O grupie

Historia Dworku Wola Ociecka jest związana z dziejami leżącej w pobliżu wsi Ocieka. W przeszłości były one posiadaniu tych samych właścicieli i stanowiły jeden organizm administracyjny. Wcześniejszą metrykę posiada wieś Ocieka. Jej powstanie określa się na drugą połowę XIV lub XV wieku, natomiast Wola Ociecka wydzielona została nieco później z obszaru wsi jako przysiółek. Od początku lokacji stanowiły one własność szlachecką , i należały do rodziny Tarnowskich herbu Leliwa. W dokumentach wieś Ocieka jest częściej wymieniana, a nawet pod jej nazwą mylnie podawane są informacje dotyczące dworu w Woli Ocieckłej. Pierwotna nazwa Ocieki prawdopodobnie brzmiała Othsijeka lub Odszycha . Lokalna tradycja tłumaczy jej pochodzenie od słowa Ucieczka lub Ucieka, uznając, iż jej początek dali przestępcy, którzy uciekli przed pańszczyzną i to jeszcze w czasach przedtatarskich . Na mocy dokumentu Zbigniewa Oleśnickiego, biskupa krakowskiego w 1431 r. wieś Ocieka, jako nowo lokowana włączona została do parafii w Rzochowie celem powiększenia jej dochodów. W 1448 r. na mocy podziału rodzinnego dobra rzochowskie, pośród których wymieniono wieś Ocieka, przeszły w posiadanie Jana Feliksa Tarnowskiego, wojewody lubelskiego (zm. m. 1484 a 1485 r.)16, a następnie jego syna, Jana Feliksa Tarnowskiego zwanego Szramem, wojewody krakowskiego (zm. 1507). Prawdopodobnie Jan Feliks Szram mógł być założycielem Woli Ocieckiej bowiem w wykazie dóbr rzechowskich, jakie w drodze podziału majątkowego po ojcu otrzymał w roku 1508 jego syn, Stanisław Tarnowski, kasztelan chełmski a później sądecki ( ur. przed 1487, zm. ok. 1530) wymieniona została, po raz pierwszy jej nazwa18. Po śmierci Stanisława Tarnowskiego zamek w Rzemieniu wraz z dobrami rzochowskimi (w tym z Wolą Ociecką) przeszły, na drodze podziału pomiędzy braćmi Stanisławem, Janem Amorem i Wojciechem w posiadanie tego ostatniego Tarnowskiego, zwanego niekiedy Rzemieńskim ( ur. przed 1522, zm. ok. 1565). Kolejnym dziedzicem klucza rzochowskiego (określanym odtąd też rzemieńskim), w tym Woli Ocieckiej został syn Wojciecha, Stanisław Tarnowski (ur. ok.1556, zm. 1587 r.). Po śmierci ojca opiekę nad nim przejął ojczym, kasztelan sieradzki, wcześniej podskarbi koronny, Flieronim Bużeński, z wyznania kalwin. Stanisław, w pewnym okresie swojego życia skłaniał się też ku arianizmowi, kształcił się bowiem w środowisku na wskroś innowierczym w uniwersytecie Lipskim, ale po powrocie do kraju nie szczędził pieniędzy na liczne fundacje kościelne. Ożeniony był z Zofią Mielecką, córką Stanisława, kasztalana krakowskiego, zmarł jednak bezpotomnie. Jeszcze za życia w 1585 dokonał wieczystej donacji wszystkich swych dóbr na rzecz szwagra, Hieronima Mieleckiego, wtedy starosty brzesko-kujawskiego. Donacja ta objęła m. in. Wolę Ociecką z folwarkiem zwanym Sęczki™. Zapis ten stanowi istotną informację dla poznania dziejów założenia dworskiego w Woli Ocieckiej, bowiem wskazuje iż tradycja miejsca, na którym zostało ono usytuowane, jest odległa, i korzeniami sięga wieku XVI-go. Poprzedził go więc folwark zwany Sęczek. Stanisław Tarnowski był ostatnim przedstawicielem rzemieńskiej linii Tarnowskich-Leliwitów, którzy od 1365 r. posiadali tereny nadwisłoczańskie. Jak się okazało, donacja ta, dość kłopotliwa dla rodziny Mieleckich, ostatecznie przez córkę Keronima, Annę Mielecką promo voto Joachimową Ocieską, kasztelanową sądecką, secundo voto Adamową Ratowską z Ratoszyna sprzedana została w 1616 r. wojewodzie krakowskiemu, Stanisławowi Lubomirskiemu herbu Szreniawa (1583-1649) za kwotę 240 000 złp. Kolejnym właścicielem dóbr rzemińskich w 1694 r. był Józef Karol Lubomirski. Drogą spadku Rzemień i dobra przeszły następnie w ręce Sanguszków (1710), ale wkrótce wróciły do rodziny Lubomirskich (1753), po czym zamek z kluczem rzemieńskim posiadali Lasoccy. Od nich odkupił te dobra Stadnicki. Jeden ze Stadnickich poślubił Reyównąz pobliskiego Przecławia i tą drogą Rzemień przeszedł na własność rodziny Reyów. Na przełomie XVIII/XIX w. Ociekę z Wolę Ociecką posiadał Kajetan Rey, dziedzic Przecławia, który w 1812 r. zginął w pojedynku. Najprawdopodobniej w latach 20-tych XIX w. miał miejsce ślub jego córki Anny Reyówny z hrabią Eustachym Romerem h. Jelita (1796-1847) z Bieździadki k. Kołaczyc. Anna w posagu ślubnym wniosła Ociekę wraz z Wolę Ociecką i odtąd ród Romerów był w posiadaniu tego majątku. W latach 30-tych XIX w. Anna i Eustachy Romerowie wznieśli murowany dwór, będący przedmiotem opracowania, jako siedzibę dla przyszłych pokoleń hrabiowskiej linii rodu. Tytuł hrabiowski otrzymał ojciec Eustachego, Cyprian Romer w 1818 r. z rąk cesarza Austrii Franciszka II, i odtąd przysługiwał on jego potomkom. W południowo-wschodnim narożu parku dworskiego postawiono drewnianą kapliczkę, prawdopodobnie pw. św. Antoniego. Do dworu należały także zabudowania gorzelni, które znajdowały się po drugiej stronie głównej drogi. W czasie rabacji 1846 r. dwór w Woli Ocieckiej szczęśliwe nie został zniszczony ani zrabowany przez chłopstwo, natomiast w gorzelni dworskiej rozbili zbiorniki z alkoholem. Podczas powstania styczniowego rodzina właścicielki dworu Anny z Rejów hr. Rome-rowej udzielała pomoc okolicznym powstańcom, którzy przez dłuższy czas ukrywali się w lasach ocieckich, uzupełniając m. in. oddział Dionizego Czachowskiego kierujący się do Królestwa. Jeden z powstańców pozostawił napis na wewnętrznej stronie drewnianego tabernaculum dworskiej kapliczki: W dniu 16 czerwca 1863 roku ostatni raz tu modliłem się. Błagałem Boga za przyjaciół, nieprzyjaciół, za Ojczyznę, za poległych i za walczących z wrogiem. A. Chodkiewicz. W dobrach ocieckich ukrywała się też w przebraniu za wiejską dziewczynę, Henryka Pustowójtówna, adiutanka powstańczego dyktatora Mariana Langiewicza. Miejscowa tradycja przechowała wiadomość, że była ona zaręczona z synem Anny Romerowej, Zygmuntem Romerem. Pomagał on w organizowaniu, zaopatrywaniu powstańczych oddziałów w żywność i broń, a Pustowójtówna z narażeniem życia wywiózł za granicę, ratując przed represjami zaborców. Z jej osobą wiąże się też drzewo z parku dworskiego - Lipapatmy Pustawójtówny, pod którą miała siadać bohaterka powstania styczniowego. Po śmierci Anny Romerowej (zm. 1866) dobra ocieckie otrzymał syn Władysław (zm. 1880). Autorzy wydanego w 1888 roku Słownika geograficznego Królestwa Polskiego pod dłości odnotowali właśnie Władysława hr. Romera. Po jego śmierci dobra ocieckie przejął brat Zygmunt hr. Romer (1837-1914). Wkrótce przekazał je siostrzeńcowi Tomaszowi Romerowi (1861-1925)38, który w 1896 r. ożenił się z Marią Potocką, córką hr. Stanisława Potockiego i Anny z hr. Działyńskich (l872-1961). Tomasz i Maria Romerowie zamieszkali w dobrach ocieckich, i mieli cztery córki. W tej sytuacji na Tomaszu zakończyła się linia ociecka rodu hr. Romerów. W środowisku ocieckim Tomasz i Maria Romerowie byli aktywni społecznie, i zapewne wzorem matki Marii, hrabiny Anny Potockiej, zaraz po ślubie w tym samym 1896 r. założyli ochronkę ss Służebniczek dla dzieci z Ocieki. Tomasz hr. Romer włączył się w działalność narodową organizując w 1912 wśród wiejskiej młodzieży odczyty i obchody świąt narodowych. Po 1914 r. był inicjatorem powołania Komitetów Narodowych sprawujących opiekę nad Drużynami Sokoła z Ropczyc i Dębicy oraz organizujących kursy sanitarne dla członkiń drużyn samarytańskich. Być może małżeństwo to dokonało przebudowy drewnianej kapliczki dworskiej na murowaną, która otrzymała wygląd estetyczny utrzymany w stylu eklektycznym. Następstwem tego dokonania mogła być późniejsza decyzja związana z uroczystością zaślubin córki Jadwigi która odbyła się w małym i skromnym wnętrzu tej kapliczki. We wspomnieniach starszego pokolenia z Woli Ocieckiej, których rodzice lub dziadkowie mieli kontakt z rodziną Romerów, pozostali jako ludzie wyjątkowego serca, przyjaźni i udzielający potrzebującym pomocy W 1905 roku własność tabularna w Woli Ocieckiej «była w posiadaniu Tomasza i Marii hr. Romerów. W czasie I wojny światowej na wskutek napadu oddziału kozackiego na dwór obiekt stracił swe pierwotne wyposażenie. Analiza spisu posiadaczy gruntów z lat 1919 -1944 pokazuje, że działki należące do Romerów były w większości skreślone, jako już do nich nie należące. Naniesione nowe nazwiska wskazują na zmianę właścicieli. Pozostałe działki z Tomasza Romera przepisane były na Marię Romerówną, Katarzynę, i Annę Gaszyńską. Przy niektórych naniesionych poprawkach są daty: 1920, 1929 i 1931 wskazujące na czas przekształceń własnościowych. Wyjątkowym wydarzeniem w rodzinie ocieckich Romerów był ślub Jadwigi Romerównej z rotmistrzem, Mieczysławem Żarskim47, który odbył się w 1919 r. Ceremonia zaślubin miała miejsce w kaplicy dworskiej, będącej symbolem walki o niepodległość, a szczególnie łączono ją z powstaniem listopadowym roku 1831. Tym wymowniejszy charakter posiadała uroczystość, że był to czas tuż po odzyskaniu niepodległości. Zaślubiny odbyły się przy zachowaniu zwyczajów kultywowanych przez poprzednie pokolenia (kontuszowe ubiory, strojna banderia). Upamiętniona została na licznych ujęciach fotograficznych. Warto dodać, że właśnie we dworze ocieckim, u córki Marii Romerowej ostatnie miesiące swego życia spędziła Anna z Działyńskich Potocka (1846-1926), żona Stanisława Potockiego, zasłużonego dla polskiej balneologii. Anna Potocka była postacią o wyjątkowo bogatej osobowości, matka dziewłęciorga dzieci, kobieta głębokiej wiary, obdarzona wieloma talentami. W młodości studiowała malarstwo i rzeźbę w Rzymie, znakomicie władała piórem, była aktywna społecznie; szczególną pomoc udzielała dzieciom z ubogich rodzin, zajmowała się lecznictwem, prowadziła uświadamiającą publicystykę zdrowotną i higieniczną. Jest autorką pamiętnika, znakomitego dokumentu społeczeństwa polskiego k. XIX w., a zwłaszcza galicyjskiego ziemiaństwa. Wykaz właścicieli większej własności obejmujący obszar powiatu ropczyckiego pokazuje, iż przed 1935 r. dobra w Woli Ocieckiej należały do Marii hr. Romerównej, Katarzyny Romerównej, Jadwigi z Romerów Żarskiej, żony rotmistrza Mieczysłwa, Mieczysława hr. Reya i Anny Gaszyńskiej. Obejmowały one łącznie obszar 147 ha użytków rolnych i 946 ha lasu. Dwór posiadał zarodową oborę rasy siementalskiej. Zabudowania gospodarcze znajdowały się od zachodniej strony założenia dworskiego, poza nim (do dziś pozostała odbudowana, murowana, parterowa obora). W parku był staw, a pozostałe stawy znajdowały się po drugiej stronie ulicy, przy budynkach gorzelni. We dworze było wiele zabytkowych przedmiotów m. in. w sypialni Marii i Tomasza Romerów wisiał haft z symboliką IHS oraz datą 1772. Z ocieckiego dworu zachował się także szal turecki z XIX w., serwis porcelanowy karlsbadzki, zdobiony motywami bratków, z 1896 stanowiący posag Marii Romerowej, liczne grafiki przedstawiające m. in. Tytusa Działyńskiego i jego urodziwą siostrę przywiezione prawdopodobnie przez młodą Marię, wnuczkę Tytusa, po jej ślubie z Tomaszem, oraz portret dziewczynki autorstwa Piotra Stachiewicza, i liczne portrety przodków. Do 1940 r. a więc do czasu wysiedlenia przez Niemców we dworze ocieckim mieszkała Maria z Potockich Romerowa (Bunia), i córki: Maria (Rysia) Romerówna i Katarzyna Szaszkiewiczowa. Po zajęciu budynku dworu przez Oberkomando, Romerowie opuścili Wolę Ociecką i początkowo mieszkali w Dąbiu. W późniejszym czasie, Maria (Rysia) Romerówna, ostatnia właścicielka dworu w Woli Ocieckiej zamieszkała z siostrą Katarzyną Szaszkiewicz w leśniczówce w Rymanowie, gdzie zmarła 1985 r., i tutaj została pochowana na cmentarzu parafialnym. Budynek dwom w czasie okupacji użytkowany był przez Niemców. W budynkach gospodarczych prowadzono nadal hodowlę bydła. W 1944 r. podczas walk spłonęły podworskie zabudowania gospodarcze. Szczęśliwie budynek dworu nie został zniszczony. Po wojnie, w wyniku grabieży pozbawiony został wyposażenia. Następnie obiekt przejęty został przez Gminną Spółdzielnię, która urządziła w jego pomieszczeniach skład zboża i masarnię. Od 1955 r. dwór został przeznaczony na szkołę podstawową dla miejscowych dzieci. Początkowo użytkowano pomieszczenia bez przystosowywania ich do potrzeb szkolnych, dopiero w 1968 r. przeprowadzono zmiany w układzie przestrzennym. Sale lekcyjne znajdowały się na parterze, a pomieszczenia wschodniego naroża adaptowano na mieszkanie dla dyrektora szkoły. W suterenach była kotłownia, sale warsztatowe oraz prowadzono tu zajęcia pozalekcyjne (harcówka), natomiast w pomieszczeniach I-go traktu były piwnice. W parku od strony tylnej elewacji wybudowano budynek na sanitariaty. Od tej strony urządzono także boisko sportowe. Prace remontowe przy budynku prowadzono na bieżąco. Zespół podworski w Woli Ocieckiej został wpisany do rejestru zabytków decyzją wydaną przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Rzeszowie z dnia 13.03.1976 r. pod nr A-953. W skład założenia parkowo-dworskiego wszedł: dwór, kapliczka i park krajobrazowy na p.b.l; p.gr 1,2,4; Iwh - 71055. W związku z potrzebami szkoły, w 1986 r. przy zachodniej elewacji dworu dobudowano murowany, piętrowy budynek przeznaczony na szatnię, sanitariaty, a w piwnicy urządzono kotłownię. Po wybudowaniu w Woli Ocieckiej w 1999 r. nowego kompleksu szkolnego, nieopodal założenia dworsko-parkowego, dwór opuszczono i przez pewien czas pozostawał on bez użytkownika. Należy dodać, iż prawowitymi spadkobiercami dworu pozostawała nadal rodzina po Marii hr. Romerównej (zm. 1985 r.). Po oddaniu nowego budynku szkoły Rada Gminy w Ostrowie nie zamierzała wykorzystywać zespołu dworskiego w Woli Ocieckiej do celów oświatowych, w związku z tym w marcu 2000 r. postanowiono wystawić go do sprzedaży, z możliwością przeznaczenia na dom spokojnej starości. Przed sprzedażą zdecydowano wydzielić działkę z kapliczką dworską (nr 157/2) uzasadniając, iż związana jest ona z tradycjami wsi i parafii56. Na podstawie przeprowadzonego przez Urząd Gminy w Ostrowie, przetargu nowym właścicielem zespołu dworskiego (dwór i park krajobrazowy) został od 2001 r. Pan Władysław Kępka z Ropczyc.

Założyciel:

Moderatorzy: