konto usunięte

Temat: Wyniesione z domu

Jako germanofil(ka) postanowiłam sie włączyć raz jeszcze do dyskusji :)
"Harnadla" też chyba niemiecka (Haarnadel - szpila do włosów).Interesujące, jak się znalazła w mowie Lwowiaków :)Prędzej spodziewałabym się jej na Pomorzu i terenach dawnych Prus właśnie :)
A "ryczka" mnie zaintrygowała. Biegnę szperać w słowniku etymologicznym. Ciekawe, czy znajdę. Chciałabym, bo na punkcie etymologii mam lekkiego "hopla" :)Poszukam w Bruecknerze, Bańkowski, niestety, kończy mi się na razie na P.
Co do "usiąść się" - to chyba kalka niemieckiego "setz dich", skądinąd śmieszne dosłowne tłumaczenie (mnie to bawi nawet, gdy słyszę to po niemiecku.
"Za autobusem" czeka się też w "moich" stronach w Wielkopolsce. Do dziś zresztą w rodzinie opowiada się historię, ajk to pewien mały chłopec - z naszej rodziny właśnie- się przejadł, a potem "za śmiercią" z przejedzenia czekał. Ja nawet do tego "za" jestem przywiązana. Ma to swój urok, choć, oczywiście, na co dzień tak nie mówię.
A czytając o Ryczce, przypomniałam sobie jeszcze, że w naszym domku w okolicach Konina do dziś stoi kasterka - zbita z desek skrzynia z pokrywą na zawiasach, służąca do przechowywania drewna (pewnie z niemieckiego "Kasten"). No a mleko przechowuje się oczywiście w kaneczkach (podłużnych wysokich naczyniach, na które Niemcy mówią "die Kanne"). Jak nazywa się kaneczka w języku ogólnym - do dziś nie wiem, bo baniak na mleko to jednak nie to samo.
"Żożka" całkiem możliwe, że niemiecka. Skoro Ślązacy z "Semmel" (bułka) zrobili "żymłę", to znaczy, że zamiana niemieckiego S, wymawianego jako Z, na polskie ż, jest czymś naturalnym chyba.Agnieszka Jankowska edytował(a) ten post dnia 08.03.08 o godzinie 22:03
Zbigniew L.

Zbigniew L. Wiele zajęć...

Temat: Wyniesione z domu

Będę ciekaw, skąd bierze się ta "ryczka". Czy to przypadkiem nie jest jakieś spolszczenie zbudowane wokół krótkiego rdzenia wyrazu obcego? Na Kujawach i Pomorzu słowo "ryczka" używane jest bardzo często. Może mieć pochodzenie niemieckie, ale nie wykluczam skandynawskiego, jako że wpływy "północy" były tu swego czasu silne. No i jeszcze dość prawdopodobne jest pochodzenie od jakiegoś słowa kaszubskiego. Szukałem już kiedyś w słowniku regionalizmów i nie znalazłem. Może akurat nowe poszukiwania zostaną uwieńczone sukcesem.

Pozdrawiam Agnieszkę i rodzinkę.

Zb.L.
Zbigniew L.

Zbigniew L. Wiele zajęć...

Temat: Wyniesione z domu

Tak, kaneczka, najlepiej dwulitrowa na mleko - oczywiście jest mi dobrze znana. W młodości miałem za zadanie jechać codziennie do babci mieszkającej w sąsiedniej wsi, wydoić krowy (tak, robiłem to) i wrócić do domu z kaneczką pełną mleka. Musiałem ją powiesić na kierownicy, ale pokrywkę tak uszczelnić zrobioną z papieru taśmą (wyrób własny rzecz jasna), by mleko nie wylatywało podczas jazdy po wertepach i wąskich wiejskich scieżkach.

A przy okazji, Agnieszko, mój tato pochodzi spod Konina.

konto usunięte

Temat: Wyniesione z domu

U Bruecknera znalazłam, że jest wyraz "rycz" w języku czeskim, na określenie rydla albo rylca. Rylec z kolei ma źródłosłów wspólny z łotewskim "rauklis" (plewidło). Może więc ryczka była pierwotnie stołeczkiem, na którym siadano, pieląc (czy, jak u nas się mówi, plewiąc) grządki? Jedynie takie wnioski mi przychodzą na myśl. Żadnych innych danych nie mam. Interpretacja może naciągana, ale - jak wiadomo - Bruecknerowskie przykłady też bywają mocno naciągane. Równie dobrze więc całe moje wnioskowanie może byc chybione. Tym bardziej ubolewam,że Bańkowskiego mam tylko do P :( Kwestia "ryczki" mnie nurtuje.Agnieszka Jankowska edytował(a) ten post dnia 08.03.08 o godzinie 22:14
Magdalena Domaradzka

Magdalena Domaradzka tłumaczka i lektorka
czeskiego i
słowackiego

Temat: Wyniesione z domu

Dominik Koza:
Realizacja - tak, ale to jeszcze nie znaczy, że i w Krakowie, i w Poznaniu mówi się czydzieści. Skoro piszesz, że w Poznaniu jest podobnie, wierzę. :) Nie zauważyłem, bywając.


Chyba jest jakaś anegdota o tym, że pani mówi przez megafon: "Pociąg relacji jakiejśtam wjeżdża na tor czeci przy peronie czecim". I że to w Poznaniu właśnie.

Z autopsji nie wiem, bom oto dziś warszawianka. Ale było coś o tym na gramatyce opisowej na pierwszym roku polonistyki chyba :)Magdalena Domaradzka edytował(a) ten post dnia 09.03.08 o godzinie 00:25
Magdalena Domaradzka

Magdalena Domaradzka tłumaczka i lektorka
czeskiego i
słowackiego

Temat: Wyniesione z domu

Agnieszka Jankowska:
Pytałam rodowitych mieszkańców Jastrzębia-Zdroju


Jastrzębia Zdroju czy Jastrzębia-Zdroju?
Dominik Koza

Dominik Koza ogarniacz /
rozwijacz, Hand Made

Temat: Wyniesione z domu

Magdalena Domaradzka:
Chyba jest jakaś anegdota o tym, że pani mówi przez megafon: "Pociąg relacji jakiejśtam wjeżdża na tor czeci przy peronie czecim". I że to w Poznaniu właśnie.

Napiszę tak, w Krakowie mówią, że to o Krakowie, więc ja się Krakowa trzymam. I pamiętam tę anegdotę z pierwszego roku, te wykłady z gramatyki opisowej. Obstawiam, że to jednak Kraków. Ba, na pewno Kraków (doświadczenie dworcowe), pytanie brzmi: czy również Poznań?
Dominik Koza

Dominik Koza ogarniacz /
rozwijacz, Hand Made

Temat: Wyniesione z domu

Magdalena Domaradzka:
Jastrzębia Zdroju czy Jastrzębia-Zdroju?

Była w związku z tym większa sprawa. Trzeba by się odwołać do normatywisty, ale kilka(naście już może) lat temu, o ile się nie mylę, uchwalono nawet uchwałę na ten temat. W każdym razie oficjalna nazwa brmi "Jastzrzębie Zdrój".
Magdalena Domaradzka

Magdalena Domaradzka tłumaczka i lektorka
czeskiego i
słowackiego

Temat: Wyniesione z domu

Dominik Koza:
Napiszę tak, w Krakowie mówią, że to o Krakowie, więc ja się
Krakowa trzymam. I pamiętam tę anegdotę z pierwszego roku, te wykłady z gramatyki opisowej. Obstawiam, że to jednak Kraków. Ba, na pewno Kraków (doświadczenie dworcowe), pytanie brzmi: czy również Poznań?


Mnie się wydaje, z mojej gramatyki opisowej, że to i tu i tu. Może jakiś poznaniak potwierdzi/zaprzeczy?
Magdalena Domaradzka

Magdalena Domaradzka tłumaczka i lektorka
czeskiego i
słowackiego

Temat: Wyniesione z domu

Dominik Koza:
>> Była w związku z tym większa sprawa. Trzeba by się odwołać
do normatywisty, ale kilka(naście już może) lat temu, o ile się nie mylę, uchwalono nawet uchwałę na ten temat. W każdym razie oficjalna nazwa brmi "Jastzrzębie Zdrój".

Właśnie, tak jak "Kudowa Zdrój", "Połczyn Zdrój" i inne. Notabene, chyba Jastrzębiu daleko do "zdrojowości" i "uzdrowiskowości"...

konto usunięte

Temat: Wyniesione z domu

Dominik Koza:
Magdalena Domaradzka:
Chyba jest jakaś anegdota o tym, że pani mówi przez megafon: "Pociąg relacji jakiejśtam wjeżdża na tor czeci przy peronie czecim". I że to w Poznaniu właśnie.

Napiszę tak, w Krakowie mówią, że to o Krakowie, więc ja się Krakowa trzymam. I pamiętam tę anegdotę z pierwszego roku, te wykłady z gramatyki opisowej. Obstawiam, że to jednak Kraków. Ba, na pewno Kraków (doświadczenie dworcowe), pytanie brzmi: czy również Poznań?

Nie wiem, czy Poznań również - może też. Ale na pewno nie na dworcu :D Mają tam jakieś cudo automatyczne i to cudo ma nagraną wymowę raczej poprawną. To jedyny dworzec, na którym nikt nie ma problemów z rozszyfrowaniem, co jest zapowiadane.

konto usunięte

Temat: Wyniesione z domu

Magdalena Domaradzka:
Dominik Koza:
Napiszę tak, w Krakowie mówią, że to o Krakowie, więc ja się
Krakowa trzymam. I pamiętam tę anegdotę z pierwszego roku, te wykłady z gramatyki opisowej. Obstawiam, że to jednak Kraków. Ba, na pewno Kraków (doświadczenie dworcowe), pytanie brzmi: czy również Poznań?


Mnie się wydaje, z mojej gramatyki opisowej, że to i tu i tu. Może jakiś poznaniak potwierdzi/zaprzeczy?

potwierdzi. "czy", "czydziści", "czterdziści" itp. niekoniecznie na dworcu, ale jest.
Wielkopolska i Małopolska m a j o m podobnie... (to właśnie było na gramatyce opisowej :-))
"ryczka" - słowo zaliczone do mowy poznańskiej - M. Gruchmanowa, M. Witaszek-Samborska, M. Żak-Święcicka, "Mowa mieszkańców Poznania", Poznań 1987, s. 62 i 152. niestety autorki nie podają etymologii.

konto usunięte

Temat: Wyniesione z domu

zapomniałam jeszcze o tym:
w antrejce na ryczce stoją szkloki w tytce :-)))
tyż poznań!
Dominik Koza

Dominik Koza ogarniacz /
rozwijacz, Hand Made

Temat: Wyniesione z domu

Nie mogę się zgodzić, że Wielkopolska i Małopolska mają tak samo pod względem "czydzieśći" - to przecież nie dotyczy całych regionów.
Zbigniew L.

Zbigniew L. Wiele zajęć...

Temat: Wyniesione z domu

Co do "ryczki" to jednak należałoby rozszerzyć zakres jego używania także na Kujawy i Pomorze - w tych okolicach też jest powszechnie używane. No może rzadziej w północnej części Pomorza (od Laskowic po Gdynię), bo tu mamy już mieszaninę słów miejscowych i kaszubskich. Faktycznie szkoda, że nie możemy ustalić etymologii. Jak dotąd, "wykombinowane" trochę wyjaśnienie Agnieszki (przez nawiązanie do czeskiego "rycz") wydaje się trafiać mi do przekonania.
Zbigniew L.

Zbigniew L. Wiele zajęć...

Temat: Wyniesione z domu

Antrejka, a wniej stojąca ryczka - naturalnie! Na Kujawach dość powszechne. U nas w domu rodzinnym była na półpiętrze drewniana antrejka, ładnie przeszklona, nasłoneczniona, w środku kwiaty. Stało też krzesełko, a dla dzieci ryczka - tam toczyły się latem rodzinne rozmowy.
Dominik Koza

Dominik Koza ogarniacz /
rozwijacz, Hand Made

Temat: Wyniesione z domu

Magdalena Domaradzka:
Właśnie, tak jak "Kudowa Zdrój", "Połczyn Zdrój" i inne. Notabene, chyba Jastrzębiu daleko do "zdrojowości" i "uzdrowiskowości"...

(Wyjaśnię i kończę oftopik).

No właśnie, a zgodnie z zasadami języka polskiego, powinno być: Jastrzębie-Zdrój.

Jastrzębie było perłą uzdrowisk śląskich, później jednak odkryto węgiel kamienny, a złoża solanki odeszły w zapomnienie. Priorytety komunizmu.Dominik Koza edytował(a) ten post dnia 09.03.08 o godzinie 20:50

konto usunięte

Temat: Wyniesione z domu

Hmm, ja Jastrzębie napisałam z łącznikiem właśnie, chcąc być w zgodzie z zasadami polszczyzny, a tu taki klops...
Co zaś do antrejki, przypomniało mi się śląskie powiedzenie (choćem nie Ślązaczka, tylko Zagłębianka: "A w antreju na befeju stoi szolka pełna teju". A jak śląskie powiedzenia, to przytoczmy też to (także ikona śląskości, podobnie jak poprzednie zdanie: "zicherkom mo spiynte galoty" :)

konto usunięte

Temat: Wyniesione z domu

Dominik Koza:
Nie mogę się zgodzić, że Wielkopolska i Małopolska mają tak samo pod względem "czydzieśći" - to przecież nie dotyczy całych regionów.
Przepraszam, jeśli zanadto generalizowałam :-) Oczywiście nie będę sie upierała, że w różnych regionach mówi się tak, jak się nie mówi... albo odwrotnie :-)
Magdalena Domaradzka

Magdalena Domaradzka tłumaczka i lektorka
czeskiego i
słowackiego

Temat: Wyniesione z domu

Uprasza się o tłumaczenie zwrotów śląskich, wielkopolskich itd. :)Magdalena Domaradzka edytował(a) ten post dnia 10.03.08 o godzinie 18:50

Następna dyskusja:

Nie róbcie tego w domu




Wyślij zaproszenie do