Temat: Zadania z egzaminu maklerskiego
Może komuś coś się przyda.
Zwracam się z prośbą o ponowne sprawdzenie prawidłowości oceny wyniku złożonego przeze mnie, w dniu 07.11.2010 r., egzaminu na maklera papierów wartościowych.
Poniżej przedstawiam zadania, których treść lub odpowiedzi uznane przez Komisję za prawidłowe kwestionuję.
Egzamin na maklera papierów wartościowych – 7 listopada 2010, Warszawa
Zestaw nr 1
(W swoim wniosku operuję numerami zadań zgodnymi z numerem zestawu jaki otrzymałem na egzaminie, czyli zestawem nr 1)
Zadanie 3
Wzór na stopę rentowności bonu skarbowego: r = d/(1-d),
Wzór na stopę dyskonta bonu skarbowego: d = r/(1+r),
gdzie: r – stopa rentowności, d – stopa dyskonta,
(Maciej Bombol, „Matematyka finansowa, analiza i wycena instrumentów dłużnych, podstawy analizy portfelowej” – Kurs dla kandydatów na maklerów papierów wartościowych, Warszawa 2010, str. 9),
Podstawiając do wzoru otrzymujemy: r = 0,0433/(0,9567) = 0,04526 = 4,526% (stopa rentowności dla 157 dni),
Stopa rentowności w skali roku: 0,04526∙(360/157) = 10,38%
Wniosek: Spośród podanych odpowiedzi żadna nie jest poprawna.
Dla dodatkowego uzasadnienia powołuję się na zadanie nr 75 z egzaminu na maklera papierów wartościowych z dnia 11.10.2009 r. (zestaw nr 1):
„Inwestor nabył bon skarbowy o czasie do wykupu równym 26 tygodni. Stopa rentowności tego bonu liczona za czas do wykupu wynosi 2,42%. Wartość nominalna bonu wynosi 10000 zł. Ile wynosi stopa dyskonta w skali roku dla tego bonu skarbowego?”
Podstawiając do wzoru otrzymujemy: d = 0,0242/(1,0242) = 0,0236 = 2,36% (stopa dyskonta dla 182 dni (26 tygodni∙7),
Stopa dyskonta w skali roku: 0,0236∙(360/182) = 0,0467 = 4,67%,
gdzie: r,d – oznaczenia jak powyżej,
Arkusz odpowiedzi wskazuje, że odpowiedź A. 4,67% jest odpowiedzią właściwą.
Wniosek końcowy: Przedstawione przeze mnie argumenty dowodzą, że spośród przedstawionych do wyboru odpowiedzi do zadania 3 żadna nie jest poprawna, co jest sprzeczne z zasadami przeprowadzania egzaminu na maklera papierów wartościowych. Wnioskuję o anulowanie zadania 3.
Zadanie 6
Zgodnie z opracowaniem naukowym stanowiącym punkt 7 Załącznika nr 2 do Komunikatu Nr 3/2010 Komisji Egzaminacyjnej dla Maklerów Papierów Wartościowych z dnia 12 lipca 2010 r. w sprawie ustalenia zakresu tematycznego egzaminu na maklera papierów wartościowych i egzaminu uzupełniającego:
„Głównym czynnikiem wpływającym na oczekiwania inwestorów co do przyszłych stóp dochodu są ich oczekiwania co do stopy inflacji. Normalna krzywa stopy dochodu jest wyjaśniana przez oczekiwany wzrost stopy inflacji w przyszłości. Odwrócona krzywa stopy dochodu jest wyjaśniana przez oczekiwany spadek stopy inflacji w przyszłości.”
(K. Jajuga, T. Jajuga „Inwestycje: instrumenty finansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, str. 64),
Wariant odpowiedzi „C. zgodnie z teorią oczekiwań, inwestorzy spodziewają się wzrostu stóp procentowych” jest, w świetle literatury obowiązującej na egzaminie, błędny. Teoria oczekiwań tłumaczy taki kształt, ale argumentacja jest inna.
Na pewno poprawny nie jest również wariant „D. żadna z teorii nie tłumaczy takiego kształtu krzywej rentowności”, ponieważ powyższy fragment wskazuje, że odwróconą krzywą stopy dochodu tłumaczy właśnie teoria oczekiwań.
Wariant odpowiedzi „A. zgodnie z teorią płynności, inwestorzy oczekują wzrostu stóp procentowych” również nie jest poprawny, ponieważ:
„Inny punkt widzenia przyjmuje się w teorii preferencji płynności. (…). Wynika z tego, że ta teoria wyjaśnia normalną (rosnącą) krzywą stopy dochodu.”
(K. Jajuga, T. Jajuga „Inwestycje: instrumenty finansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, str. 64),
Jeśli chodzi o wariant odpowiedzi „B. zgodnie z teorią segmentacji rynku, nie można nic powiedzieć o oczekiwaniach inwestorów, co do kształtowania się przyszłych stóp procentowych” to posłużę się poniższym fragmentem z wcześniej przytaczanej literatury:
„Teoria segmentacji rynku wychodzi z założenia, że rynek obligacji jest podzielony na segmenty. (…). Ta argumentacja wyjaśnia łukowaty kształt krzywej stopy dochodu”
(K. Jajuga, T. Jajuga „Inwestycje: instrumenty finansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, s. 64)
Dodatkowo:
„Teoria segmentacji rynku wywodzi się z podstawowego prawa ekonomii, mówiącego, że o cenie decydują popyt i podaż.”
(K. Jajuga, T. Jajuga „Inwestycje: instrumenty finansowe, aktywa niefinansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 121)
Jak powszechnie wiadomo popyt i podaż są determinowane różnymi zmiennymi, w tym oczekiwaniami uczestników rynku. Nie można więc uznać, że „zgodnie z teorią segmentacji rynku, nie można nic powiedzieć o oczekiwaniach inwestorów, co do kształtowania się przyszłych stóp procentowych”.
Poniższy fragment uważam za najlepszy argument odnośnie niepoprawności odpowiedzi B: „Rynek sam ustala kształt krzywej, odzwierciedlający cenę pieniądza na rynku – stopa spada w tym segmencie, gdzie podaż pieniądza przewyższa popyt na niego, natomiast wzrasta tam, gdzie popyt jest przeważający. Oczekiwania dotyczące przyszłego poziomu stóp procentowych pozwalają wykorzystać stopę forward jako wyznacznika po uwzględnieniu premii za płynność (dodatniej bądź ujemnej).”
(E. Dziwok, „Krzywa dochodowości – metody konstrukcji i zastosowanie”, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2008, s. 50 – 51)
Uważam, że powyższy fragment opracowania naukowego dotyczącego krzywej dochodowości dobitnie świadczy o tym, iż za błędną należy uznać odpowiedź „B. zgodnie z teorią segmentacji rynku, nie można nic powiedzieć o oczekiwaniach inwestorów, co do kształtowania się przyszłych stóp procentowych”
Wniosek końcowy: Na podstawie przedstawionej argumentacji stwierdzam, że w arkuszu nie ma prawidłowej odpowiedzi na zadanie 6, co jest sprzeczne z zasadami przeprowadzania egzaminu na maklera papierów wartościowych. Wnioskuję o anulowanie zadania 6.
Zadanie 7
Zgodnie z opracowaniem naukowym stanowiącym punkt 5 Załącznika nr 2 do Komunikatu Nr 3/2010 Komisji Egzaminacyjnej dla Maklerów Papierów Wartościowych z dnia 12 lipca 2010 r. w sprawie ustalenia zakresu tematycznego egzaminu na maklera papierów wartościowych i egzaminu uzupełniającego:
„Równania Blacka-Scholesa określające ceny europejskich opcji kupna i opcji sprzedaży akcji spółek nie wypłacających dywidendy mają następującą postać:
c = SN(d1) – XE-rtN(d2) (1.15)
(…)
Ponieważ cena amerykańskiej opcji kupna (C) jest w wypadku akcji spółek nie wypłacających dywidendy równa cenie opcji europejskiej (c), do tej wyceny możemy także stosować wzór (1.15).”
(J. Hull, „Kontrakty terminowe i opcje: wprowadzenie”, WIG PRESS 1999, Warszawa 1999, s. 299-300)
Na podstawie przytoczonego fragmentu literatury obowiązującej na egzaminie na maklera papierów wartościowych (zgodnie z Załącznikiem nr 2 do Komunikatu Nr 3/2010 Komisji Egzaminacyjnej dla Maklerów Papierów Wartościowych z dnia 12 lipca 2010 r. w sprawie ustalenia zakresu tematycznego egzaminu na maklera papierów wartościowych i egzaminu uzupełniającego) wnioskuję o uznanie zaznaczonej przeze mnie odpowiedzi „A. opcji amerykańskich” za poprawną lub uznanie zadania za niezgodne z zasadami przeprowadzania ww. egzaminu, ponieważ nie można wykluczyć poprawności odpowiedzi A. i D.
Jeśli natomiast Komisja uważa, że popełniam błąd powołując się na model Blacka-Scholesa a nie na przedstawiony w zadaniu „model Black’a – Scholes’a – Merton’a” to oświadczam, iż żadna z pozycji literaturowych wchodzących w skład oficjalnego wykazu podanego przez Komisję nie traktuje o podanym w treści zadania modelu. Bardzo proszę o pozytywne zweryfikowanie mojej opinii w oparciu o spis opracowań naukowych stanowiący Załącznik nr 2 do Komunikatu Nr 3/2010 Komisji Egzaminacyjnej dla Maklerów Papierów Wartościowych z dnia 12 lipca 2010 r. w sprawie ustalenia zakresu tematycznego egzaminu na maklera papierów wartościowych i egzaminu uzupełniającego.
Na potwierdzenie mych słów pozwolę sobie zacytować:
„Klasyczna wersja tego modelu (której autorami są Fisher Black i Myron Scholes) dotyczy europejskiej opcji kupna na akcję, która nie daje dywidendy.”
(K. Jajuga, T. Jajuga „Inwestycje: instrumenty finansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, s. 197),
Kolejny argument na potwierdzenie mojej opinii stanowi fragment zaczerpnięty z literatury obowiązującej na egzaminie na maklera papierów wartościowych (zgodnie z Załącznikiem Nr 2 do Komunikatu Nr 3/2010 Komisji Egzaminacyjnej dla Maklerów Papierów Wartościowych z dnia 12 lipca 2010 r.):
„Na początku lat siedemdziesiątych Fisher Black i Myron Scholes dokonali przełomu w dziedzinie wyceny opcji na akcje. (…). W niniejszym rozdziale wytłumaczymy zasady stosowania modelu Blacka-Scholesa, a także związane z nim założenia.”
(J. Hull, „Kontrakty terminowe i opcje: wprowadzenie”, WIG PRESS 1999, Warszawa 1999, s. 299-300)
Uważam, że sytuacja w której treść pytania egzaminacyjnego wykracza poza spis literatury podany przez Komisję Egzaminacyjną nie powinna mieć miejsca. Wierzę, że taki punkt widzenia nie może zostać uznany za błędny przez ww. Komisję.
Jeżeli jednak jestem osamotniony w tym przekonaniu to przytaczam poniższy fragment:
„Model Blacka-Scholesa-Mertona jest stosowany do wyceny opcji europejskich. Jeśli chodzi o opcje amerykańskie, to jedynym przypadkiem, w którym model może być stosowany, jest wycena amerykańskich opcji call na instrument podstawowy, który nie przynosi dochodów w okresie do wygaśnięcia opcji (takim instrumentem jest akcja niedająca dywidendy).”
(K. Jajuga, T. Jajuga „Inwestycje: instrumenty finansowe, aktywa niefinansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 293)
Wniosek końcowy: Na podstawie powyższej argumentacji proszę o uznanie udzielonej przeze mnie odpowiedzi „A. opcji amerykańskich” za właściwą albo anulowanie zadania z racji występowania w arkuszu dwóch odpowiedzi, z których żadna nie jest błędna.
Jeśli ta argumentacja zostanie uznana za niewystarczającą to wnioskuję o anulowanie zadania na podstawie braku związku pomiędzy treścią zadania a wymaganiami ustanowionymi uprzednio przez Komisję Egzaminacyjną. Opracowania naukowe wymienione w oficjalnym wykazie Komisji Egzaminacyjnej nie wymieniają nazwy modelu, do którego odnosi się zadanie 7.
Zadanie 17
Zgodnie z Ustawą o obrocie instrumentami finansowymi z dnia 29 lipca 2005 (według stanu prawnego obowiązującego na dzień 7 października 2010 roku):
„Art. 3.Ilekroć w ustawie jest mowa o:
(…)
33) firmie inwestycyjnej – rozumie się przez to dom maklerski, bank prowadzący działalność maklerską, zagraniczną firmę inwestycyjną prowadzącą działalność maklerską na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zagraniczną osobę prawną z siedzibą na terytorium państwa należącego do OECD lub WTO, prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność maklerską;
(…)
36) banku powierniczym – rozumie się przez to bank krajowy posiadający zezwolenie Komisji na prowadzenie rachunków papierów wartościowych;
Art. 69. 4.
Działalnością maklerską jest również wykonywanie przez firmę inwestycyjną czynności polegających na:
1) przechowywaniu lub rejestrowaniu instrumentów finansowych, w tym prowadzeniu rachunków papierów wartościowych oraz prowadzeniu rachunków pieniężnych;
(…)
Art. 119. 1.
Za zezwoleniem Komisji bank z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej może prowadzić rachunki papierów wartościowych (działalność powiernicza).
Art. 119. 3.
Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, może być udzielone również w przypadku, gdy bank otrzymał już zezwolenie na prowadzenie działalności maklerskiej. W takim przypadku prowadzenie rachunków wartościowych odbywa się poza jednostką organizacyjną banku prowadzącą działalność maklerską.
Art. 132. 1.
(…)
3) za dom maklerski uważa się dom maklerski, bank prowadzący działalność maklerską albo bank powierniczy;”
W rozumieniu przepisów Ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, bank krajowy posiadający zezwolenie Komisji na prowadzenie rachunku papierów wartościowych wykonuje działalność klasyfikowaną jednoznacznie jako działalność maklerska.
Co więcej, Ustawa wskazuje, iż bank posiadający już zezwolenie na prowadzenie działalności maklerskiej może otrzymać zezwolenie na prowadzenie działalności powierniczej.
Odwołanie w treści zadania do Ustawy o obrocie instrumentami finansowymi nie wyklucza też możliwości zaklasyfikowania banku powierniczego do kategorii „dom maklerski” (w myśl ostatniego z przytaczanych przez mnie artykułów ww. Ustawy).
Wniosek końcowy: Uważam, że na podstawie przytoczonych przeze mnie fragmentów Ustawy o obrocie instrumentami finansowymi (do której bezpośrednio odnosi się to zadanie) nie można uznać odpowiedzi „C. bank powierniczy” za błędną. Wnioskuję o uznanie zaznaczonej przez mnie odpowiedzi „D. żadna z powyższych” za poprawną albo anulowanie zadania.
Zadanie 20
Komunikat Nr 3/2010 Komisji Egzaminacyjnej dla Maklerów Papierów Wartościowych z dnia 12 lipca 2010 r. w sprawie ustalenia zakresu tematycznego egzaminu na maklera papierów wartościowych i egzaminu uzupełniającego stanowi oficjalny wyznacznik wymagań stawianych przed kandydatami na maklera papierów wartościowych.
Oto jego fragment:
„7. ANALIZA INSTRUMENTÓW POCHODNYCH
(…)
7.3. Opcje.
7.3.1. Rodzaje opcji.
7.3.2. Czynniki warunkujące cenę opcji.
7.3.3. Wartość wewnętrzna a wartość czasowa opcji.
7.3.4. Wykorzystanie opcji.
7.3.5. Strategie handlu opcjami.”
Zadanie 20 dotyczy miar wrażliwości cenowej opcji i wykracza poza wyszczególnione powyżej ramy programowe ogłoszone przez Organizatora egzaminu w zakresie kategorii tematycznej „Opcje”. Uważam, że taka sytuacja nie powinna mieć miejsca. Zakres tematyczny do którego odnosi się to zadanie pozostaje w sprzeczności z oficjalnym zakresem wymagań stanowiącym Komunikat Nr 3/2010 Komisji Egzaminacyjnej dla Maklerów Papierów Wartościowych z dnia 12 lipca 2010 r. (przytoczonym powyżej).
Wniosek końcowy: Na podstawie przytoczonych argumentów wnioskuję o anulowanie zadania 20.
Zadanie 31
Załącznik nr 1 do Komunikatu Nr 3/2010 Komisji Egzaminacyjnej dla Maklerów Papierów Wartościowych z dnia 12 lipca 2010 r. w sprawie ustalenia zakresu tematycznego egzaminu na maklera papierów wartościowych i egzaminu uzupełniającego wraz z późniejszymi zmianami (Komunikat Nr 4/2010 Komisji Egzaminacyjnej dla Maklerów Papierów Wartościowych z dnia 4 października 2010) pod pozycją 13.1/ wymienia „Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości funduszy inwestycyjnych”. W treści zadania 31 powołano się natomiast na „Rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości funduszy inwestycyjnych”, nie wskazując organu, który wydał to rozporządzenie. Proszę zauważyć, że zestaw zadań cechuje niekonsekwencja. W niektórych zadaniach treść określa organ wydający dane rozporządzenie (Minister Finansów).
Wniosek końcowy: Uważam, że zadanie to pozostaje w sprzeczności z ramami przedstawionymi w oficjalnym wykazie aktów prawnych obowiązujących na egzaminie (stanowiącym ww. Załącznik nr 1). Z tego też powodu wnioskuję o anulowanie zadania 31.
Zadanie 33
Komunikat Nr 3/2010 Komisji Egzaminacyjnej dla Maklerów Papierów Wartościowych z dnia 12 lipca 2010 r. w sprawie ustalenia zakresu tematycznego egzaminu na maklera papierów wartościowych i egzaminu uzupełniającego stanowi oficjalny wyznacznik wymagań stawianych przed kandydatami na maklera papierów wartościowych.
Oto jego fragment:
„7. ANALIZA INSTRUMENTÓW POCHODNYCH
(…)
7.3. Opcje.
7.3.1. Rodzaje opcji.
7.3.2. Czynniki warunkujące cenę opcji.
7.3.3. Wartość wewnętrzna a wartość czasowa opcji.
7.3.4. Wykorzystanie opcji.
7.3.5. Strategie handlu opcjami.”
Powyższe zadanie dotyczy miar wrażliwości cenowej opcji i wykracza poza wyszczególnione powyżej ramy programowe ogłoszone przez Organizatora egzaminu w zakresie kategorii tematycznej „Opcje”. Uważam, że taka sytuacja nie powinna mieć miejsca. Zakres tematyczny do którego odnosi się to zadanie pozostaje w sprzeczności z oficjalnym zakresem wymagań stanowiącym Komunikat Nr 3/2010 Komisji Egzaminacyjnej dla Maklerów Papierów Wartościowych z dnia 12 lipca 2010 r. (przytoczonym powyżej).
Wniosek końcowy: Na podstawie przytoczonych powyżej argumentów wnioskuję
o anulowanie zadania 33.
Zadanie 39
Zgodnie z opracowaniem naukowym, które stanowi punkt 2 Załącznika nr 2 do Komunikatu Nr 3/2010 Komisji Egzaminacyjnej dla Maklerów Papierów Wartościowych z dnia 12 lipca 2010 r. w sprawie ustalenia zakresu tematycznego egzaminu na maklera papierów wartościowych i egzaminu uzupełniającego:
„Jednym z aksjomatów współczesnych finansów jest założenie, iż wyższe ryzyko przedsięwzięcia powinno prowadzić do wyższej oczekiwanej stopy zwrotu. Aksjomat ten wynika z obserwacji zachowań uczestników życia gospodarczego, którzy mają „awersję” do ryzyka. Innymi słowy, o ile przedsięwzięcia charakteryzują się taką samą oczekiwaną stopą zwrotu, preferują oni przedsięwzięcia mniej ryzykowne.”
(J. Gajdka, E. Walińska, „Zarządzanie finansowe: teoria i praktyka, T.1, FRR 2000, s. 406)
Dodatkowo, zgodnie z pozycją 7 ww. Załącznika:
„Oto podstawowe rodzaje ryzyka występującego w inwestowaniu.
(…)
Ryzyko płynności (liquidity risk, marketability risk) występuje w przypadku instrumentów finansowych o niewielkim rynku, które stosunkowo trudno jest sprzedać po spodziewanej cenie.”
(K. Jajuga, T. Jajuga „Inwestycje: instrumenty finansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, s. 99-100)
Na podstawie analizy ocenionych przez Komisję arkuszy odpowiedzi wiem, że odpowiedzi „B. wyższy stopień dźwigni finansowej spółki A w stosunku do spółki B” oraz „D. żadna z wymienionych przyczyn nie tłumaczy wyższej oczekiwanej stopy zwrotu” zostały uznane przez Komisję za błędne.
Uważam, iż na podstawie przedstawionych fragmentów literatury oczywiste jest, że ani odpowiedź „A. większa płynność akcji spółki A w stosunku do akcji spółki B” ani odpowiedź „C. zarówno większa płynność akcji spółki A jak i wyższy stopień dźwigni finansowej dla tej spółki w stosunku do spółki B” nie mogą zostać uznane przez Komisję Egzaminacyjną za poprawne. Większa płynność akcji spółki A niż akcji spółki B powoduje niższe ryzyko płynności spółki A, które przekłada się na zmniejszenie oczekiwanej stopy zwrotu, czego dowodzą przytoczone powyżej fragmenty literatury obowiązującej na egzaminie na maklera papierów wartościowych. Niższe ryzyko nie może przecież tłumaczyć wyższej oczekiwanej stopy zwrotu.
Co więcej, zgodnie z pozycją 7 ww. Załącznika:
„Wniosek z funkcjonowania prawa jednej ceny na rynku kapitałowym jest następujący: dwa instrumenty finansowe o równym ryzyku muszą mieć te same stopy zwrotu. W rezultacie arbitraż cenowy na rynku kapitałowym jest możliwy w bardzo krótkim okresie, natomiast generalnie arbitrażysta nie uzyskuje ponadprzeciętnych dochodów bez dodatkowych nakładów i bez zwiększonego ryzyka.”
(K. Jajuga, T. Jajuga „Inwestycje: instrumenty finansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, s. 173)
W odniesieniu do wyższego stopnia dźwigni finansowej spółki A chciałbym zauważyć, że niemożliwe jest jednoznaczne stwierdzenie, iż wyższe ryzyko związane z tym faktem nie jest rekompensowane (lub przewyższane) przez niższe ryzyko będące konsekwencją wyższej płynności akcji tejże spółki. Nie jest to jednak moim głównym argumentem, bo słowo „zarówno” użyte w odpowiedzi C. wskazuje jednoznacznie na uznanie przez Komisję większej płynności jako powodu wyższej oczekiwanej stopy zwrotu. (Proszę zauważyć, że jestem świadomy jedynie uznania odpowiedzi B i D za błędne. Drogą eliminacji oczywiste jest dla mnie, że Komisja uznaje odpowiedź A lub C za właściwą)
Wniosek końcowy: Na podstawie przedstawionej argumentacji stwierdzam, że odpowiedź uznana przez Komisję za poprawną jest błędna. Na podstawie mojej argumentacji oraz w świetle przyznanych uczestnikom egzaminu punktów ujemnych za zaznaczenie odpowiedzi B lub D wnioskuję, że w arkuszu nie ma prawidłowej odpowiedzi na zadanie 39. Sytuacja ta jest sprzeczna z zasadami przeprowadzania egzaminu na maklera papierów wartościowych. Wnioskuję o anulowanie zadania 39.
Zadanie 46
Zgodnie z Regulaminem Giełdy (według stanu prawnego obowiązującego na dzień 7 października 2010 roku):
㤠134
1. Kurs otwarcia oraz kurs zamknięcia określany jest na podstawie zleceń maklerskich, których rodzaje określa Zarząd Giełdy.
2. Z zastrzeżeniem § 136 ust. 2, kurs otwarcia oraz kurs zamknięcia określany jest przy zastosowaniu kolejno następujących zasad:
1) maksymalizacji wolumenu obrotu,
2) minimalizacji różnicy między liczbą instrumentów finansowych w zleceniach sprzedaży i zleceniach kupna możliwych do zrealizowania po określonym kursie,
3) minimalizacji różnicy między kursem określanym a kursem odniesienia.”
(…)
§ 145
1. Kurs jednolity określany jest na podstawie zleceń maklerskich zawierających limit ceny oraz zleceń maklerskich nie zawierających limitu ceny.
2. Kurs jednolity określany jest zgodnie z zasadami zawartymi w § 134 ust. 2.”
Zgodnie ze Szczegółowymi Zasadami Obrotu Giełdowego (według stanu prawnego obowiązującego na dzień 7 października 2010 roku):
Rozdział VIII
„Oddział 4
Sposób określania kursu otwarcia, kursu zamknięcia, kursu jednolitego, oraz kursu określanego w wyniku równoważenia oraz rodzaje i sposób realizacji zleceń biorących udział w ich określaniu.
§ 7
1. W określaniu kursu otwarcia, kursu zamknięcia, kursu jednolitego oraz kursu określanego w wyniku równoważenia zgodnie z zasadami zawartymi w § 134 ust. 2 Regulaminu Giełdy, biorą udział kolejno następujące zlecenia maklerskie:
a) po każdej cenie,
b) po cenie rynkowej na otwarcie,
c) z limitem ceny.
(…)
§ 8
1. W przypadku kursu, o którym mowa w § 7 ust. 1:
a) wszystkie aktywne zlecenia po każdej cenie, wszystkie aktywne zlecenia kupna z limitem ceny wyższym od kursu określonego oraz wszystkie aktywne zlecenia sprzedaży z limitem ceny niższym od kursu określonego muszą być zrealizowane w całości,
b) zlecenia po cenie rynkowej na otwarcie i aktywne zlecenia z limitem ceny równym kursowi określonemu mogą być zrealizowane całkowicie lub częściowo, jak również mogą zostać nie zrealizowane,
c) wszystkie zlecenia kupna z limitem ceny niższym od kursu określonego oraz wszystkie zlecenia sprzedaży z limitem ceny wyższym od kursu określonego nie są realizowane.”
Odpowiedź „B. 30,00 zł” to jedyna odpowiedź, która spełnia warunki przewidziane prawem. Kurs ten nie przekracza ograniczeń statycznych, maksymalizuje wolumen, minimalizuje nierównowagę pomiędzy popytem (kupno) a podażą (sprzedaż). Odpowiedź „C. 29,99 zł” jest bliżej kursu odniesienia, ale nie jest to kurs równowagi, ponieważ po stronie kupna pozostałoby niezrealizowane w pełni zlecenie z wyższym (lepszym) limitem kupna (100 sztuk), co jest niezgodne z przepisami prawa wymienionymi powyżej.
Wniosek końcowy: Na podstawie powyższych fragmentów aktów prawnych, obowiązujących na egzaminie na maklera papierów wartościowych, wnoszę o uznanie za poprawną, udzielonej przeze mnie, odpowiedzi „B. 30,00 zł”.
Zadanie 58
Zgodnie z opracowaniem naukowym, które stanowi punkt 7 Załącznika nr 2 do Komunikatu Nr 3/2010 Komisji Egzaminacyjnej dla Maklerów Papierów Wartościowych z dnia 12 lipca 2010 r. w sprawie ustalenia zakresu tematycznego egzaminu na maklera papierów wartościowych i egzaminu uzupełniającego:
„Inwestycja jest, w istocie, bieżącym wyrzeczeniem dla przyszłych korzyści. Ale teraźniejszość jest względnie dobrze znana, natomiast przyszłość to zawsze tajemnica. Przeto inwestycja jest wyrzeczeniem się pewnego dla niepewnej korzyści.”
(K. Jajuga, T. Jajuga „Inwestycje: instrumenty finansowe, aktywa niefinansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 9),
Przytoczona definicja w sposób oczywisty utożsamia inwestycję z wyrzeczeniem się wartości bieżącej stanowiącej nakład początkowy – PV (present value).
Wzór na wartość przyszłą inwestycji jest następujący:
FV = PV(1+IRR)n
Wzór na wewnętrzną stopę zwrotu (IRR) jest następujący:
IRR = - 1
(K. Jajuga, T. Jajuga „Inwestycje – instrumenty finansowe, aktywa niefinansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa” PWN 2008 str. 95)
Rozwiązanie równania, którego wynikiem jest wewnętrzna stopa zwrotu (IRR) jest zawsze możliwe do uzyskania. W świetle przytoczonego fragmentu literatury uważam za niepoprawne uznanie zdania „1. istnieją inwestycje, dla których wewnętrzna stopa zwrotu nie istnieje” za prawdziwe.
Wniosek końcowy: Na podstawie powyższych argumentów wnioskuję o anulowanie zadania 58.
Zadanie 92
W zadaniu tym bardzo niefortunnie użyto sformułowania „wypłaty z takiego portfela”. Jak trzeba rozumieć w tym kontekście słowo „wypłata”? Jako stan konta inwestycyjnego po zakończeniu danego dnia obrotu czy może jako określony przepływ pieniężny związany z dokonaniem transakcji rynkowych? Może jest to zysk będący wynikiem dokonanych przez inwestora decyzji inwestycyjnych?
Co więcej, w zadaniu nie jest określone zachowanie inwestora w odniesieniu do nabytego przez niego instrumentu bazowego (akcji).
W zadaniu nie jest również powiedziane, że inwestor zachowuje się racjonalnie.
Treść zadania nie podaje ceny opcji. Mimo to użyto stwierdzenia, że inwestor opcję „nabył”.
W przypadku, gdy cena instrumentu bazowego w dniu wygaśnięcia opcji wynosi 90 (wariant I) nie jest jasno określone, że inwestor dokonuje sprzedaży instrumentu bazowego, co mogłoby skutkować ww. „wypłatą” (może to jedynie mieć konsekwencje w postaci zmiany salda konta). Zakładając, że faktycznie tak jest i w wariancie I decyduje się on na sprzedaż instrumentu bazowego i nie wykorzystuje nabytej opcji sprzedaży, przepływ z tym związany wynosi 90 (a zysk = cena sprzedaży akcji-cena zakupu akcji-cena niewykorzystanej opcji sprzedaży, czyli 90-80-X = 10-X).
Nadmieniam, że byłoby to możliwe tylko w sytuacji gdyby inwestor „nabył” opcję sprzedaży za darmo, co nie mogło mieć miejsca z przyczyn oczywistych. Brak założenia o racjonalności inwestora powoduje, że możliwe jest, iż zdecydował się on na wykonanie opcji sprzedaży. W tej sytuacji inwestor uzyskałby przepływ w wysokości 80 (a zysk = cena wykonania opcji sprzedaży akcji-cena zakupu akcji-cena wykorzystanej opcji sprzedaży = 80-80-X = 0-X).
Niewykluczone, że inwestor w dniu wygaśnięcia opcji nie sprzedaje akcji i nie wykonuje opcji sprzedaży, ponieważ liczy na dalsze wzrosty cen posiadanej przez niego akcji. Nie dokonuje on żadnej transakcji – przepływ gotówki wynosi 0 (zysk = cena niewykorzystanej opcji sprzedaży, czyli –X).
W przypadku, gdy cena instrumentu bazowego w dniu wygaśnięcia opcji wynosi 70 (wariant II), przy braku wymienionych przez mnie założeń, inwestor może zachować się w jeden z poniżej opisanych trzech sposobów.
Inwestor może chcieć sprzedać akcję i nie wykorzystywać opcji sprzedaży. W takim przypadku uzyska przepływ w wysokości 70 (a zysk = cena sprzedaży akcji-cena zakupu akcji-cena niewykorzystanej opcji sprzedaży = 70-80-X = -10-X). Inwestor może również wykonać opcję sprzedaży. W wyniku podjętej przez siebie decyzji uzyskałby on przepływ w wysokości 80 (a zysk = cena wykonania opcji sprzedaży-cena zakupu akcji-cena wykorzystanej opcji sprzedaży = 80-70-X = 10-X).
Inwestor może również nie sprzedać akcji i nie wykorzystać opcji sprzedaży. W tej sytuacji przepływ gotówki wynosi 0 (a zysk = cena niewykorzystanej opcji sprzedaży = -X).
oczywistych. Brak założenia o racjonalności inwestora powoduje, że możliwe jest, iż zdecydował się on na wykonanie opcji sprzedaży. W tej sytuacji inwestor uzyskałby przepływ w wysokości 80 (a zysk = cena wykonania opcji sprzedaży akcji-cena zakupu akcji-cena wykorzystanej opcji sprzedaży = 80-80-X = 0-X).
Niewykluczone, że inwestor w dniu wygaśnięcia opcji nie sprzedaje akcji i nie wykonuje opcji sprzedaży, ponieważ liczy na dalsze wzrosty cen posiadanej przez niego akcji. Nie dokonuje on żadnej transakcji – przepływ gotówki wynosi 0 (zysk = cena niewykorzystanej opcji sprzedaży, czyli –X).
Wniosek końcowy: Zadanie nie posiada koniecznych założeń i danych, co skutkuje możliwością mnożenia scenariuszy zachowań inwestora. Na podstawie powyższej argumentacji uważam, że wskazanie jednej odpowiedzi jest niemożliwe, dlatego wnioskuję o anulowanie zadania 92 albo uznanie zaznaczonej przez mnie odpowiedzi A. za poprawną (jest to jeden z możliwych efektów działania inwestora).
Zadanie 102
Załącznik nr 1 do Komunikatu Nr 3/2010 Komisji Egzaminacyjnej dla Maklerów Papierów Wartościowych z dnia 12 lipca 2010 r. w sprawie ustalenia zakresu tematycznego egzaminu na maklera papierów wartościowych i egzaminu uzupełniającego wraz z późniejszymi zmianami (Komunikat Nr 4/2010 Komisji Egzaminacyjnej dla Maklerów Papierów Wartościowych z dnia 4 października 2010) pod pozycją 13.2/ wymienia „Rozporządzenie Ministra finansów z dnia 29 sierpnia 2008 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości banków”. W treści zadania 102 powołano się natomiast na „Rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości funduszy inwestycyjnych”, nie wskazując organu, który wydał to rozporządzenie. Nadmieniam, że w zestawie zadań pojawiła się niekonsekwencja. W niektórych zadaniach treść określa organ wydający dane rozporządzenie (Minister Finansów).
Wniosek końcowy: Na podstawie powyższych argumentów uważam, że zadanie to pozostaje w sprzeczności z ramami przedstawionymi w oficjalnym wykazie aktów prawnych obowiązujących na egzaminie (stanowiącym w/w Załącznik nr 1). Z tego też powodu wnioskuję o anulowanie zadania 102.
Zadanie 103
Właściwa odpowiedź do zadania 103, obliczana przy użyciu tablic wręczonych każdemu
z przystępujących do egzaminu na maklera papierów wartościowych, prezentuje się następująco:
NPV = -7000 PLN + (MWOR(7,11%)∙1100 PLN + MWOR(4,11%)∙500 PLN) = -7000 PLN + (4,7122∙1100 PLN + 3,1024∙500 PLN) = -7000 PLN + (5183,42 PLN + 1551,2 PLN) = -7000 PLN + 6734,62 PLN = -265,38 PLN
gdzie:
NPV – wartość bieżąca netto inwestycji,
MWOR(7,11%) – Mnożnik wartości obecnej renty dla 7 okresów i stopy procentowej = 11%,
MWOR(4,11%) – Mnożnik wartości obecnej renty dla 4 okresów i stopy procentowej = 11%.
Wniosek końcowy: Żaden z wariantów odpowiedzi nie jest poprawny. Zaznaczam, że jest to sprzeczne z zasadami przeprowadzania egzaminu na maklera papierów wartościowych. Wnioskuję o anulowanie zadania 103.
Zadanie 107
Zgodnie z Regulaminem pozagiełdowego obrotu regulowanego obowiązującym na BondSpot S.A. (według stanu prawnego obowiązującego na dzień 7 października 2010 roku):
㤠81
Animator rynku składa oferty w taki sposób, by po rozpoczęciu dnia obrotu nie dochodziło do sytuacji, gdy cena jego oferty kupna jest wyższa (krzyżowanie rynku) lub równa najniższej cenie jego oferty sprzedaży.
(…)
§ 82
5a. Przez krzyżowanie rynku rozumie się rynek, na którym cena oferty kupna jest wyższa od ceny oferty sprzedaży tych samych instrumentów finansowych.”
Zgodnie z pierwszym fragmentem regulaminu, do którego bezpośrednio odwołuje się zadanie 107, krzyżowaniem rynku jest sytuacja, w której cena oferty kupna złożona przez animatora jest wyższa od najniższej ceny jego oferty sprzedaży.
Zgodnie z drugim fragmentem ww. regulaminu krzyżowaniem rynku jest sytuacja w której cena oferty kupna jest wyższa od ceny oferty sprzedaży tych samych instrumentów finansowych.
Treść zadania nie zawiera stosownego wykluczenia sytuacji krzyżowania rynku przez animatora, do którego dochodzi w wyniku zaistnienia innych warunków niż wymaganych do zaistnienia krzyżowania rynku z § 82 5a.
Wniosek końcowy: W świetle przytoczonych fragmentów przepisów uważam, że odpowiedzi D nie można uznać za jednoznacznie poprawną ponieważ treść zadania nie zawiera założenia o wyłączeniu z rozważań sytuacji krzyżowania rynku przez animatora. W tej sytuacji należy uznać, że w arkuszu zadań nie ma odpowiedzi poprawnej, co jest sprzeczne z zasadami przeprowadzania egzaminu na maklera papierów wartościowych. Na tej podstawie wnioskuję o anulowanie zadania 107.
Zadanie 111
Zgodnie ze Szczegółowymi Zasadami Obrotu Giełdowego (według stanu prawnego obowiązującego na dzień 7 października 2010 roku):
Rozdział VI Zlecenia maklerskie
Oddział 1
Zasady przyjmowania, realizacji oraz modyfikacji i anulowania zleceń maklerskich
(…)
§ 6
„Stosowanie i łączenie dodatkowych warunków wykonania lub oznaczeń ważności zleceń maklerskich musi być zgodne z przedstawionym poniżej zestawieniem:
(cała str. 50 Szczegółowych Zasad Obrotu Giełdowego).”
Przedstawiony fragment (wraz ze wspomnianą stroną 50 Szczegółowych Zasad Obrotu Giełdowego prezentującą ww. zestawienie) wyklucza możliwość łączenia warunku „Limit Aktywacj”i ze zleceniem „po cenie rynkowej” tak jak zostało to przedstawione w treści niniejszego zadania. Podane w treści zadania zlecenie, w myśl obowiązujących przepisów, nie ma prawa wejść do arkusza zleceń.
Wniosek końcowy: W świetle przytoczonego powyżej aktu prawnego, obowiązującego uczestników egzaminu na maklera papierów wartościowych stwierdzam, że zadanie 111 zawiera dane pozostające w sprzeczności z obowiązującym na egzaminie stanem prawnym.
Z tego powodu wnioskuję o anulowanie zadania 111.
Proszę o ponowne sprawdzenie prawidłowości oceny wyniku złożonego przeze mnie egzaminu na maklera papierów wartościowych. Proszę o uznanie za słuszne wniosków, które przedstawiam pod każdym z kwestionowanych zadań w odniesieniu do wszystkich zadań lub wybranych.
Z poważaniem
Krzysztof Marek Mazurski
…………………………...
пропозиції роботи
