Od kilku lat jako Konsultanci Rynku Pracy przyglądamy się zmianom w korzystaniu z nowych technologii w procesach rekrutacyjnych. Nasz zespół na bieżąco śledzi pojawiające się trendy i analizuje publikowane w tym obszarze wyniki badań. Ze szczególną uwagą i ciekawością śledzimy stale rosnące zainteresowanie social media, które szybko wkraczają niemal we wszystkie dziedziny naszego życia.
Obecnie niewielu dziwi fakt, że media społecznościowe wykorzystywane są również w procesach rekrutacyjnych. Zastanawiać może jednak skala zjawiska i sposób, w jaki interpretowana jest zawartość profili przez profesjonalistów.
Podejrzenia vs rzeczywistość
Początkowo, szukając odpowiedzi na pytanie o skalę zjawiska, rozmawialiśmy z osobami, które aktywnie korzystały z social media lub planowały zacząć wykorzystywać ten kanał w poszukiwaniu pracowników. O sytuacji na rodzimym rynku wnioskowaliśmy również na podstawie zagranicznych badań. W ten sposób mogliśmy jedynie podejrzewać, w jak sposób prezentuje się polski krajobraz social media w rekrutacji, jednak zależało nam na tym, by uzyskać twarde dane, na których moglibyśmy oprzeć naszą wiedzę. Z tego powodu, jako Lee Hecht Harrison DBM Polska, w ubiegłym roku zdecydowaliśmy się zweryfikować nasze przypuszczenia i zapoczątkowaliśmy badania polskiego rynku w tym obszarze.
W okresie pomiędzy czerwcem a wrześniem 2015 roku przeprowadziliśmy pierwszą edycję badania „Media społecznościowe w rekrutacji”. Do udziału w ankiecie on-line zaprosiliśmy współpracujących z nami pracowników działów HR i agencji rekrutacyjnych z całej Polski. Na nasze pytania odpowiedziało 222 respondentów, reprezentujących różne branże. (wykres 1)
| Respondenci wg branży | % |
| IT / Telco / Media | 14 |
| FMCG | 4 |
| Finanse | 11 |
| farmacja / medyczna | 6 |
| Produkcja | 13 |
| Konsultingowa | 5 |
| Rekrutacyjna | 30 |
| TSL | 4 |
| inna | 13 |
Polscy rekruterzy vs zagraniczni koledzy
Według naszych badań, aż 97% rekruterów w Polsce wykorzystuje w swojej pracy portale społecznościowe. Natomiast aż 79% profesjonalistów potwierdziło, że zatrudniło nowego pracownika za pomocą portali społecznościowych. Przy porównaniu tych danych z wynikami prezentowanymi przez Jobvite, okazuje się, że w obu obszarach wyprzedzamy amerykańskich rekruterów o kilka procent. W Stanach dane prezentują się kolejno na poziomie: 92%[1] i 73%[2]. Jeszcze lepiej prezentujemy się na tle regionu Europy Środkowo-Wschodniej i MENA , w którym, według badań Adecco, wykorzystanie social media w rekrutacji wynosi 73%[3].
Dodatkowo naszych badań wynika, że najczęściej i najskuteczniej z social media korzystają pracownicy branży rekrutacyjnej. Bardzo wysokie wyniki uzyskały również branża FMCG i IT/Telco/Media, co jest zbieżne z trendami opisanymi przez Adecco w wspomnianym już wcześniej raporcie. (wykres 2)
| Czy zatrudnił/a Pani/Pan kandydata przy pomocy portali społecznościowych w procesie rekrutacji? | ||
| W jakiej branży Pani/Pan pracuje? | Tak | Nie |
| IT / Telco / Media | 86% | 14% |
| FMCG | 89% | 11% |
| Finanse | 81% | 19% |
| Farmacja | 83% | 17% |
| Produkcja | 52% | 48% |
| Konsultingowa | 83% | 17% |
| Rekrutacyjna | 97% | 3% |
| Inna | 62% | 38% |
Czy rekruterzy szukają informacji o kandydatach w internecie?
Według naszych badań prawie 90% rekruterów oceni kandydata za pomocą profilu w social media. Najczęściej do tego celu wykorzystywane są portale biznesowe.
Co ciekawe, niespełna 30% pytanych przyznaje, że weryfikuje facebookowy profil kandydata przed spotkaniem. Co drugi rekruter sprawdzi zawartość profilu na Facebooku dopiero po rozmowie kwalifikacyjnej. Na podstawie rozbieżności w odpowiedzi na pytanie dotyczące wykorzystania poszczególnych portali w procesie rekrutacji (37% w przypadku Facebooka) i pytania o techniki wykorzystywane przy rekrutacji za pośrednictwem social media (maksymalna odpowiedź 47% w przypadku Facebooka), z pewną ostrożnością wnioskujemy, że polscy rekruterzy w swojej pracy wykorzystują Facebooka częściej niż to deklarują.
Przyczyn takich rozbieżności może być wiele, ale to, co nasuwa się nam na podstawie jakościowej analizy zalet i wad mediów społecznościowych, to niechęć ankietowanych do naruszania sfery prywatnej kandydatów. W odpowiedziach rekruterów, ale również w naszych rozmowach z pracownikami HR, równie często pojawia się temat regulacji prawnych, jak i kwestii etycznych. Czy na pewno powinniśmy analizować treść profili przeznaczonych dla znajomych? Jak bardzo można nagiąć granicę pomiędzy sferą życia prywatnego i zawodowego?
Na te pytania nie ma jednoznacznej odpowiedzi, a nawet mogą one generować kolejne: czy dane, które upubliczniamy w Internecie, także nieznajomym, w dalszym ciągu należą do naszej sfery prywatnej?
50 na 50, czyli pierwsze wrażenie w social media
Wrażenie, które wywołujemy w ciągu zaledwie kilku pierwszych chwil spotkania nie straciło swojej mocy w dobie social media. Różnica polega na tym, że obecnie aby je wywołać wcale nie potrzeba realnego spotkania. 90% rekruterów weryfikuje profil kandydata przynajmniej na jednym portalu społecznościowym. Warto jednak przyjrzeć się w jaki sposób eksperci w obszarze rekrutacji odbierają treści zamieszczane przez kandydatów.
Okazuje się, że w Polsce dokładnie połowie ankietowanych zdarzyło się, pod wpływem treści zamieszczonych przez kandydata w mediach społecznościowych, poddać w wątpliwość decyzję o nawiązaniu współpracy. Podobny, choć nieco wyższy wyniki – 55%, uzyskano w USA.
Zdajemy sobie sprawę, że treści, które jeszcze przed spotkaniem znajdujemy o kandydacie w social media, nie determinują tego, czy nawiążemy współpracę z daną osobą, czy nie. Trudno jednak zbagatelizować pewne informacje, które nasz rozmówca – świadomie bądź nie – udostępnił publicznie.
W Polsce najbardziej negatywnie odbierane są: wulgaryzmy (87%), treści o charakterze seksualnym (71%) i związane z używkami (75%), a także błędy językowe (72%). Po zapoznaniu się z tego rodzaju treściami na profilu, kandydatowi może być trudno poprawić wrażenie, które wywołał. Kwestią o którą nie zapytaliśmy w ankiecie, a która może być ciekawa, to w jaki sposób rekruterzy postępują w takich sytuacjach. Zastanawiamy się, jak często zdarza się, że rekruterzy decydują się na udzielenie kandydatowi informacji zwrotnej, proszą o wyjaśnienia lub jedynie sugerują, że znają zawartość profili.
Dla równowagi warto wspomnieć o treściach odbieranych w sposób pozytywny. Rekruterzy korzystnie oceniają: dzielenie się wiedzą przez potencjalnych kandydatów (82%), aktywne udzielanie się w grupach branżowych (69%), dzielenie się pasjami i zainteresowaniami (64%), a także zaangażowanie w wolontariaty (62%). (wykres 3)
| W jaki sposób treści zamieszczane przez kandydatów na profilach społecznościowych wpływają na Pani/Pana decyzję o możliwości nawiązania współpracy? | |||
| negatywnie |
neutralnie |
pozytywnie | |
| % odp. | % odp. | % odp. | |
| duża aktywność na portalu (dodawanie treści, komentowanie, dzielenie się materiałami etc.) |
1% | 67% | 32% |
| błędy językowe | 72% | 27% | 0% |
| dzielenie się wiedzą branżową | 3% | 15% | 82% |
| grupy branżowe | 0% | 31% | 69% |
| grupy prywatne | 2% | 85% | 13% |
| nieformalne zdjęcia | 26% | 72% | 2% |
| polubienia stron | 2% | 87% | 12% |
| prezentowane poglądy polityczne | 34% | 65% | 1% |
| treści seksualne | 71% | 28% | 1% |
| treści związane z używkami (m.in. alkohol, narkotyki) | 75% | 25% | 1% |
| wspólne kontakty | 2% | 61% | 37% |
| wulgaryzmy | 87% | 12% | 1% |
| zaangażowanie w wolontariaty | 0% | 38% | 62% |
| zainteresowania / pasje | 2% | 34% | 64% |
| luki w informacjach na portalach biznesowych (wykształcenie, miejsce pracy, etc.) | 41% | 54% | 5% |
Podobnie jak niemożliwe jest opisanie wszystkich aspektów wykorzystania social media w jednym, krótkim tekście, tak samo trudno rozstrzygnąć wszystkie dylematy związane z mediami społecznościowymi w świecie rekrutacji. Warto jednak mieć świadomość skali zjawiska, pojawiających się trendów i kierunku ich rozwoju, nie tylko „na własnym podwórku”, ale również w szerszym kontekście, całego rynku rekrutacyjnym. Osobiście, mamy nadzieję, że kolejne edycje badań pozwolą nam nie tylko obserwować zachodzące zmiany, ale również będą stanowić inspirację i zaproszenie do wymiany doświadczeń i dyskusji na ten temat wdrażania nowych rozwiązań w social media.
[1] The Jobvite, Recruiter Nation Survey, 2015 (11.01.2016)
[2] The Jobvite, Social Recruiting Survey, 2014 (11.01.2016)
[3] Adecco, Raport Social Media w rekrutacji – Europa Środkowo-Wschodnia rekruterzy, 2014 (11.01.2016)