Temat: Pierwsze katalogi "Berlinki" zaprezentowane w Krakowie

Dwa pierwsze katalogi opisujące część zbiorów byłej Pruskiej Biblioteki Państwowej w Berlinie - opracowane przez naukowców z Polski, Niemiec i Francji - zaprezentowano w Krakowie. W katalogach ujęto zbiór rękopisów starofrancuskich oraz tzw. Zbiór Autografów.

W prezentacji wzięły udział władze Biblioteki Państwowej w Berlinie oraz Biblioteki Jagiellońskiej (BJ), gdzie od ponad 60 lat jest przechowywana część berlińskich zbiorów, popularnie nazywana "Berlinką".

- Jest to początek nowego, naukowego opracowania zbiorów, które trafiły do Biblioteki Jagiellońskiej z Berlina (...) tuż po zakończeniu II wojny światowej. Przez kilkadziesiąt lat z niezrozumiałych dla badaczy powodów, tzn. politycznych, zbiory (...) były ukrywane. Od 1979 r. są udostępniane wszystkim zainteresowanym badaczom - powiedział dyrektor BJ, prof. Zdzisław Pietrzyk.

"Ze względu na to, że w Krakowie przechowywana jest duża i cenna część zasobów Pruskiej Biblioteki Państwowej obie biblioteki łączą mimo dużego oddalenia szczególne stosunki. W okresie zimnej wojny stosunki te z różnych, dobrze państwu znanych, przyczyn były zakłócone; dzisiaj dyrekcje i pracownicy obu bibliotek mogą utrzymywać kontakty otwarte i wolne od uprzedzeń" - powiedział dyrektor Oddziału Rękopisów Biblioteki Państwowej w Berlinie, prof. Eef Overgaauw.

Naukowiec przypomniał, że przełomem dla obu bibliotek było podpisanie w 1997 r. umowy o współpracy.

"Pierwszym projektem, który powstał w ramach tej umowy, było sporządzenie katalogu Zbioru +Autographa+" - wyjaśnił prof. Overgaauw. To właśnie z inicjatywy profesora w 2002 r. przystąpiono do drugiego projektu w ramach podjętej współpracy - opracowania katalogu rękopisów starofrancuskich.

Zbiór Autografów jest bardzo cennym zespołem tzw. autografów luźnych - listów, rękopisów literackich, fragmentów dzieł naukowych, wpisów sztambuchowych. Reprezentowani są w tym zbiorze przedstawiciele nauki, kultury, literatury, polityki, dworów królewskich i książęcych wszystkich narodowości europejskich od końca wieku XV do 1939 r. Zbiór tworzy 220 tys. dokumentów (tzw. autografów) autorstwa ok. 18 tys. osób, m.in. Lutra, Schillera, Goethego, Durera, Kleista, Leibniza i Hegla.

Katalog tego zbioru opracowała Helga Doehn z berlińskiej biblioteki przy współpracy pracownic Biblioteki Jagiellońskiej. "Katalog, który chcemy państwu dzisiaj przekazać, umożliwia wgląd w cztery stulecia rozwoju kultury, życia umysłowego, polityki i nauk głównie na obszarze Niemiec, ale również w całej Europie" - powiedziała dyrektor Biblioteki Państwowej w Berlinie, Barbara Schneider-Kempf.

Dodała też, że Zbiór Autografów w byłej Pruskiej Bibliotece Państwowej był powiększany niegdyś o obiekty wyłączane z innych zbiorów bibliotecznych. "Na tle tych faktów prezentowany tutaj katalog zbioru +Autographa+ trzeba traktować jako spis brakujących w Berlinie obiektów" - oceniła.

Kolekcja rękopisów francuskich, w tzw. zbiorze "berlińskim" przechowywanym w Krakowie, liczy 235 woluminów pochodzących z okresu od XIII do XIX w. Wśród nich znajdują się ważne zabytki literatury starofrancuskiej. W katalogu ujęto tylko rękopisy starofrancuskie, zarówno przechowywane obecnie w Krakowie, jak i te, które pozostają w zbiorach Muzeum w Berlinie. Skatalogowano w nim w sumie 90 rękopisów średniowiecznych, z czego 27 ze zbiorów "Berlinki" przechowywanych w Krakowie.

Grupę rękopisów znajdujących się w Berlinie opisał francuski uczony Dominique Stutzmann. Autorem krakowskiej części katalogu jest dr Piotr Tylus z Instytutu Filologii Romańskiej UJ. Katalog w całości wydano w języku francuskim, by był dostępny dla wszystkich romanistów bez względu na ich narodowość.

"Berlinka" to bezcenna kolekcja dzieł ze zbiorów Biblioteki Pruskiej w Berlinie, która w czasie II wojny światowej została wywieziona przez Niemców na Dolny Śląsk w celu uchronienia jej przed nalotami aliantów na stolicę III Rzeszy. Zbiory "Berlinki" począwszy od 1946 r. przekazywane były do Biblioteki Jagiellońskiej jako centralnej Składnicy Zbiorów Zabezpieczonych. Właścicielem zbiorów jest Skarb Państwa, a Biblioteka Jagiellońska jedynie ich depozytariuszem.

PAP