach. Poza strefami
zarejestrowane są, ale nie działają: firma budowlano-instalacyjna, geodezyjna i geologicznoposzukiwawcza.
Redaktorzy niniejszego opracowania mają nadzieję, że pomoże ono, wraz z cyklem szkoleń,
lepiej poznać ten rynek i ułatwi podjęcie decyzji o nawiązaniu współpracy z ZEA Redakcja
„Przewodnika”, który służy jako nieodpłatna pomoc szkoleniowa w cyklu zajęć w ramach
projektu PARP „Wsparcie rozwoju polskiego eksportu” serdecznie dziękuje za udostępnienie
materiałów i danych statystycznych Ambasadzie Polski w Abu Dhabi, kierownictwu i
pracownikom Departamentu Międzynarodowych Stosunków Dwustronnych Ministerstwa
Gospodarki, oraz Instytutowi Koniunktur i Cen Ministerstwa Gospodarki.
(red.)
Spis treści:
Przedmowa 2
1. Informacje ogólne o kraju 5
1.1 podstawowe informacje 5
1.2 Ludność, religia, język 5
1.3 Klimat, warunki geograficzne, bogactwa naturalne 6
1.4 Polityka 6
2. Gospodarka 7
2.1 Informacje ogólne o gospodarce 7
2.2 Charakterystyka głównych sektorów gospodarki 8
3. System finansowy 8
4. System podatkowy 9
5. Zakładanie działalności gospodarczej
w Zjednoczonych Emiratach Arabskich 10
6. Handel zagraniczny 11
6.1 Współpraca gospodarcza z Unią Europejską 12
7. Dotychczasowa współpraca Polski z ZEA 13
7.1 Podstawy prawno- traktatowe współpracy z Polską 13
7.2 Wymiana handlowa między Polska na ZEA 13
7.3 Czynniki sprzyjające rozwojowi współpracy Polski z ZEA 15
7.4 Czynniki ograniczające współpracę 16
7.5 Ocena (szanse i zagrożenia 16
7.6 Targi 16
8. Warunki podróży i zamieszkania w ZEA 17
8.1 Informacje dla kierowców 17
8.2 Wiza, przepisy celne 17
8.3 Bezpieczeństwo 19
8.4 Zdrowie 19
8.5 Meldunek 19
8.6 Ubezpieczenie 19
8.7 Warto wiedzieć 20
9. Polska Grupa Biznesu 21
10. Rozumieć Arabów 22
10.1 Religia 22
10.2 Kobieta w islamie 24
10.3 Ubiór 24
10.4 Interesy w krajach islamu 25
10.5 Podstawowe zasady etyki arabskiej 25
Źródła 27
1. Informacje ogólne o kraju
1.1 Podstawowe informacje
Zjednoczone Emiraty Arabskie, państwo
w południowo-zachodniej Azji, na
Półwyspie Arabskim, nad Zatoką Perską
i Omańską. Graniczy na północnym
wschodzie i wschodzie z Omanem, na
południu z Arabią Saudyjską, na północnym
zachodzie z Katarem.
Stolica: Abu Dhabi
Powierzchnia: 82 880 km²
Strefa czasowa: UTC + 4
Kod telefoniczny: +971
Waluta: 1 dirham Zjednoczonych Emiratów
Arabskich (AED) = 100 filsów
Kurs: 3,67 dirhamów za dolara (kurs stały od 2002)
Podział administracyjny
Zjednoczone Emiraty Arabskie są federacją siedmiu emiratów: Abu Dhabi, Dubai,
Sharjah, Ras Al Khajmah, Fujairah, Ajman i Um Al Quwain.
Przynależność do międzynarodowych organizacji
AFESD (Arab Fund for Economic and Social Development),
Liga Państw Arabskich,
NAM (National Association of Manufacturers),
OAPEC (Organization of Arab Petroleum Exporting Countries),
OPEC (Organization of the Petroleum Exporting Countries).
WTO (Światowa Organizacja Handlu)
1.2 Ludność, religia i język
Ludność
Kraj liczy prawie 3 miliony mieszkańców. Skład etniczny: 87,1% Arabowie, 9,1% Pakistańczycy,
1,7% Persowie, 0,8% Beludżowie, nadto Afrykanie, Hindusi, w miastach
78% mieszkańców, ok. 10% ludności stanowią wędrowni Nomadowie, gęstość zaludnienia
40 osób/km2, przeciętna dł. życia: mężczyźni - 70 lat, kobiety - 74 lata; 27%
analfabetów.
Gęstość zaludnienia: 29 osób/km2
Przyrost naturalny: 1,54‰
••••••
Religia
Dominującą religią islam (na prawach religii państwowej) - 94,9% (sunnici 81%, szyici
13,9%), chrześcijanie 3,8%.
Język
Językiem urzędowym jest arabski. W użyciu są również angielski i perski.
1.3 Klimat, warunki geograficzne oraz bogactwa naturalne
Klimat
Klimat zwrotnikowy, charakteryzuje się gorącymi i wilgotnymi latami z temperaturą
dochodzącą do 50 ºC i łagodnymi zimami. Średnia roczna temperatura wynosi 24 ºC.
Występują częste burze piaskowe. Średnia temperatura powietrza i średnie opady dla
stolicy kraju wynoszą w styczniu 18 ºC i 20 mm, w lipcu 34 ºC i 2 mm.
Warunki geograficzne
ZEA położone są na Bliskim Wschodzie, wzdłuż południowego brzegu Zatoki Perskiej
i zachodniego brzegu Zatoki Omańskiej, części Oceanu Indyjskiego. Kraj graniczy
z Omanem i Arabią Saudyjską. Na topografię kraju składa się głównie pustynia i wydmy
piaskowe oraz równiny piaskowo żwirowe, urozmaicone zielonymi oazami. Niewielkie
uprawne tereny występują jedynie w oazach i w dolinach rzek okresowych wadi. Na
wschodnim wybrzeżu i na granicy z Omanem położone jest pasmo gór Hajar. Najwyższym
wzniesieniem kraju jest góra Yibir (1 527 m.n.p.m.), leżąca w tym paśmie.
Roślinność pustynna, w oazach palmy. Świat zwierzęcy reprezentują skoczki pustynne
i inne gryzonie żyjące na podłożu piaszczystym.
Bogactwa naturalne
Ropa naftowa, gaz naturalny.
1.4 Polityka
ZEA tworzy siedem autonomicznych emiratów z samodzielnymi władcami (emirami)
na czele: Abu Zabi, Dubajj, Szardża, Ras al-Chajma, Adżman, Al-Fudżajra, Umm al-Kajwajn.
Głównym organem władzy jest Rada Najwyższa Szejków, która zatwierdza skład
40 osobowej Federacyjnej Rady Narodowej (dwuletnia kadencja) będącej organem
ustawodawczym. Spośród emirów wybiera się prezydenta. Głową państwa od 2004
szejk Abu-Dhabi - Khalif bin Zayed Al Nahyan; szefem rządu od 1990 władca Dubajju
szejk Maktum ibn Raszid al-Maktum.
Do chwili obecnej nieokreślona jest granica z Arabią Saudyjską. Obecny jej przebieg jest
zgodny z porozumieniem z 1974 roku. Nieustalona jest również większa część granicy
z Omanem, roszczenia do dwóch irańskich wysp w Zatoce Perskiej
2. Gospodarka
2.1 Informacje ogólne o gospodarce
Kraj należy do szybko rozwijających się i najbogatszych państw Azji Zachodniej.
Od powstania kraju najwięcej dochodów przynosiła ropa naftowa, która dziś stanowi
ok. 18% PKB. Najważniejszym sektorem gospodarki są dziś transakcje finansowe, co
jest wynikiem zliberalizowania rynku.
Produkt krajowy brutto na jednego mieszkańca to 28 tys. USD.
Stopa wzrostu PKB 7,4%
Inflacja w 2005 r. 6,5%
Zatrudnienie: usługi 78%, przemysł 15%, rolnictwo 7% (2000)
Bezrobocie: 2,4% (2001)
W roku 2005 sytuacja gospodarcza kraju była pomyślna, a dynamiczny rozwój sprawił,
iż Emiraty znalazły się na drugiej pozycji (za Arabią Saudyjską) wśród krajów arabskich
pod względem globalnej wartości PKB. W przeliczeniu na 1 mieszkańca PKB przekroczył
poziom 25 tys. USD. Wynik ten ZEA zawdzięcza głównie znacznemu wzrostowi
światowych cen ropy naftowej.
Stopa wzrostu PKB, określana w roku 2004 na 7,4% (realnie), w odniesieniu do roku
2005 szacowana jest na 5,6-6,7%. Przypisać to należy przede wszystkim narzuconemu
przez OPEC ograniczeniu wydobycia ropy naftowej i ustabilizowaniu go na średniorocznym
poziomie 2,4 mln bryłek dziennie (ok. 114 mln ton w skali rocznej).
Wydobycie ropy i gazu, które daje ok. 30% produktu brutto (w cenach stałych), odgrywa
dominującą rolę w gospodarce, generując pośrednio 80% dochodu narodowego.
Prowadzona jest jednak od szeregu lat polityka dywersyfikacji struktury branżowej
gospodarki, zmierzająca do stopniowego zmniejszenia jej uzależnienia od wydobycia i
eksportu węglowodorów. Przykładem są huty aluminium w Dubaju, które produkują
760 tys. ton metalu rocznie. W niedalekiej przyszłości Emiraty planują wybudowanie
zakładów przemysłu stalowego, petrochemicznego, a także produkcję samochodów.
Obecnie gałęzie przemysłu nie związane z sektorem wydobywczym tworzą 14% produktu
brutto (licząc w cenach stałych).
Nowym zjawiskiem w gospodarce ZEA są tendencje inflacyjne. Wzrost cen paliw i
energii, znaczne podwyżki czynszów i cen nieruchomości, a także osłabienie kursu dolara
(z którym związany jest emiracki dirham) sprawiły, że nastąpił wyraźny wzrost
kosztów utrzymania. Inflacja w 2005 r. może wynosić 6,5%, a wg niektórych analityków
znacznie ponad 10%.
Niezależne oceny gospodarki ZEA są pozytywne. Na ostatnim Światowym Forum Ekonomicznym
w Davos przedstawiono klasyfikację konkurencyjności wzrostu gospodarczego,
wg której Emiraty zajmują 18 miejsce w świecie – najwyżej z krajów regionu
Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu. Wg rankingu UNCTAD na podstawie potencjału
przyciągania bezpośrednich inwestycji zagranicznych Emiraty zajmują 22 miejsce w
świecie – w regionie 2 miejsce po Katarze.
2.2 Charakterystyka głównych sektorów gospodarki
Przemysł
O ile państwo ponosi główny ciężar inwestycji w przemyśle wydobywczym, metalurgicznym
czy infrastrukturze, o tyle inwestycje w przemyśle przetwórczym pochodzą
z sektora prywatnego – krajowego i zagranicznego. Udział kapitału zagranicznego w
inwestycjach w przemyśle przetwórczym wynosi ok. 10%. Strategia władz polega
m.in. na prywatyzacji sektora usług i nie strategicznych dziedzin gospodarki. Państwo
zastrzega sobie dominującą rolę jedynie w przemyśle wydobywczym, zaopatrzeniu w
energię i wodę oraz częściową kontrolę sektora bankowego. Jako zachęta dla kapitału
zagranicznego stworzone zastało 15 specjalnych stref ekonomicznych: są to bezcłowe
i bezpodatkowe obszary, wyposażone w infrastrukturę transportową i telekomunikacyjną,
gdzie nie występują obowiązujące poza nimi ograniczenia co do wielkości udziału
kapitału zagranicznego w przedsięwzięcia, a także żadne ograniczenia w odniesieniu do
transferu zysków czy repatriacji zainwestowanego kapitału.
Usługi
Charakterystyczny jest rosnący udział sfery usług, handlu i finansów w PKB, który przekroczył
44%. Generatorem tych zmian jest m.in. rozwój turystyki i hotelarstwa, pociągający
za sobą szybki rozwój lotnictwa cywilnego Emiratów (220 zarejestrowanych samolotów
pasażerskich – o 21% więcej niż w 2004 r.) oraz ożywienie w budownictwie
mieszkaniowym (mimo niemal najwyższych na świecie cen hoteli, Dubaj ma najwyższy
w świecie wskaźnik wykorzystania pokoi hotelowych – 85,9%).
Na sektor budowlany ZEA przypada obecnie 63,7% wszystkich inwestycji podjętych
na terenie państw członkowskich RWPZ (Rady Współpracy Państw Zatoki). Inwestycje
skierowane są na przedsięwzięcia w infrastrukturze: m.in. budowę i rozbudowę portów
morskich i lotniczych, a w niedalekiej przyszłości również budowę linii kolejowej,
łączącej wszystkie emiraty. Spowoduje to utrzymanie bardzo znaczącej roli usług i handlu
w gospodarce ZEA.
Rolnictwo
Rolnictwo w Zjednoczonych Emiratach Arabskich jest słabo rozwinięte, bo użytki rolne
zajmują tylko 2,9% powierzchni kraju. Na wybrzeżu i przy oazach uprawia się najczęściej
pomidory, ogórki i kapustę oraz drzewa owocowe (najczęściej palmę daktylową)
i niewiele zbóż.
3. System finansowy
Charakterystyczna dla ZEA jest również, podobnie jak w innych krajach regionu, silna
pozycja tzw. „bankowości islamskiej” (prowadzone przez banki operacje finansowe są
zgodne z nakazami prawa islamskiego, szaria, które zabrania „uzyskiwania dochodu
z pieniądza”; w praktyce bank islamski wchodzi w partnerstwo z pożyczkobiorcą,
uzyskując opłatę za swoje usługi lub udział w zyskach firmy, w przypadku pożyczek
dla firm). Najważniejszym bankiem w całym systemie bankowym jest Bank Centralny
http://centralbank.ae
Sześć krajów z Zatoki Perskiej: Arabia Saudyjska, Katar, Zjednoczone Emiraty Arabskie,
Kuwejt, Oman i Bahrajn, planuje do 2010 r. utworzenie unii monetarnej ze wspólną
walutą.
Grupa ta utworzyła wspólny bank centralny, GCC Central Bank, w Abu Dhabi, na terytorium
Zjednoczonych Emiratów Arabskich.
Do 2015 roku możliwy jest “free float” wspólnej waluty.
Grupa tych krajów z Zatoki Perskiej już w 2001 r. zgodziła się by wspólna waluta została
wprowadzona nie później niż 1 stycznia 2010 r.
Międzynarodowe Centrum Finansowe
Międzynarodowe Centrum Finansowe posiada krótką historię, ale należy do najbardziej
obiecujących na tym obszarze. Zostało stworzone jako centrum usług finansowych
dla Bliskiego Wschodu i wydzielone terytorialnie. W Centrum nie obowiązuje
prawo Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Prawa Centrum są zgodne z normami jurysdykcji
anglosaskiej. Niezależne prawa i system sądowniczy pozwalają na spełnianie
przez Centrum międzynarodowych standardów. Stawka podatkowa to 0%.
Więcej informacji na temat systemu finansowego ZEA dostępne są na stronie www.
centralbank.ae
4. System podatkowy
Nie ma podatku dochodowego dla spółek poza pewnymi wyjątkami. Opodatkowane są:
banki zagraniczne - 20% dochodu podlegającego opodatkowaniu
(Abu Dhabi, Dubai, Sharjah),
przedsiębiorstwa wydobywające ropę naftową i gaz ziemny - od 50 do 55%
dochodu,
przedsiębiorstwa przerabiające ropę naftową - od 50 do 55% dochodu.
Dochody osób fizycznych nie podlegają opodatkowaniu (dochód, zyski kapitałowe,
spadkowe itp.).
Istnieją podatki lokalne naliczane na podstawie rocznego czynszu:
domy mieszkalne - 5% rocznego czynszu,
nieruchomości handlowe - 10% rocznego czynszu,
obiekty rozrywkowe, gastronomiczne oraz hotele - 5%.
Taryfy celne dla importowanych towarów (średnia stawka cła na importowane towary
wynosi 1%):
standardowa stawka 4% wartości celnej towaru (istnieje wyłączenie
kilkuset rodzajów towarów, które są zwolnione z opłat celnych).
stawka na dobra luksusowe 10%.
stawka na alkohol i papierosy do 50%.
•
•
•
••• • ••
10
Brak ceł na towary eksportowane przez spółki z ZEA do Arabii Saudyjskiej, Bahrajnu,
Kuwejtu, Iranu, Omanu. Nie ma innych podatków.
O podatkach w Zjednoczonych Emiratach arabskich informuje się na stronie
http://taxnews.pl
5. Zakładanie działalności gospodarczej
w Zjednoczonych Emiratach Arabskich
Charakterystyka spółki: Spółka musi posiadać minimum 2 udziałowców. Muszą być
osobami fizycznymi. Zgromadzenie akcjonariuszy musi się odbyć przynajmniej raz na
12 miesięcy. W ZEA nie istnieje żaden publiczny rejestr udziałowców spółek. Udziały
muszą być w pełni opłacone w przypadku emisji. Dozwolone są tylko udziały imienne.
Zarząd spółki musi liczyć przynajmniej 2 osoby (nie mogą być to osoby prawne).
Szczegóły dotyczące członków rady nadzorczej nie są ujawnione w publicznych rejestrach.
Udziałowiec może pełnić funkcję członka rady nadzorczej (dyrektora bądź
sekretarza).
Istnieje wymóg prowadzenia księgowości, przedstawienia rozliczenia rocznego oraz
poddania badania księgowości przez zarejestrowanego audytora czy jest ona prowadzona
zgodnie z obowiązującym prawem.
Zapisy księgowe oraz audyt muszą zostać przedstawione i podpisane przez udziałowców.
Dokumenty księgowe mają być przechowywane przez 10 lat. Spółka powinna
prowadzić 3 rejestry: udziałowców, dyrektorów i sekretarzy oraz rejestr zgromadzeń i
zebrań (udziałowców oraz członków rady nadzorczej). Rejestry mogą być kontrolowane
przez Urząd Rejestracyjny.
Nazwa spółki ma kończyć się zwrotem Limited/LLC. Nie może zawierać słów: bankowość,
ubezpieczenie, reasekuracja. Nie ma wymagań co do minimalnego kapitału.
Minimalny kapitał udziałowy to 300.000 Dhs (~82.000USD) i jest blokowany na 2 tygodnie.
Wykorzystanie: Dochody członków rady nadzorczej i pracowników spółki są zwolnione
w Polsce z opodatkowania. ZEA cieszą się jednym z najwyższych na świecie poziomów
ochrony prywatności i tajemnicy bankowej. Spółka posiada te same prawa co inne
spółki krajowe. Dzięki spółce możliwe jest uzyskanie rezydencji w ZEA.
Możliwość realizowania projektów deweloperskich w ZEA. Dubai jest idealną jurysdykcją
dla spółek dystrybucyjnych, produkcyjnych, reeksportowych, przedsięwzięć ecommerce
oraz dla spółek uzyskujących dochody z licencji, praw autorskich, know
how itp. Spółka może zostać lokalnym sponsorem i partycypować we wszelkich przedsięwzięciach
w ZEA.
Licencje działalności gospodarczej:
Ograniczona Licencja Handlowa - obejmuje enumeratywnie
wyszczególnione w licencji rodzaje działalności handlowej,
Generalna Licencja Handlowa (koszt 4.100USD) - obejmuje wszelkie
rodzaje działalności handlowej,
•
•
11
Licencja Przemysłowa - obejmuje działalność przemysłową i produkcyjną,
Narodowa Licencja Przemysłowa - obejmuje działalność przemysłową
i produkcyjną,
Licencja Usługowa - obejmuje wszelkie usługi, działalność rzemieślniczą
i artystyczną,
Prowadzeniu działalności gospodarczej sprzyja:
brak kontroli dewizowej i pełna repatriacja kapitału,
łatwe procedury transferu udziałów,
nieograniczony dostęp do taniej siły roboczej, możliwość delegacji własnych
pracowników do pracy w strefie, brak ograniczeń w zatrudnianiu
zagranicznych pracowników,
duży wybór powierzchni magazynowych czy biur,
możliwość zakupu i dzierżawy nieruchomości w ZEA,
tania energia,
brak biurokracji.
Szczegółowe informacje, na temat zakładania działalności gospodarczej w Zjednoczonych
Emiratach Arabskich można znaleźć na stronie http://doingbusinessinuae.com
6. Handel zagraniczny
Podstawową rolę w rozwoju gospodarczym Emiratów odgrywa handel zagraniczny.
Dzięki popytowi na ropę i gaz ziemny oraz reeksportowej funkcji tego kraju jego dodatnie
saldo obrotów z zagranicą wyniosło w 2005 r. ponad 40 mld USD (eksport
– 103,1 mld USD, import 60,2 mld USD). Około 50% wartości eksportu przypada na
ropę naftową, gaz ziemny i produkty ropopochodne. Około 30% eksportu to reeksport
towarów importowanych, a 20% przypada na eksport pozostały, z którego 4/5
pochodzi ze specjalnych stref ekonomicznych. Główny przedmiot nie węglowodorowego
eksportu ZEA to aluminium hutnicze, którego w roku 2005 wyeksportowano
740 tys. ton.
Główni odbiorcy eksportu ZEA to:
Japonia (około 25%),
Korea Płd. (ok. 10%),
Indie (5,4%),
Tajlandia (5,2%).
Import pochodzi z:
Chin (10%),
Indii (około 10%),
Japonii (6,8%),
Niemiec (6,5%),
W. Brytanii (6,2%),
Francji (6,1%),
USA (6%).
••
•
•••
••••
••••
•••••••
12
Zjednoczone Emiraty Arabskie są członkiem WTO, ale za warunek dalszego rozwoju
ich obrotów handlowych z zagranicą uważa się zawarcie umów o wolnym handlu ze
Stanami Zjednoczonymi i Unią Europejską oraz zakończenie procesu tworzenia wspólnej
przestrzeni gospodarczej na obszarze państw RWPZ.
6.1 Współpraca gospodarcza z Unią Europejską
Stosunki ZEA z Unią Europejską kształtowane są na bazie podpisanego w 1989 r. Porozumienia
o Współpracy (Co-operation Agreement) z regionalną organizacją współpracy
krajów Zatoki Perskiej (obejmującą Arabię Saudyjską, Bahrajn, Katar, Kuwejt, Oman
i Zjednoczone Emiraty Arabskie) - Rada Współpracy Państw Zatoki Perskiej (Gulf Cooperation
Council - GCC). Jako podstawowe cele współpracy w umowie zdefiniowano
działania na rzecz tworzenia warunków rozwoju wymiany handlowej (trade facilitation)
oraz wspieranie wzrostu stabilności w Regionie Zatoki, stanowiącym strategiczną część
świata.
Umowa ustanowiła grupy robocze działające w obszarach: kooperacji przemysłowej,
energii i ochrony środowiska. W 1996 r. działaniami grup roboczych objęto dodatkowe
obszary, zaliczone do tzw. obszarów zdecentralizowanej współpracy: współpracę
uczelni akademickich, w zakresie przedsiębiorczości i współprace mediów.
Porozumienie o współpracy przewiduje zawarcie umowy o wolnym handlu. UE czyniła
starania by zakończyć negocjacje w 2005 r., jednak ze względu na m.in. brak znajomości
niektórych zagadnień przez kraje GCC (np. usługi są znane tylko Bahrajnowi – zobowiązania
wobec USA w dwustronnej umowie i Arabii Saudyjskiej – zobowiązania w
protokole akcesji AS do WTO) podpisanie umowy zostało odłożone w czasie.
Kraje GCC stanowią piąty rynek zbytu dla eksportu z UE. Podstawowa struktura towarowa
eksportu UE przedstawia się następująco:
maszyny, urządzenia mechaniczne i elektryczne oraz środki transportu – 51 %,
produkty chemiczne – 12%,
żywność – 6 %,
wśród pozostałych produktów eksportowanych z UE do krajów GCC
istotna pozycją są urządzenia medyczne i farmaceutyki.
Kraje GCC zajmują czternastą pozycję na liście dostawców (eksporterów) do Unii Europejskiej.
Podstawowa struktura towarowa importu UE z krajów GCC przedstawia
się następująco:
ropa naftowa – 69%,
maszyny – 8%,
wyroby chemiczne – 7%
wśród pozostałych produktów importowanych przez UE z krajów GCC
istotną pozycją są podzespoły i komponenty dla przemysłu
motoryzacyjnego oraz odzież.
Wartość wymiany towarowej pomiędzy EU a krajami GCC wyniosła w roku 2002:
eksport z UE do GCC – 36 mld Є
import UE z krajów GCC – 18 mld Є
••••
••••
••
13
Inwestycje UE w całym Regionie Zatoki (wliczając Jemen i Irak – dane dotyczące wyłącznie
6 krajów GCC są niedostępne) w roku 2001 wyniosły 1,1 mld Є, co oznaczało
odwrócenie tendencji spadkowych z lat 1999-2000, podczas gdy inwestycje krajów
Regionu Zatoki w UE osiągnęły poziom 1,2 mld .
7. Dotychczasowa współpraca Polski z ZEA
7.1 Podstawy prawno?traktatowe współpracy z Polską
Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania z 1993 r.
Umowa o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji z 1993 r.
Umowa o cywilnej komunikacji lotniczej z 1994 r.
Powyższe umowy, wraz z liberalizacją przepisów dotyczących inwestycji zagranicznych
w Polsce, tworzą dogodne warunki do współpracy kapitałowej oraz napływu kapitału
z ZEA do naszego kraju.
W 1994 r. strona Polska przekazała ZEA projekt umowy handlowej, jej negocjowanie
nie było jednak konieczne z uwagi na to, że zarówno Polska jak i ZEA są członkami
wielostronnego układ GATT 94/WTO, który w sposób kompleksowy i obligatoryjny
reguluje zasady handlu międzynarodowego.
7.2 Wymiana handlowa między Polską a ZEA
Zjednoczone Emiraty Arabskie są jednym z największych partnerów handlowych Polski
na obszarze obejmującym Afrykę Północną oraz Bliski Wschód. Na podstawie danych
za rok 2005 można stwierdzić, iż większe obroty ogółem niż w handlu z Emiratami Polska
odnotowuje jedynie w wymianie z Izraelem i Arabią Saudyjską, lecz pod względem
rozmiarów polskiego eksportu na pierwszym miejscu znajdują się Emiraty.
Wielkość obrotów handlowych według danych Centrum Informacji Społeczno-Gospodarczej
w MG w ostatnich latach przedstawiała się następująco:
Obroty handlowe Polski z ZEA w latach 2000 – 2005
w tys. USD
2000 2001 2002 2003 2004 2005
Eksport 33 541 43 399 51 766 79 780 93 607 143 612
Import 6 306 18 357 27 127 33 208 50 886 55 205
Obroty 39 847 61 756 78 893 112 988 144 493 198 817
Saldo 27 235 25 042 24 639 46 572 42 721 88 407
Źródło: Departament Międzynarodowej Współpracy Dwustronnej, MG
•••
14
Na podstawie przedstawionych powyżej danych za lata 2000-2005 handel zagraniczny
Polski ze Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi można scharakteryzować następująco.
Eksport w analizowanym okresie rósł z różną dynamiką, na przemian szybciej i wolniej.
W roku 2001 r. wzrost wyniósł 29,4%, w kolejnym 19%, w następnym 54%, a w 2004
r. 17%. Wyniki za 2005 r. potwierdzają ta prawidłowość – w okresie tym eksport znowu
przyśpieszył – nastąpił wzrost o 53%. W imporcie zaś dynamika wzrostu malała.
Początkowo, w 2001 r. import wzrósł o 191%, w kolejnym roku o 47,8%, a w 2003 r.
o 22,4%. W 2004 r. import przybrał na sile – wzrósł o 53,2%, ale wg wyników za 2005
r. wzrost nie przekroczył 9%.
W analizowanym okresie utrzymała się znaczna przewaga eksportu nad importem, stąd
saldo w handlu było dodatnie.
W 2005 r. najważniejsze sekcje towarowe w eksporcie według wielkości udziału to:
wyroby nieszlachetne i wyroby z metali nieszlachetnych (30,2%), w tym
m.in. brzytwy i maszynki do golenia, wyroby walcowane, płaskie z żeliwa,
dwuteowniki z żeliwa,
urządzenia mechaniczne i elektryczne (20,5%), w tym m.in. aparatura
nadawcza,
gotowe artykuły spożywcze (12,2%), w tym m.in. papierosy, cukier,
przetwory spożywcze,
pojazdy, statki powietrzne, jednostki pływające (6,8%), w tym m.in.
latarniowce, statki pożarnicze, dźwigi pływające,
wyroby różne (6,8%), w tym m.in. meble do siedzenia,
ścier drzewny lub z innego włóknistego materiału celulozowego (5,1%),
w tym m.in. papier workowy siarczanowy, podpaski higieniczne i tampony,
produkty pochodzenia roślinnego (5%), w tym m.in. pszenica.
W porównaniu z 2004 r. eksport niektórych sekcji znacznie wzrósł (np. gotowe artykuły
spożywcze o 279,5%, ścier drzewny o 492%, produkty pochodzenia roślinnego o
5815%) jednak dwie dominujące pozycje zachowały dotychczasowe miejsca.
W 2005 r. najważniejsze sekcje towarowe w imporcie według wielkości udziału to:
wyroby nieszlachetne i wyroby z metali nieszlachetnych (61%),
w tym m.in. stopy aluminium,
urządzenia mechaniczne i elektryczne (22%), w tym m.in. części i akcesoria
maszyn, suwnice bramowe i mostowe,
pojazdy, statki powietrzne, jednostki pływające (7,4%), w tym m.in.
latarniowce, statki pożarnicze, dźwigi pływające,
materiały i wyroby włókiennicze (3,5%), w tym m.in. koszulki, bluzy,
pulowery.
W porównaniu z rokiem 2004 import dominującej pozycji spadł o ponad 20%, mimo
to wyroby nieszlachetne utrzymują niezagrożoną pierwszą pozycję. Na dalszych miejscach
widoczne są zmiany – największy przyrost zanotowano w sekcji urządzenia mechaniczne
(o 1 273%) oraz pojazdy, statki powietrzne (o 23 163%).
•
•
•
•
••
•
•
•
•
•
15
Po trzech miesiącach 2006 r. obroty we wzajemnym handlu wyniosły 44,9 mln USD w
tym eksport 28,9 mln USD (wzrost o 19% w stosunku do analogicznego okresu w roku
ubiegłym), a import 16 mln USD (wzrost o 8,5% w okresie j.w.).
W ocenie Ambasady RP w Abu Dhabi, mimo dynamicznego wzrostu eksportu, możliwości
jego dalszego rozwoju są dalekie od wyczerpania. Obecność na miejscowym
rynku eksporterów z państw bliskich sąsiadów Polski świadczy, iż nasza oferta miałaby
szansę powodzenia. Warunkiem jest dotarcie do emirackiego klienta. Niemal zupełnie
niewykorzystane przez polskich przedsiębiorców są możliwości zakładania spółek na
terenie Emiratów – zarówno w strefach specjalnych, jak i poza nimi. Stwarzane przez
miejscowe władze korzystne warunki do inwestowania i tania siła robocza nie cieszą się
szczególnym zainteresowaniem polskich inwestorów. Spośród polskich firm w strefach
specjalnych funkcjonują tu: producent urządzeń klimatyzacyjnych, opakowań metalowych,
firma informatyczna oraz baza logistyczna przedsiębiorstwa usług geofizycznych
działającego w Indiach. Poza strefami zarejestrowane są, ale nie działają: firma budowlano-
instalacyjna, geodezyjna i geologiczno-poszukiwawcza.
Niewykorzystany jest z polskiego punktu widzenia potencjał kapitałowo-inwestycyjny
ZEA. Ogromne akumulowane w Emiratach środki finansowe nie docierają do Polski.
7.3 Czynniki sprzyjające rozwojowi współpracy Polski z ZEA
stosunkowo duża stabilność polityczna ZEA, brak znaczącego wpływu ruchów
fundamentalistycznych na politykę wewnętrzną (konsekwentnie realizowana
wizja nowoczesnego państwa, w którym staroarabskie tradycje i fundamentalne
zasady islamu łączą się z nowoczesnością i postępem cywilizacyjnym),
bardzo dobra sytuacja ekonomiczna (w 2003 r. - wzrost poziomu PKB o
12,5% w stosunku do 2002 r.),
bogate złoża surowców naturalnych (ZEA posiadają ok. 10% światowych
zasobów ropy naftowej oraz piąte co do wielkości zasoby gazu ziemnego),
rozwój nowych gałęzi przemysłu w ZEA (chemiczny, metalurgiczny, maszynowy
oraz handel i budownictwo),
wzrost w poszczególnych dziedzinach sektora pozanaftowego, tj. - oprócz
przemysłu - w budownictwie, handlu, usługach i bankowości pomiędzy 7% a
12%,
dynamiczny rozwój sektora usług finansowych (w 2001 r. powołano Dubajskie
Międzynarodowe Centrum Finansowe (DFIC), stanowiące pomost łączący
rynki finansowe Wschodu i Zachodu),
bardzo duże rezerwy finansowe (szacowane na ponad 250 mld USD), inwestowane
- w postaci udziałów kapitałowych - na rynkach zagranicznych (głównie
Europa Zachodnia, USA, Bliski Wschód),
liczne strefy wolnocłowe, jak również zerowe stawki podatków od przedsiębiorstw
i dochodów osobistych,
dynamiczny wzrost wymiany handlowej między Polską a ZEA,
obecność polskich obywateli w ZEA (ok. 850 osób, głównie kadra inżynierska,
architekci, personel medyczny),
pomyślny rozwój dwustronnych kontaktów kulturalno-naukowych.
•
•
•
•
•
•
•
•
••
•
16
7.4 Czynniki ograniczające współpracę
duża konkurencja firm i przedsiębiorstw międzynarodowych,
umiarkowane zainteresowanie lokalnego biznesu prowadzeniem interesów
z Polską,
odkładanie sprawy ustanowienia placówki dyplomatycznej w Warszawie.
7.5 Ocena (szanse i zagrożenia)
ZEA są bardzo atrakcyjnym partnerem handlowym, szczególnie w zakresie eksportu
towarowego. Nie ma żadnych barier finansowych ani administracyjnych ograniczających
dostęp do rynku. Korzystać można z bogatych tradycji handlowych oraz rozbudowanej,
nowoczesnej infrastruktury. Zróżnicowany krąg konsumentów w samych Emiratach, a
przede wszystkim bardzo szerokie możliwości reeksportu towarów do innych państw
regionu stwarzają korzystne warunki do ekspansji eksportowej.
Oprócz kluczowego dla gospodarki ZEA sektora naftowo-gazowego za perspektywiczne
z punktu widzenia polskiego eksportu inwestycyjnego można uznać: przemysł chemiczny,
branżę maszynową, energetykę, budownictwo przemysłowe i mieszkaniowe
oraz przetwórstwo spożywcze. Szansą dla polskich firm (produkcyjnych i handlowych)
mogą być funkcjonujące w ZEA liczne strefy wolnocłowe (ZEA klasyfikowane są jako
trzecie - po Hongkongu i Singapurze - pod względem wielkości centrum reeksportu
na świecie). Istotną zachętą wydaje się również fakt, że generalnie w kraju tym nadal
obowiązuje zerowa stawka podatku od przedsiębiorstw oraz dochodów osobistych.
7.6 Targi
Dynamiczny rozwój wzajemnej wymiany handlowej, a przede wszystkim polskiego
eksportu do ZEA był w dużym stopniu wynikiem systematycznie prowadzonych działań
promocyjnych podejmowanych przy udziale polskich placówek handlowych w ZEA.
Corocznie Polska brała udział w 3-4 imprezach targowych w ZEA.
Decyzją Ministerstwa Gospodarki w 2007 roku w ZEA odbędzie się Polska Wystawa
Narodowa.
Rozwijają się również inne formy współpracy. W Polsce powstało kilka biur przedstawicielskich
firm z Emiratów, tworzone są także spółki typu joint-venture,
co odzwierciedla także fakt traktowania Polski jako bazy do ekspansji na rynki WNP.
Przedsiębiorcy prywatni z Abu Dhabi oraz Dubaju zainteresowani są głównie niewielkimi
inwestycjami kapitałowymi (spółki joint venture o profilu handlowo-produkcyjnym)
oraz zakupem nieruchomości.
W marcu 2001 r. z inicjatywy Centrum Promocji Handlu Zagranicznego w Katowicach
przebywała w ZEA (Abu Dhabi i Dubaj) polska misja gospodarcza. Uczestniczyli
w niej przedstawiciele 11 firm: Aster-mebel, Adlor (meble), Conhpol (obuwie), Jelfa,
Viscoplast (lekarstwa), Huta Szkła „Józefina”, Fabryka Porcelitu „Tułowice”, Novol
(chemia budowlana), L-meat Łuków, Unitop, Wawel (art. spożywcze). Odbyli oni szereg
rozmów z indywidualnymi importerami i dystrybutorami ZEA, przedstawicielami
miejscowych izb przemysłowo-handlowych, wizytowali też strefę wolnocłową Jebel Ali
••
••
17
w związku z wstępnym projektem zarejestrowania tam polskiej spółki handlowej.
We wrześniu 2003 r. przebywała w Abu Dhabi liczna misja polskich przedsiębiorców
(41) zorganizowana przez Krajową Izbę Gospodarczą. W misji tej uczestniczył także
przedstawiciel Państwowej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych oraz Ministerstwa
Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej. Wstępne oceny wyników misji wskazują
na pozytywne rezultaty rozmów i spotkań zrealizowanych przez poszczególnych
jej uczestników.
Targi refundowane przez Ministerstwo Gospodarki
Middle East Electricity (MEE), luty, oświetlenie, elektronika,
Motexa, wrzesień, tekstylno- odzieżowa i skórzana,
Targi Brandów PLME, wrzesień, konsumencka,
ARAB HEALTH, luty, sprzęt medyczny,
Index, listopad/grudzień, wyposażenie wnętrz,
Beauty Word Middle East/Gulf, maj, kosmetyczna,
Beauty/Wellness&Spas, kwiecień, tekstylno- odzieżowa i skórzana.
8. Warunki podróży i zamieszkania
w Zjednoczonych Emiratach Arabskich
8.1 Informacje dla kierowców
Przy pobytach nie przekraczających 30 dni wymagane jest międzynarodowe prawo jazdy.
Można wówczas prowadzić samochód wypożyczony z licznych wypożyczalni samochodów.
Natomiast po uzyskaniu wizy pobytowej należy uzyskać lokalne prawo jazdy.
Wystawia je Departament Zezwoleń Policji Drogowej każdego z emiratów na podstawie
zalegalizowanego tłumaczenia polskiego prawa jazdy i dopiero wtedy można
prowadzić samochody prywatne.
Podróże po kraju i przemieszczenia się z Emiratu do Emiratu nie podlega żadnym ograniczeniom
formalnym. Podstawowym środkiem lokomocji są samochody osobowe.
Kraj ma sieć doskonałych autostrad, w nocy oświetlonych. Pomiędzy miastami kursują
także taksówki zbiorowe oraz indywidualne. Komunikacja autobusowa jest bardzo
słabo rozwinięta. Główne drogi mają charakter autostrad. Benzyna jest bardzo tania,
1 litr kosztuje w przybliżeniu 0.86 DHs co odpowiada ok. 1,0 zł. Komunikacja kolejowa
nie istnieje.
8.2 Wiza, przepisy celne
Obywatele Polski, niezależnie od celu przyjazdu do Zjednoczonych Emiratów Arabskich,
podlegają obowiązkowi wizowemu. Nie ma możliwości uzyskania wizy na granicy
bez uprzedniego uzyskania promesy wizy w trybie przewidzianym dla każdej z
kategorii. Paszport osoby starającej się o wizę musi być ważny co najmniej 6 miesięcy
i nie może zawierać dowodu pobytu cudzoziemca w Izraelu. Zgodnie z zasadą spon-
•••••••
18
sorowania wiz obowiązującą w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, wizy udzielane
są wyłącznie osobom, dla których uprawniony podmiot uzyska promesę w Urzędzie
Imigracyjnym. Uprawnionym podmiotem może być osoba fizyczna: obywatel ZEA lub
cudzoziemiec przebywający w ZEA na podstawie wizy pobytowej z prawem do pracy.
Podmiotem może być także instytucja: hotel, biuro podróży, przedstawicielstwo linii
lotniczych. Placówki dyplomatyczne i konsularne ZEA za granicą oraz urzędy imigracyjne
wszystkich emiratach.
Rodzaje wiz
Wizy wjazdowe tranzytowe tzw. Transit Visa są udzielane na wniosek niektórych
(uprawnionych) hoteli, biur podróży, przedstawicielstw linii lotniczych.
Wiza ta ważna jest na okres 14 dni i nie podlega przedłużeniu. W praktyce,
wbrew nazwie, wizy tranzytowe są udzielane osobom przyjeżdżającym do
ZEA w celach turystycznych lub handlowych. Sponsorem tej wizy nie może być
cudzoziemiec.
Wizy wjazdowe tzw. Visit Visa są ważne 30 dni z możliwością przedłużenia
maksymalnie do 90 dni. Podmiotami uprawnionymi do sponsorowania tego typu
wiz mogą być uprawnione instytucje lub przedsiębiorstwa prywatne, zarówno
będące własnością obywateli ZEA, jak i cudzoziemców jak i osoby fizyczne
- obywatele ZEA lub cudzoziemcy. W przypadku sponsorowania tej wizy przez
cudzoziemca, osobę fizyczną, obowiązuje zasada cenzusu dochodów, który
wynosi około 1.100 USD miesięcznie.
Osoby przedłużające pobyt w ZEA ponad okres, na który udzielona została
wiza popełniają wykroczenie, które podlega karze pieniężnej wysokości około
30 USD za każdy dzień nielegalnego pobytu lub karze aresztu oraz wydaleniem z
ZEA.
Wizy z prawem pobytu w ZEA na czas określony tzw. Resident Visa, są wydawane
przez tut. Urzędy imigracyjne osobom, które podejmują legalną pracę w
ZEA oraz osobom będącym rodziną takiej osoby. Są to zwykle wizy wydawane
na okres od 1 do 5 lat z możliwością przedłużenia na lata następne. Sponsorem
tej wizy mogą być: przedsiębiorcy, którzy wyrażają chęć legalnego zatrudnienia
cudzoziemca ponosząc ewentualną odpowiedzialność za osobę, której udzielono
wizy na wniosek sponsora oraz osoby fizyczne-obywatele ZEA lub cudzoziemcy
posiadający wizę pobytową ZEA. W przypadku sponsorowania tej wizy przez cudzoziemca
osobę fizyczną, obowiązuje zasada cenzusu dochodów, który wynosi
około 1.500 USD legalnego dochodu miesięcznego. W praktyce, tego typu wizy
są udzielane na wniosek osób fizycznych wyłącznie dla członków ich najbliższych
rodzin. Sponsor ponosi odpowiedzialność za osobę której wiza została udzielona.
Nie ma ograniczeń dotyczących wwozu i wywozu pieniędzy. Przepisy celne nie odbiegają
od powszechnie przyjętych standardów.
•
•
•
•
19
Do ZEA nie można wwozić:
alkoholu, przepisy ograniczają liczbę butelek wwożonych przez osoby
dorosłe do 2 sztuk, bez względu na rodzaj alkoholu. Nie można przywozić
alkoholu do Emiratów: Szardża i Ras Al Khaimah,
materiałów zawierających treści obsceniczne i godzące w obyczajowość
muzułmańską; narkotyków i materiałów odurzających,
lekarstw typu: relanium, validol (należy posiadać specjalną receptę),
maku, który jest uważany za narkotyk,
kaset video, zawierających treści sprzeczne z tradycją lub zasadami
państwowej religii.
8.3 Bezpieczeństwo
ZEA należą do krajów o najniższym w świecie wskaźniku przestępczości, tak przeciwko
życiu, zdrowiu, jak i mieniu. Nie istnieją ograniczenia w poruszaniu się po kraju.
Sytuacja wewnętrzna jest stabilna. Terroryzm nie istnieje. Brak jest również zagrożeń
typu kataklizmów, wynikających z działań sił przyrody.
8.4 Zdrowie
Obszar ZEA jest wolny od szczególnych zagrożeń sanitarno-epidemiologicznych. Od
osób przyjeżdżających do ZEA nie są wymagane zaświadczenia o przebytych szczepieniach.
Woda z wodociągów miejskich pochodzi w całości z odsalanej i uzdatnianej do
picia wody morskiej. Zaleca się jednak spożywanie wody przegotowanej, bądź wody
mineralnej butelkowanej.
W ZEA działa wiele gabinetów lekarskich oraz szpitali prywatnych. Opieka lekarska jest
na dobrym, a często wysokim poziomie. Koszt standardowej wizyty u lekarza ogólnego
- ok. 300 AED, u specjalisty, w tym u stomatologa - od 250 do 500 AED. Doba w
szpitalu kosztuje ok. 1000-1500 AED; opłata jest uzależniona od rodzaju badań, które
są dość kosztowne.
8.5 Meldunek
W hotelach istnieje obowiązek meldunkowy na ogólnie przyjętych zasadach.
8.6 Ubezpieczenie
Polisy polskich towarzystw ubezpieczeniowych nie są uznawane, jeśli nie są reasekurowane
w towarzystwach ubezpieczeniowych działających na terytorium ZEA.
W zakresie ubezpieczeń komunikacyjnych, w przypadku tymczasowego użytkowania
pojazdu zarejestrowanego poza granicami ZEA konieczne jest posiadanie tzw. “zielonej
karty”.
Ubezpieczenia osobowe są dobrowolne. W przypadku korzystania z wypożyczalni samochodów
należy zawsze upewnić się, czy pojazd posiada ubezpieczenie pełne, obejmujące
też typ “AUTO CASCO”.
•
•
•••
20
Wskazane jest również wykupienie ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków
i kosztów leczenia.
8.7 Warto wiedzieć
W miejscach publicznych obowiązuje zakaz spożywania alkoholu pod każdą postacią oraz
przebywania w stanie nietrzeźwym, za co grozi grzywna lub kara aresztu. Karane jest
uczestnictwo w awanturach w miejscach publicznych oraz rzucanie śmieci na ulicy.
W okresie ramadanu zabronione jest jedzenie i picie napojów w miejscach publicznych
od wschodu do zachodu słońca.
Na ulicach należy pamiętać o stosownym ubraniu (długie spodnie i zakryte ramiona)
szczególnie w przypadku kobiet. Strój kąpielowy i plażowy można nosić tylko na terenie
basenu hotelowego i na plaży.
Oficjalnie dniami wolnymi od pracy są czwartek i piątek. W praktyce dotyczy to przede
wszystkim sektora publicznego, gdyż sektor prywatny pracuje 6 dni w tygodniu,
a częściowo nawet w piątek.
Czas pracy urzędów państwowych- od soboty do środy włącznie w godz. 9.00-13.00,
banków - od soboty do środy włącznie w godz. 8.00-13.00, sklepów- przez cały tydzień
w godz. 9.00-13.00 i 17.00-23.00, centrów handlowych - od soboty do czwartku
włącznie w godz. 10.00-23.00 (w piątki 14.00-23.00).
Napiwki
Zwyczajowo w restauracjach i hotelach do rachunku dolicza się 10-15% za usługę.
Fotografowanie
Zabronione jest filmowanie i fotografowanie obiektów wojskowych, lotnisk oraz budynków
publicznych. Robienie zdjęć arabskiej kobiecie uważane jest za niemoralne,
natomiast, jeśli chodzi o mężczyzn i dzieci należy wcześniej zapytać o zgodę.
Zakupy, ceny, sklepy
Zakupów po atrakcyjnych cenach można dokonać na tradycyjnych beduińskich targach
oraz w sklepach wolnocłowych w Dubaju. Ulubionym miejscem zakupów odwiedzających
Dubaj są Majarrah Souk oraz Al Markazi Souk.
Sekcja Handlowa Ambasady
Działalność Sekcji Handlowej obejmuje Zjednoczone Emiraty Arabskie i Katar. Podstawowym
zadaniem Sekcji jest trwały rozwój współpracy gospodarczej między Polską
a krajami urzędowania. Służyć temu ma kreowanie wizerunku naszego kraju jako atrakcyjnego
i nowoczesnego rynku oraz promocja polskiej oferty eksportowej.
W oparciu o rozpoznanie i analizę rynku, Sekcja Handlowa udziela firmom zarówno
z Polski, jak i z krajów urzędowania niezbędnych informacji odnośnie możliwości eksportowych,
importowych, inwestycyjnych, itd., jednocześnie aktywnie wspomagając
poszukiwania potencjalnych kontrahentów.
Zainteresowane podmioty mogą też uzyskać informację na temat regulacji prawnych
i przepisów obowiązujących w krajach urzędowania bądź w Polsce. Sekcja Handlowa
21
udostępnia ponadto aktualne programy imprez targowo-wystawienniczych i konferencji
oraz służy organizacyjną pomocą ich uczestnikom.
Współorganizuje też oficjalne wizyty i spotkania przedstawicieli kół gospodarczych,
w tym misje handlowe. Informuje i doradza w zakresie doboru optymalnych strategii
rynkowych oraz wynikających z nich działań praktycznych.
Kontakt:
Tel.: 00971 2 4465215
Fax: 00971 2 4462967
e-mail:poland@emirates.net.ae
Większość informacji dotyczących ZEA oraz Kataru dostępna jest też bezpośrednio
na stronach internetowych:
Wyszukiwarka firm / produktów:
http://www.atnpages.com/search_select.php?pic=2
http://www.adcci.gov.ae/pls/adcci/mdirectory_public.ba...
http://www.dubai-bizdirectory.com
http://www.kompass-uae.com
http://www.abcbusinesspages.com
http://www.hawkpages.com/classified.asp
Izba Handlowo - Przemysłowa w Abu Dhabi
http://www.adcci-uae.com
Informacje targowo-wystawiennicze
http://www.adcci.gov.ae/services/events
Urząd Celny w Abu Dhabi
http://www.auhcustoms.gov.ae
Informacje Ogólne o ZEA
http://www.uae.org.ae
http://www.emirates.net.ae
http://www.uaeinteract.com
http://www.dcci.ae
9. Polska Grupa Biznesu
Dnia 11 marca 2006 w Ambasadzie RP w Abu Zabi odbyło się spotkanie założycielskie.
Głównym celem Polskiej Grupy Biznesu (P.G.B.) jest rozwój współpracy gospodarczej
między Polską i Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi.
P.G.B. zrzesza obywateli różnych państw, specjalistów z wielu branż, przedsiębiorców,
właścicieli i przedstawicieli firm działających na rynku emirackim. Honorowym Prze22
wodniczącym P.G.B jest Minister do spraw Sektora Rządowego Zjednoczonych Emiratów
Arabskich Pan Sultan Bin Saeed Al Mansouri.
Kontakt:
Email: poland@emirates.net.ae
10. Rozumieć Arabów
Algieria, Arabia Saudyjska, Bahrajn, Egipt, Irak, Jemen, Jordania, Katar, Kuwejt, Liban, Libia,
Maroko, Mauretania, Oman, Palestyna, Sudan, Syria, Tunezja, Zjednoczone Emiraty
Arabskie należą do krajów arabskich. Właśnie ten fakt może stanowić barierę dla europejczyków
przy podejmowaniu kontaktów z muzułmanami. Islam bowiem kształtuje
kulturę i obyczaje w większym stopniu aniżeli religia chrześcijańska.
Ponadto w przeciwieństwie do europejczyków, Arabowie kierują się emocjami. Uważają,
że ich życiem kieruje przeznaczenie, fatalizm (inszallah). Godność, honor, reputacja
oraz lojalność wobec rodziny są ważniejszymi wartościami niż odgórnie ustalone
przepisy.
Mieszkańcy krajów arabskich są przyzwyczajeni do kontaktów z obcokrajowcami i nie
mają im za złe odmiennych zachowań, strojów, sposobu myślenia jeśli widzą staranie,
szczerość i dobrą wolę. Można tym otworzyć sobie drogę do dobrych stosunków przyjacielskich
i co za tym idzie, zawodowych.
Arabów łatwo urazić i należy być, nawet przesadnie, delikatnym. Krytyka jest odbierana
jako osobista obraza, dlatego też nie wolno nikogo krytykować bezpośrednio.
Ponieważ Arabowie są bardzo dumni ze swojego języka, warto jest poznać kilka podstawowych
zwrotów, i w ten sposób zyskać ich sympatię oraz przyjaźń.
10.1 Religia
Odgrywa w życiu Arabów nieporównywalnie większą rolę niż w Polsce. Dlatego też
obcokrajowiec musi stale pamiętać o tym żeby nie urazić słowem czy zachowaniem
uczuć religijnych muzułmanów. Islam reguluje niemal każdy aspekt ich życia, jak politykę,
prawo, stosunki międzyludzkie. Tak więc dla Araba religia stanowi główną wytyczną
w postępowaniu i kontakcie z innymi. Prawa boskie i religia ustalają zasady małżeńskie
(w niektórych krajach wręcz nie ma ślubów cywilnych), warunki dziedziczenia, działanie
banków, a nawet kary za niektóre przestępstwa.
W społeczności arabskiej nie ma miejsca dla ateistów lub agnostyków. Jeżeli nie wierzy
się w żadnego Boga, lepiej o tym nie wspominać bo można utracić szacunek. Dla
Arabów pobożność jest bardzo ceniona i szanują każdego, kto szczerze wyznaje swoją
wiarę.
Dlatego też, nie należy wygłaszać krytycznych uwag odnośnie religii, praktyk religijnych
i okazywać wszystkim obrządkom i wiarom należny szacunek. Zarówno Koran, słowa
Proroka, jak i przypowieści muzułmańskie pokazują wiele przykładów na zgodne i pełne
szacunku funkcjonowanie obok siebie różnych religii.
23
Pięć Filarów Islamu to pięć podstawowych obowiązków religijnych każdego
muzułmanina:
modlitwa codzienna, pięć razy w ciągu dnia,
wyznanie wiary, iż Allah jest jedynym bogiem, zaś Mahomet jego prorokiem,
jest ono powtarzane w czasie każdej modlitwy
rozdawanie jałmużny,
post podczas ramadanu,
przynajmniej raz w życiu pielgrzymka do Mekki.
Muzułmanie wierzą, że przestrzeganie tych zasad przybliża ich do Allaha, a w związku
z tym do zbawienia w nim.
Modlitwa jest w islamie symbolicznym wyrażeniem bezgranicznego poddania się woli
Boga. Musi być ona odmawiana w określonych porach, bez względu na miejsce czy
okoliczności.
Piątek jest dla muzułmanów dniem świętym, a tym samym, podobnie jak nasza niedziela,
dniem wolnym od pracy. Według islamu w piątek Allah stworzył Adama, w piątek
również wygnał go z raju. Dniem sądu ostatecznego również będzie piątek. W piątek,
zgodnie z tradycją islamską - urodził się Mahomet- święty Prorok Islamu. Piątek jest tak
wielkim i świętym dniem, że nawet ogień piekielny, który jest podsycany każdego dnia
w południe, w piątek nie jest podsycany.
Ramadan
Tak jest nazywany dziewiąty miesiąc kalendarza muzułmańskiego. Ramadan wypada
co rok o jedenaście dni wcześniej, gdyż o tyle właśnie rok księżycowy jest krótszy od
słonecznego. W 2005 roku wypadł w nocy z 5 na 6 października po zachodzie słońca
w Arabii Saudyjskiej, kiedy ukazał się nów księżyca.
Dla muzułmanina ramadan to najważniejszy okres w roku. Podczas ramadanu, od świtu
do zmierzchu obowiązuje zakaz jedzenia, palenia, seksu i picia wszelkich płynów.
Wszystko po to, żeby oczyścić umysł i zdyscyplinować ciało. Częściej modli się w meczecie,
codziennie recytuje jeden fragment Koranu. Kiedy słońce zachodzi, post się
kończy. Można wtedy jeść i pić do woli, a codzienna uroczysta kolacja to iftar.
Kiedy mija miesiąc, ramadan kończy się jednym z najważniejszych muzułmańskich świąt
- Id al Fitr.
Dżihad
Bardzo często, kiedy mowa o islamie, słyszy się słowo dżihad w znaczeniu „święta
wojna”. Dżihad ma jednak w języku arabskim dosłowne znaczenie: „dokładanie starań,
podejmowanie wysiłków” i oznacza w islamie wysiłki i starania na „ścieżce Boga” w
celu ustanowienia w świecie panowania dobra i sprawiedliwości, a wykorzenieniu zła
i ucisku. Przez dżihad rozumie się również podejmowanie wszelkich działań na rzecz
szerzenia islamu. W islamie nie było nigdy pojęcia „świętej” czy religijnej wojny, całe
życie muzułmanów jest bowiem podporządkowane Bogu.
Mylne jest więc przekonanie, że należy łączyć pojęcie dżihadu z wojną i terroryzmem,
bo tak naprawdę, dla wyznawców Islamu najważniejsza jest wewnętrzna walka z samym
sobą i pokusami.
••
•••
24
10.2 Kobieta w islamie
Według Koranu mężczyzna i kobieta są sobie równi. Niemniej jednak, mężczyzna odgrywa
znacznie większą rolę w społeczeństwie. Obowiązkiem ojca, brata, a później męża jest
zapewnienie kobiecie opieki, ale również czuwanie nad jej właściwym postępowaniem.
Z jednej strony daje to kobiecie poczucie bezpieczeństwa, z drugiej dzieje się to kosztem
wolności i możliwości samodzielnego wyboru drogi życiowej.
Opieka obejmuje również odpowiedzialność finansową – kobieta nie ma obowiązku
utrzymywać się sama czy też uczestniczyć finansowo w utrzymaniu rodziny. Mąż powinien
zapewnić żonie nie gorszy status materialny niż ten, jakim cieszyła się w domu
rodzicielskim. Nie powinien zabraniać żonie pracy zarobkowej, ale też nie powinien jej
do niej przymuszać. Zarobione pieniądze są własnością kobiety i nie ma ona obowiązku
włączać ich do domowego budżetu.
W islamie kobieta jest odpowiedzialna za rodzinę i za wychowanie dzieci (chłopcy dopiero
po obrzezaniu przechodzą pod opiekę ojca) i powinna dbać o męża i dom. Mąż
nie jest jednak zwolniony z prac domowych. Rola kobiety nie jest ograniczona tylko do
spraw domowych; islam wysoko ceni wykształcenie i mądrość; dobra żona i matka to
kobieta wykształcona i inteligentna. Dla mężczyzny bardzo duże znaczenie ma to, by
żona darzyła go szacunkiem, na który jednak sam musi zasłużyć, traktując ją z równym
szacunkiem. Islam dopuszcza kary cielesne w stosunku do żony, ale zaleca traktować
je jako ostateczność.
W sytuacji i zachowaniu kobiet w świecie islamu można zauważyć pewne ogólne tendencje.
Podnosi się poziom ich wykształcenia, jednak zauważa się powrót do religii i
wzorowania na jej surowych zasadach. Kobiety coraz częściej same chcą nosić długie
chusty, przysłaniać twarz. Młode muzułmanki są przekonane, że noszenie zasłony daje
im wolność i podnosi ich godność. Wyrażają także coraz śmielej inne aspiracje religijne,
bardziej zgłębiają religię, chcą w niej uczestniczyć na równi z mężczyznami. Z drugiej
strony wśród muzułmanek rozwija się także feminizm. Po raz pierwszy ruch ten pojawił
się w Egipcie w latach dwudziestych XX wieku, a nasilenie dyskursu feministycznego
nastąpiło w krajach muzułmańskich w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych
ubiegłego wieku.
10.3 Ubiór
Umiar dotyczy obu płci zarówno w ubiorze, jak i zachowaniu. Żadna z reguł nie jest
stosowana automatycznie, przykładowo w dużych miastach zasłona i hidżab (nakrycie
głowy) bywają wyjątkiem.
Ortodoksyjni muzułmanie uważają przesadne odsłanianie ciała kobiecego czy męskiego
za niestosowne. Kobietom radzi się, aby unikały obcisłych i frywolnych strojów, nawet w
pełni lata miały zasłonięte ramiona i ręce oraz nosiły długie spodnie i spódnice.
Nieprzestrzeganie zasad potrafi wywołać gniewną reakcję osób naprawdę urażonych
i przyciągnąć zupełnie niepotrzebną uwagę innych. Zazwyczaj należy kierować się zasadami
zdrowego rozsądku i słuchać porad miejscowych kobiet.
Warto pamiętać też o tym, że publiczne okazywanie uczuć, chociaż bardzo częste wśród
osób tej samej płci, jest źle widziane u par mieszanych, nawet jeżeli są to małżeństwa.
25
10.4 Interesy w krajach islamu
Kraje muzułmańskie wydają się ściśle związane z handlem, nawet kulturowo. Ponieważ
Prorok Mahomet był kupcem, w Koranie znajduje się dużo odwołań do handlu, zaś
ludzie interesu cieszą się dużym szacunkiem.
Bogacenie się niesie za sobą obowiązek częściowej redystrybucji majątku – jednym
z pięciu „filarów” islamu jest zakat, czyli jałmużna (około 2,5 proc. dochodów). Niechętnym
okiem patrzy się na rzadkie przypadki tych, którzy osiągnąwszy powodzenie
finansowe izolują się od otoczenia i nie pozwalają bliskim „uczestniczyć” w swoim sukcesie.
Poczucie wspólnoty jest u Arabów bardzo silne. Dlatego robienie interesów zależy
przede wszystkim od dotarcia do ludzi powiązanych rodzinnie, plemiennie lub religijnie
z władzą. Dobre kontakty, zwłaszcza w sferach władzy, to podstawa powodzenia w
interesach.
Bardzo ważnym czynnikiem w kontaktach biznesowych są przyjacielskie i bardzo osobiste
stosunki. Arabowie źle się czują w formalnych układach, stąd zawieranie przyjaźni
z innymi ludźmi to droga do powodzenia w interesach. Warto mieć jak najwięcej znajomości
w kręgach biznesowych.
Warto też zastanowić się nad znalezieniem pośrednika, co jest bardzo powszechne
w społeczeństwie arabskim, jemu znacznie łatwiej nawiązać kontakt i wynegocjować
to, czego właśnie oczekujemy. Obce firmy zatrudniają lokalnych pracowników, których
zadanie polega na utrzymywaniu kontaktów z urzędnikami rządowymi. Tacy pracownicy
dla obcokrajowca są wręcz niezastąpieni.
Podstawą w interesach na Bliskim Wschodzie jest zaufanie. Czasem lepiej zaufać współpracownikowi,
postawić na lojalność, a da to efekty lepsze, niż szczegółowa kontrola.
Rytm pracy oraz organizacja są inne niż w naszych firmach.
W krajach arabskich z negocjacji i perswazji zrobiono niemal sztukę. Rozmowy z Arabami
są często długie i nie zawsze skupiają się na głównym temacie rozmowy. Stąd
potrzeba targowania się, a raczej prezentowania kolejnych propozycji. Nikt się nie śpieszy
i nie warto ponaglać arabskiego partnera. Określenie terminu na podjęcie decyzji
najczęściej przynosi wręcz odwrotny skutek. Arabowie mają czas i bywa, że wracają
do sprawy po kilku nawet miesiącach. Nie można się dać zwieść pochwałom i komplementom.
Entuzjazm dla naszej propozycji nie oznacza akceptacji, podobnie jak chłodne
przyjęcie, nie oznacza odrzucenia. Trzeba po prostu cierpliwie poczekać.
W rozmowach ważną rolę odgrywają emocje. Arabowie uważają, że wyraźne okazywanie
uczuć, czyli mówienie np. podniesiony głosem czy żywa gestykulacja jest oznaką
szczerości i zaangażowania.
10.5 Podstawowe zasady etykiety arabskiej
Należy siedzieć w przyzwoity sposób. Niedbałe pozy podczas rozmowy oznaczają brak
szacunku dla rozmówcy.
Podczas rozmowy na stojąco nie należy opierać się o ścianę, czy trzymać rąk
w kieszeniach.
Siedzenie w ten sposób, że druga osoba widzi podeszwę buta, uchodzi za zniewagę,
26
Nieuprzejmością jest nieuściśnięcie ręki podczas powitania albo pożegnania. Jeśli mężczyzna
z Zachodu jest przedstawiany Arabce, to od niej zależy czy uścisną sobie dłonie,
bo do niej należy zainicjowanie uścisku.
Na wielu spotkaniach obowiązuje oficjalny strój – mężczyzna w garniturze i krawacie,
a kobieta w sukience, na wysokich obcasach i w biżuterii. Zbyt swobodny strój może
zostać uznany za obrazę dla gospodarzy.
Ktoś, kto chce zapalić papierosa w grupie ludzi, musi poczęstować wszystkich.
Gdy kobiety wchodzą do pomieszczenia, mężczyźni wstają. Każdy wstaje, gdy na imprezę
towarzyską wchodzą nowi goście i gdy wchodzi lub wychodzi osoba starsza,
bądź wysoka rangą.
Mężczyźni przepuszczają kobiety w drzwiach i ustępują im miejsce, jeśli nie ma wolnych.
Na pożegnanie uprzejmy gospodarz odprowadza gości do bramy, do samochodu albo
do windy.
Jeśli gościom podoba się jakiś drobiazg, Arab czasami nalega, aby przyjęli go
w prezencie. Goście muszą więc zachować ostrożność wyrażając podziw dla kosztownych
drobiazgów.
W wielu krajach arabskich prezenty wręcza się i przyjmuje oburącz i nie otwiera
w obecności ofiarodawcy.
W pewnych sytuacjach za niestosowne może uchodzić, gdy kobieta pali papierosa albo
pije napój alkoholowy.
Jedząc z Arabami, zwłaszcza gdy potrawa podana jest w naczyniu, z którego wszyscy
czerpią, nie należy posługiwać się lewą ręką (jest uważana za nieczystą).
W restauracji Arabowie prawie zawsze nalegają na płacenie rachunku, zwłaszcza gdy
jest niewiele osób, bądź jest to spotkanie w interesach. Po wykonaniu konwencjonalnego
gestu, że jednak sami płacimy, lepiej dać za wygraną, a następnie się zrewanżować.
Arabowie wiedzą bardzo dokładnie, co przystoi mężczyźnie oraz kobiecie. Nie aprobują
długich włosów u mężczyzn, ani męskich ubrań u kobiet,
Arabowie unikają prowadzenia kłótni i sporów rodzinnych w obecności innych ludzi.
Nikogo nie wolno fotografować bez przyzwolenia.
Przyglądanie się drugiej osobie rzadko uważane jest przez Arabów za niegrzeczne lub
naruszające cudzą prywatność.
Większość Arabów nie lubi dotyku ani obecności domowych zwierząt, zwłaszcza psów.
Gdy gościmy Arabów, lepiej zwierzaki gdzieś schować.
Ponadto należy pamiętać, że w tradycji muzułmańskiej kontakty z kobietami spoza swojej
rodziny są niewskazane, zwłaszcza dotyczy to rozmów sam na sam i może być to uznane
za zniewagę, choć nie wszyscy przestrzegają tych zasad, a część kobiet w większych
miastach dość swobodnie kontaktuje się z obcokrajowcami. Islam zakazuje jedzenia wieprzowiny
– jest nieczysta rytualnie, a dla wielu też uznawana za obrzydliwą.
Starszym osobom i wysoko postawionym ludziom w hierarchii społecznej, zawsze
należy się szacunek i uwaga, bez względu na status społeczny.
27
Źródła
Ambasada Rzeczpospolitej Polskiej w Abu Zabi
„Mapa możliwości polskiego eksportu- kraje pozaunijne”, wydane przez
Ministerstwo Gospodarki
„Polak za granicą”, wydane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych
artykuły z Gazety Wyborczej i Biuletynu MSZ
dane z portalu exporter.pl
••
•••
